Globalleaks verbond zich aan DC leaks, een naar wordt aangenomen Russische website waarop eerder e-mails werden vrijgegeven van de Democratische partij in de VS. Daarmee wordt gesuggereerd dat Globalleaks eveneens een Russische achtergrond kent, al zou het ook kunnen dat de bron van de verspreide e-mails slechts die indruk wil wekken.
Otaiba
De berichten zijn afkomstig uit het emailaccount van Yousef al-Otaiba de ambassadeur van de VAE in de VS. Ze verraden contacten tussen de VAE en de Foundation for Defense of Democracies (FDD), een neoconservatieve en pro-Israëlische denktank in de VS. FDD wordt gefinancierd door Sheldon Adelson, een miljardair en goede kennis van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Onder U.S. President Donald Trump kreeg de FDD invloed op het Amerikaanse beleid in het Midden-Oosten.
Iran
Otaiba, die nauwe banden onderhoudt met Trumps adviseur en schoonzoon Jared Kushner, correspondeerde over Iran met de CEO van de FDD, Mark Dubowitz. Gezien de pro-Israëlische opstelling van de FDD en soennitisch-sjiitische tegenstelling tussen de VAE en Iran, verbaast dat geenszins.
Dubowitz stuurde een target list naar Otaiba met ondernemingen die zowel zaken doen in de VAE en Saoedi-Arabië, als Iran. Op deze lijst staan onder andere het Franse Airbus en het Russische Lukoil. Kennelijk ziet de FDD graag dat de VAE deze ondernemingen onder druk zet om een einde te maken aan hun investeringen in Iran.
Qatar
Otaiba communiceerde verder via email met John Hannah, een voormalige assistent-veiligheidsadviseur van de Amerikaanse oud-vicepresident Dick Cheney. Tegenwoordig is Hannah als adviseur verbonden aan de FDD.
Hannah beklaagde zich er bij Otaiba over dat de Palestijnse Hamas een bijeenkomst kon houden in een Qatarees hotel dat eigendom is van de VAE. Otaiba reageerde op zijn beurt negatief over de militaire basis van de VS in Qatar. “Als jullie een einde maken aan de basis daar, dan doen wij dat met het hotel”, liet Otaiba aan Hannah weten.
Moslim Broederschap
Daags na het uitlekken van Otaiba’s e-mailcorrespondentie met vertegenwoordigers van de FDD werd bekend dat de VAE, Saoedi-Arabië en Bahrein alle diplomatieke contacten met Qatar hebben verbroken en zelfs de toegangswegen tot het land hebben afgesloten. Steun van Qatar aan Iran wordt als beweegreden genoemd. Daarnaast wordt Qatar door de VAE, Saoedi-Arabië en Bahrein verweten aan de kant van de Moslim Broederschap te staan. Het valt zeker niet uit te sluiten dat het lekken van Otaiba’s e-mails verband houdt met de crisis rond Qatar.
Yeni Safak
De ontstane situatie kan grote consequenties krijgen voor Turkije en de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van president Erdogan. De Turkse regeringspartij sympathiseert eveneens met de Moslim Broederschap. Dat verklaart waarom de AKP met geen enkele regering in de regio betere betrekkingen kent dan met het regime in Doha. Er vloeit veel Qatarees kapitaal naar Turkije. Bovendien beschikken de Turkse strijdkrachten over een basis in Qatar.
De VAE storen zich niet minder aan de banden van Ankara met de Moslim Broederschap dan aan die van Doha. In januari 2016 verscheen in de Turkse, regeringsgezinde krant Yeni Safak een bericht over een samenzwering in de VAE die tot een staatsgreep in Turkije moest leiden.
Op dat moment hield vrijwel niemand er rekening mee dat Turkije nogmaals door een couppoging getroffen kon worden, waardoor dit artikel nauwelijks aandacht kreeg. Toen het op 15 juli 2016 toch tot een poging tot staatsgreep kwam dook het eerder gelegde verband met de VAE op, al gebeurde dat slechts op een paar websites – waaronder op Turksnieuws.
Nieuw licht
Niet veel later ontstond een volledige stilte over de veronderstelde VAE-link bij de couppoging. Tot vorige week, want de recentelijk door Globalleaks gelekte e-mails tussen de FDD-adviseur Hannah en VAE-ambassadeur Otaiba wierpen een nieuw licht op de bijna vergeten kwestie.
Hannah stuurde een artikel naar Otaiba over gezamenlijke verantwoordelijkheid van de FDD en de VAE voor de couppoging in Turkije. ‘Vereerd om in jullie gezelschap te verkeren’, voegde Hannah daaraan toe.
Foreign Policy
Een maand voor de couppoging verscheen een artikel van John Hannah in het tijdschrift Foreign Policy met de veelzeggende titel ‘Hoe los je een probleem als Erdogan op.’ Daarin stond de volgende passage:
“Een militaire interventie in een of andere vorm kan niet uitgesloten worden – in het bijzonder wanneer deze gekoppeld is aan de wijde oppositie tegen Erdogans opkomende despotisme en zijn gebrek aan respect voor de bestaande grondwet van Turkije … Volgens deze theorie is het niet ondenkbaar dat de militairen zich tegen Erdogan keren om Turkije te redden van het pad waar het zich op bevindt richting islamitische dictatuur en een falende staat.”
Via Globalleaks lekten eveneens de programmapunten van een ontmoeting tussen de FDD en de VAE tussen 11 en 14 juni a.s. Daarbij zal worden gesproken over “de implicaties van Erdogans uitvoerende presidentschap” en “Erdogans regionale rol en ambities”.
Herstel van betrekkingen
Kortom, de stilte rond de vermeende rol van de VAE bij de couppoging in Turkije lijkt doorbroken. Bovendien is er via FDD een nieuw aspect aan toegevoegd dat richting Israël wijst. Dit is om twee redenen bijzonder.
Om te beginnen hebben de VAE Israël nooit geaccepteerd. De gemeenschappelijke afkeer van de Moslim Broederschap en Iran zal echter compenseren voor negatieve gevoelens tussen beide landen.
Verder viel de mislukte staatsgreep van 15 juli nagenoeg samen met het herstel van de betrekkingen tussen Israël en Turkije, wat samen met het bovengenoemde bericht van Hannah aan Otaiba een merkwaardige combinatie oplevert.
Daarentegen kan het als een gegeven worden beschouwd dat er uitstekende banden bestaan tussen Israël, pro-Israëlische organisaties in de VS en de beweging rond Fethullah Gülen, de controversiële imam die volgens de AKP opdracht gaf tot couppoging.
In dit verband dient tenslotte gewezen te worden op het bericht dat in de dagen na de couppoging verscheen op de Israëlische tak van de extreemrechtse website Breitbart. Daar wist men te melden dat MIT, de nationale inlichtingendiensten van Turkije, naar verbanden zocht tussen de Gülen-beweging en de VAE.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)