Het experiment kadert binnen een onderwijsinnovatie project dat de Gentse studenten, vanavond zijn de rechtsstudenten aan de beurt, aanmoedigt om zélf te durven denken over een maatschappelijk relevant thema. Initiatiefnemer van het project is Herman Wolf, schrijver en assistent binnen de faculteit criminologie. Hij schreef de monoloog Cannabis Sativa: proces van een plant waarin een advocaat, gespeeld door Walter Damen, de verdediging van een plant op zich neemt. Niet zomaar een willekeurige plant maar een plant die, onder toedoen van de westerse samenleving, zwaar te kampen kreeg met de meest afgrijselijke stigma’s, laster en eerroof. In de beklaagdenbank zit met name de zeer miskende cannabisplant.

Meester Damen, gehuld in toga, maakt vanaf het begin duidelijk dat hij met zijn pleidooi de kritische geest van de studenten wil prikkelen. Hij vraagt de studenten/juryleden om in eer en geweten na zijn betoog te oordelen of de cannabisplant onderworpen moet blijven aan het strafrecht of van een vernieuwde vrijheid mag genieten.

Met zijn betoog pleit hij niet alleen om kritisch het wettelijk kader dat cannabis omgeeft te onderzoeken. Hij gaat verder en verdedigt de idee om cannabis te legaliseren omdat de illegaliteit grote risico’s voor de volksgezondheid meebrengt. Alleen een legaal circuit neemt de handel over van de georganiseerde misdaad. Bovendien staat ze de nodige kwaliteitscontrole van het eindproduct toe. Onzuivere cannabis (omwille van het toevoegen van insecticiden, pesticiden, meststoffen, …) kan men op deze manier van de markt weren.

Dat het verbeteren van de volksgezondheid als mogelijk argument kan dienen om recreationeel cannabisgebruik te regulariseren, bewezen Nederlandse onderzoekers reeds in 2016. Al moet gezegd worden dat volgens van Kempen en Federova hun onderzoek Internationaal recht en cannabis II. Regulering van cannabisteelt en -handel voor recreatief gebruik: positieve mensen-rechtenverplichtingen versus VN-drugsverdragen er meer voorwaarden nodig zijn. En dan nog, kan men niet met zekerheid de uitkomst van het proces voorspellen[1].

Verder nodigt het pleidooi van Damen uit om aan de hand van doordachte argumenten het cannabisdebat te voeren. Vanzelfsprekend wil ik op deze uitnodiging ingaan. En wel omdat ik al langer pleit voor een eerlijk debat over de cannabisplant[2]. En geloof me vrij, in tijden dat ongeveer iedereen over ongeveer alles een mening heeft, is het hebben van een sereen cannabisdebat voorlopig een utopie gebleken.

Vooreerst wil ik Walter Damen feliciteren met de moed waarmee hij de verdediging van deze paria onder te planten op zich neemt. Het siert hem dat hij oog en hart heeft voor een verworpene van onze huidige samenleving.

Tegelijkertijd wil ik deze gelegenheid aangrijpen om hem, en de lezer, te wijzen op verschillende onjuistheden die zijn pleidooi binnenslopen. Toch beoog ik met dit schrijven niets anders dan het versterken van zijn toekomstige pleidooi(en) om deze bijzondere plant van zijn (morele) ketenen te ontdoen. Zodoende kan hij de juryleden nog beter overtuigen om de cannabisplant, zoals woensdag door de overgrote meerderheid gebeurde, vrij te spreken.

Mocht hij dit artikel lezen, hoop ik dat hij geen aanstoot neemt aan de verschillende opmerkingen die hij hieronder aantreft. Ze zullen trouwens begeleid gaan met verwijzingen naar de wetenschappelijke literatuur. Een manier die alleen maar tot doel heeft om het debat niet op emotionele, maar op rationele, wijze te voeren.

• Meester Damen stelt dat er 2 soorten cannabis bestaan. Cannabis Sativa en Cannabis Indica. Dit klopt niet. Volgens de twintigste-eeuwse toonaangevende botanische expert, Richard Schultes zijn er drie cannabissoorten binnen het cannabisgeslacht[3]. De advocaat vergat melding te maken van de kleine onder de cannabissoorten, Cannabis Ruderalis[4].
• Verder beweert hij dat de cannabisplant 2 componenten heeft. THC, het psychoactieve component, en CBD. Dit is onjuist. De wetenschappers onderscheidden ondertussen meer dan 100 fytocannabinoïden[5]. THC en CBD zijn wel de meest bekende en onderzochte.

