Hoe hoopt Vlaanderen daar ook in de toekomst mee te kunnen blijven uitpakken, als het zijn humus steeds verder verdunt? Uitstraling krijg je door de voeding (compost) aan de bron. In de kunsten zijn kunstenpraktijken de bron. Wat is deze regering met hen van plan?
Steun aan losse kunstenaars is in Vlaanderen een verhaal van steeds kleinere taartdelen. Van de totale Vlaamse begroting besteedt Vlaanderen jaarlijks slechts een spietje van 1,6 % aan cultuur. Dat komt neer op zo’n 450 miljoen euro. Om een idee te geven: bedrijven krijgen jaarlijks 12 miljard euro subsidies. Van dat jaarlijkse cultuurbudget wordt ongeveer 150 miljoen besteed via het Kunstendecreet. En van dit taartdeel blijft dan weer maar een hongerstukje over voor projectsubsidies. Hieruit putten zowel beginnende als gevestigde kunstenaars uit de hele kunstensector (architectuur, audiovisuele en beeldende kunst, dans, muziek, theater,…) om nieuwe projecten te kunnen realiseren. De gelukkigen ontvangen een relatief klein bedrag. Daar spring je niet ver mee, daarvoor moet je nog steeds op zoek naar aanvullende middelen. Zuinigheid is dan ook de tweede natuur van kunstenaars. Soms verdelen ze de middelen in gezamenlijke werkplaatsen. Ze geloven dat zelfbeheer, in een vrije relatie tot grote structuren, de beste garantie is op vernieuwend werk. Daarom verkiezen exponentieel meer kunstenaars bewust voor de onafhankelijkheid van een projectmatig traject. Deze vorm van organisatie moet daarom ook als een volwaardig alternatief voor kunstpraktijken aanzien worden. Een verscheidenheid aan organisatievormen, heeft een positieve impact op de dynamiek van kunsten.
Alle tendensen spreken tegen dat de Vlaamse Gemeenschap deze evolutie werkelijk ondersteunt. Volgens berekeningen van het Kunstenpunt kenden de projectmiddelen tussen 2000 en 2010 al een vrije val. Bovendien leidde het kaasschaafbeleid van de vorige regering ertoe dat meer gevestigde kunstenorganisaties vooral gingen snijden in hun variabele kosten, waardoor opnieuw de individuele kunstenaars de rekening betaalden. De situatie werd onhoudbaar. In het nieuwe Kunstendecreet – gestemd in 2013 en operationeel vanaf 2016 – is daarom sprake van ‘de herwaardering van projectsubsidiëring’. Ook beloofde vorig cultuurminister Joke Schauvliege in 2013 om de steun voor kunstenaars en projecten op te trekken naar 10 % van het budget. Op het einde van haar termijn in 2014 bleek die ambitie alweer vervlogen. En nu de optie van tweejaarlijkse structurele ondersteuning is geschrapt, zullen straks nog meer kleine organisaties zich verplicht weten om hun heil te zoeken bij diezelfde verschraalde projectenmiddelen.
Sven Gatz is zich bewust van deze problematiek. Na eerdere pleidooien van zowel het platform State of the Arts als de belangenbehartiger voor beeldende kunstenaars NICC om bij zijn besparingen de projectsubsidies te vrijwaren en eerst de gestelde ‘herwaardering’ door te voeren, ordonneerde de minister in zijn Visienota om ‘voldoende artistiek budget te vrijwaren bij druk op de middelen’ en ‘aandacht te besteden aan een correcte vergoeding van kunstenaars’. Zelf pinde hij evenwel geen vooropgezet percentage voor projectsubsidies vast. Na zijn recente beslissing tekent dat percentage zich nu duidelijk af. In 2015 ging 2 miljoen naar kunstenaars (1,4 %) en 2,8 miljoen naar kleine organisaties (2 %). Dit is samen 4,8 miljoen (3,4 %) van het huidige totaalbudget van het Kunstendecreet. Een historisch dieptepunt. Opnieuw een vergelijking: in 2015 gaan dubbel zoveel publieke middelen naar de achteruitkijkspiegels van nieuwe bedrijfswagens dan naar alle kunstprojecten samen.