Waar de eerste twee onjuistheden niet veel om het lijf hebben is dit voor de volgende vier veel meer het geval.

• In zijn betoog stelt de advocaat dat het roken van 800 joints of cannabissigaretten tot een dodelijke overdosis leidt. Volgens de wetenschappelijke literatuur is dit onjuist. U moet weten dat er nog nooit iemand ten gevolge van een cannabisoverdosis overleed. Men schat dat een persoon ongeveer 680 kg cannabis binnen de vijftien minuten zou moeten consumeren om mogelijks een dodelijke overdosis uit te lokken[6]. Nogmaals, dit is een schatting!
• Ook spreekt hij over cannabisverslaving. Dit is een ongelukkige woordkeuze met vergaande gevolgen. Daarom is het juister om over probleemgebruik en probleemgebruikers van cannabis (ook bij andere drugs) te spreken. Men kan hopen dat deze term enigszins destigmatiserend werkt, maar hij is in ieder geval veel juister, zoals u hierna kan lezen.Etymologisch gezien heeft het Engelse woord voor verslaving, addiction twee betekenissen. Enerzijds komt het uit het Romeinse Recht en verwijst het naar de formele gift, of verplichte overdracht na een rechterlijk vonnis, van een persoon aan een meester. Met andere woorden iemand wordt slaaf gemaakt en behoort na de voltrekking van het vonnis een meester toe. Anderzijds verwijst addiction naar een gemoedstoestand van zelfopoffering om een bepaalde gewoonte of vooropgesteld doel te bereiken. Hier stelt men addiction gelijk met devotie, of de toewijding aan een hogere macht of waarheid.[7] Vandaag wordt addiction of verslaving bijna nooit nog gebruikt als synoniem van zelfopoffering of devotie maar nagenoeg altijd als overgave van een slaaf aan zijn meester. Daarmee verwijst men naar mensen die verslaafd zijn áán, waarna dan de naam van een (illegale) drug volgt. Vreemd want men kan ook verslaafd zijn aan werken, sport, seks, gamen, gokken, verzamelen, …

  De pathalogisering van de term verslaving, waarbij al de betrokkenen zonder weerwil en uitzondering overgeleverd zijn aan de drug (de meester), stamt uit het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw[8]. Het omvat de mores van de hogere sociale klasse die hun puriteinse stempel door middel van de matigingsbewegingen op de rest van de samenleving drukte[9]. Het is grotendeels deze moraal die de wetgever in de huidige drugswetgeving vertaalde.

  Tegelijkertijd doet de pathalogisering van het gebruik als bij toverslag het niet-problematische gebruik verdwijnen. Iedere gebruiker is vanaf nu een zieke en zorgbehoevende geworden. En dat is zeer vreemd want de meeste cannabisgebruikers ondervinden geen problemen van hun gebruik. De literatuur poneert dat 9% van de cannabisgebruikers een problematisch gebruik heeft. Met andere woorden 91% niet! De groep van 9% herbergt bovendien vooral mensen die ernstige traumatische ervaringen met zich meedragen[10]. Stellen dat cannabis een verslavend middel is, een stelling dat inhoudt dat iedereen die ermee te maken krijgt in de ban van de meester of de verslavende substantie komt, is dan ook een onjuiste en smartelijke veralgemening.

• Verder heeft Damen het in zijn betoog over het risico op psychoses bij cannabisgebruik. Dit klopt wel, maar hierbij moet men rekening houden met het feit dat de groep die een verhoogd risico op psychoses heeft bij cannabisgebruik, een zeer kleine groep betreft. Nuancering is dus op zijn plaats!Tijdens een interview zei professor Michael Barnes hierover: “Volgens onderzoek zou men naar schatting tussen de 2.500 en 4.500 recreationele cannabisgebruikers moeten weerhouden om cannabis te gebruiken om één psychotische episode te voorkomen. Dat risico is dus veel kleiner dan veel mensen denken. Bovendien is het risico bij het gebruik van medicinale cannabis nog veel kleiner. Eén onderzoek toonde aan dat 29.000 vrouwelijke gebruikers weerhouden diende te worden van cannabisgebruik om één psychotische episode te voorkomen[11].

  Wie meer wil te weten komen over de complexe en intrigerende relatie tussen cannabisgebruik en psychoses kan de verhelderende paper Cannabis and Psychosis a Critical Overview of the Relationship lezen[12].

• Damen stelde in zijn betoog dat men goed op weg is om aan te tonen dat cannabis medicinale effecten heeft. Als verdediger van de plant mag hij gerust wat meer zelfvertrouwen aan de dag stellen wanneer hij de intrinsieke kwaliteiten van de plant bepleit.Ik geef toe dat er in de wetenschappelijke literatuur nog steeds 2 verhaallijnen te vinden zijn wat betreft de therapeutische werking van cannabis. De ene stelt dat er, in weerwil van de geleverde bewijzen, geen bewijzen zijn. Toegegeven de vorige zin kan u verwarren. Maar binnen de wetenschap is consensus een rariteit. Men heeft decennia moeten wachten eer de klimaatopwarming voor de (meeste) wetenschappers een vaststaand feit werd. Voor de medische werkzaamheid van cannabis zijn we nog niet zover. Toch zijn er verschillende rapporten die de bewijslast voor de therapeutische werkzaamheid van cannabis overtuigend vinden. Hierna noem ik er twee.

1. Begin 2017 publiceerde het National Academies of Sciences, Engineering and Medicine (NASEM) een uitgebreid rapport The Health Effects of Cannabis and Cannabinoids. The Current State of Evidence and Recommendations for Research[13]. De onafhankelijke Amerikaanse onderzoeksorganisatie vertaalde haar onderzoekswerk in een schema met vier verschillende categorieën. Iedere categorie verwijst naar de kwaliteit van de bewijzen die de literatuur aanbiedt betreffende de therapeutische werkzaamheid van MC bij een bepaalde medische aandoening.Hierna volgen de categorieën, en de respectievelijke aandoeningen die ze herbergen (1) overtuigend bewijs: chronische pijn, misselijkheid en braken als neveneffect bij chemotherapie en spasticiteit bij multiple sclerose (2) matig bewijs: slaapproblemen (3) beperkt bewijs eetlust opwekken en gewichtstoename, posttraumatische stressstoornis, angst en Gilles de la Tourette-syndroom (4) geen of te weinig bewijs: kanker, epilepsie, neurodegeneratieve aandoeningen, prikkelbare darm syndroom en verslaving.

   Het NASEM voorspelde dat nieuwe onderzoeken deze indeling zou herschikken! In de zomer van 2018 kwam hun voorspelling reeds uit. Toen werd epidiolex, medicijn op basis van CBD, door het FDA goedgekeurd bij kinderepilepsie vanaf de leeftijd van 2 jaar.

2. Ook in het VK vroeg de politiek onderzoekers om een rapport omtrent de therapeutische waarde van MC op te stellen. Dit gebeurde reeds in 2016. De All-Party Parliamentary Group on Drug Policy Reform vroeg de neuroloog professor Michael Barnes om samen met zijn dochter Jennifer, klinisch psychologe, de taak uit te voeren. U leest hun bevindingen in Cannabis: The Evidence for Medical Use[14]. Zij vonden goede bewijzen voor de therapeutische werkzaamheid van MC bij vier medische aandoeningen; chronische pijn, misselijkheid en braken, spasticiteit en tenslotte bij angst (CBD). Daarnaast vonden ze matig bewijs voor de werkzaamheid van MC bij fybromyalgie, bepaalde symptomen bij de ziekte van Parkinson (stijfheid en tremor), post-traumatisch stressstoornis en slaapstoornissen. Een beetje maar onvoldoende bewijs vonden ze voor volgende aandoeningen: agitatie bij dementie, epilepsie, blaasdysfuncties, glaucoma en Gilles de la Tourette.Tijdens een gesprek vertelde professor Barnes me dat indien hij vandaag opnieuw een rapport voor de onderzoekscommissie zou moeten schrijven, hij epilepsie in de categorie goede bewijzen zou onderbrengen[15].

Ziehier enkele opmerkingen die ik met dit schrijven aan meester Damen als verdediger van de cannabisplant wil overbrengen. Ik hoop dat ze zijn toekomstig betoog ter verdediging van de cannabisplant mogen versterken.

De realiteit haalt de fictie in!

Tenslotte wil ik opmerken dat hoewel zijn optreden van woensdagavond vernieuwend mag heten, de realiteit, wat medicinale cannabis betreft, hem inhaalt. Het is namelijk zo dat ik begin dit jaar één van zijn collega’s onder de arm nam om de Belgische overheid in gebreke te laten stellen omwille van haar onwil om cannabis voor medicinale doeleinden te legaliseren[16].

Zoals u wellicht weet kunnen de kosten voor een advocaat oplopen. Vandaar ook mijn wens om ze democratisch te verspreiden. Ten gevolge hiervan is er een crowdfunding, FREE MC, opgestart[17] en organiseren verschillende vzw’s een benefiet.

Zondag 10 november haalden de onvermoeibare leden van de vzw WeAreSofie een mooie som geld (2.000 euro)[18] binnen middels een schandelijke benefiet[19]! Het is namelijk een schande dat zieke mensen tegen de onwil van de overheid moeten strijden om cannabis te mogen gebruiken om hun lijden te verzachten.

En beste meester, en andere lezers, indien u zou wensen om FREE MC een hart onder de riem te steken kan u aanstaande zaterdag 23 november naar Gent afzakken. Dan organiseert de vzw Cannabis Social Club Gent op haar beurt een benefiet in het amusementen- en kunstcafé De Koer te Gent[20]. Naast verscheidene dj’s zijn hiphoppers KoenDa en T-Loc van de partij om de aanwezigen van de nodige dansritmes te voorzien. Wie weet kan men u, beste meester, daar van een pousse-caféeke voorzien.

Patrick Dewals is politiek filosoof en de auteur van ‘Medicinale cannabis. Meer dan een medische kwestie’, Garant (ISBN 9789044136364). https://www.standaardboekhandel.be/p/medicinale-cannabis-9789044136081

Toekomstige voorstellingen Cannabis Sativa: proces van een plant aan UGent:

• MA 02/12/19 van 17u30 tot 19u (aud. Quetelet): 1ba Rechten en master Crim
• WO 11/12/19 van 17u30 tot 19u (Campus Aula, NB III))
• WO 04/03/20 van 14u30 tot 16 u (UFO AUD 1 Leon De Meyer)

Notes:

[1] https://www.ru.nl/nieuws-agenda/nieuws/vm/law/2016/ruimte-voor-legalisering-cannabis/

[2] https://www.knack.be/nieuws/belgie/tijd-is-rijp-voor-een-open-en-eerlijk-debat-over-cannabis/article-opinion-856611.html

[3] Ratsch, C., 2001. Marijuana Medicine. A world tour of the healing and visionary powers of cannabis.   Rochester: Healing Arts Press

[4] https://www.reliasmedia.com/articles/141970-ethics-and-science-cannabinoids-and-healthcare

[5] https://www.reliasmedia.com/articles/141970-ethics-and-science-cannabinoids-and-healthcare

[6] U leest dit op p.89 voetnoot 290 van volgend artikel http://dl4a.org/uploads/pdf/125.pdf

[7] Alexander, B., (2008). The Globalization of Addiction. A study in the poverty of the spirit.

Oxford: University Press (op p.28)

[8] Mate, G., 2010. In the Realm of Hungry Ghosts. Close Encounters with Addiction. California/

Colorado: North Atlantic Books/ The Ergos Institute (op p.135)

[9] https://www.researchgate.net/publication/306073891_Inventing_Drugs_A_Genealogy_of_a_Regulatory_Concept

[10] Iversen, L., 2008. The Science of Marihuana. Oxford: University Press (op p. 211)

[11] https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/08/14/britse-neuroloog-michael-barnes-over-medicinale-cannabis/

[12] https://www.researchgate.net/publication/291206031_Cannabis_and_Psychosis_a_Critical_Overview_of_the_Relationship

[13] https://www.nap.edu/catalog/24625/the-health-effects-of-cannabis-and-cannabinoids-the-current-state

[14] https://www.drugsandalcohol.ie/26086/

[15] https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/08/14/britse-neuroloog-michael-barnes-over-medicinale-cannabis/

[16] https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2019/10/31/free-mc-de-strijd-om-medicinale-cannabis-in-belgie-te-legaliseren/

[17] U kan het project FREE MC steunen door een gift over te maken op de rekening van de vzw WeAreSofie BE87 1030 6095 7494 oftewel op rekeningnummer BE46 9730 8932 7536. Gelieve telkens FREE MC te vermelden.

[18] De voorlopige totale som is daarmee gestegen naar 7.605 euro!!

[19] https://www.hbvl.be/cnt/dmf20191111_04710528/deze-benefiet-is-een-schande

[20] https://www.facebook.com/events/2370122249970540/