Deze kwestie is zelfs geen ideologische twistappel meer, maar gewoon een geval van onbetrouwbaar bestuur. Van 8 miljoen naar 4,8 miljoen op twee jaar tijd: dat kan je moeilijk een ‘herwaardering van de projectsubsidies’ noemen. Gatz’ beslissing druist in tegen het Kunstendecreet, zijn Visienota en zijn eigen uitspraken. Bovendien werden adviezen nog nooit zo drastisch in de wind geslagen. ‘Het geld is op’, argumenteerde de minister. Maar waarom viste hij dan tegelijk een aantal negatief geadviseerde projecten op? ‘Ik wil nog wat marge houden voor een aantal voorziene internationale aanvragen’, verklaarde de minister. Maar waarom gaf zijn administratie dan eerder al het signaal dat er dit jaar geen tussenkomsten voor internationale projecten meer zouden worden toegekend?
Deze doorgaande vermageringskuur riskeert de motor van nieuw werk, verjonging, risico’s en experiment stil te leggen. Zonder nieuwe kunstprojecten zijn ‘vlaggenschepen’ gewoon lege dozen. Wat kunnen kunstenaars tonen zonder projecten? Dit onoordeelkundige beleid is niet alleen kortzichtig, maar verkwist op die manier ook de weinige middelen die er voor kunsten zijn. Een beleid dat zich steeds verder vervreemdt van het veld, kan enkel desastreuze gevolgen hebben. Onze collega’s in de jeugdsector, de landbouw, het onderwijs, het openbaar vervoer, de sport, de zorgsector, enz… zien gelijkaardige taferelen gebeuren als gevolg van de besparingsmaatregelen die Europa oplegt.
Wij roepen Sven Gatz daarom op om woorden in beleidsdaden om te zetten.
Ten eerste vragen wij de minister om het werk van zijn beoordelingscommissies en administratie te respecteren, hun adviezen niet te negeren en zeker geen negatief beoordeelde projecten op te vissen ten koste van anderen. In het verlengde daarvan verzoeken wij dat hij alsnog de middelen zoekt om de positief beoordeelde kunstenaars en projecten steun toe te kennen.
Ten tweede verwachten wij ook dat de minister de geest van het Kunstendecreet naleeft en een halt toeroept aan de voortdurende degradatie van de projectsubsidies. Wij vragen om deze middelen volwaardig te versterken en de verhouding tussen projectsubsidie en structurele steun opnieuw in balans te brengen. Wij wensen dat het vooropgezette percentage van deze verhouding jaarlijks transparant gemaakt wordt. Projectsubsidies kunnen niet alleen aanzien worden als een middelen voor nieuw talent, maar moeten tegelijk ook als een volwaardige alternatieve organisatievorm aanzien worden.
Een mentaliteitswijziging dringt zich op!
State of the Arts, NICC (belangenbehartiger professionele (beeldende) kunstenaars) en HOOGTIJd
Artiesten, collectieven, liefhebbers, organisaties, publiek… die mee ondertekenen:
ACOD Cultuur, Frans Aerts, Agentschap, Shari Aku Legbedje, Beatrijs Albers, Christophe Albertijn, Mira Albrecht, Oshin Albrecht, Miki Ambrózy, Shila Anaraki, Suske Antigoon, Herman Asselberghs, Sven Augustijnen, Auguste Orts, Rachida Aziz, Helga Baert, Tom Baeten, Heidi Ballet, Sammy Baloji, Nico Baltussen, Marnick Bardyn, Lara Barsacq, Bâtard Festival, Emiliano Battista, Bebuquin, Thomas Bellinck, Ruben Bellinkx, Bertine Benoit, Sofie Benoot, David Bergé, Lieze Bergé, Koen Berghmans, Filip Berte, Cis Bierinckx, Marc Biesmans, Guillaume Bijl, Jan Bijvoet, Daniel Blanga-Gubbay, Kristof Blom, Jan Blommaert, Maria Blondeel, Hans Bocxstael, Eef Boeckx, BOG., Frederik Bogaert, Marie Julia Bollansée, Katrien Bols, bolwerK, Sara Bomans, Tom Bonte, Elke Boon, Karin Borghouts, Bart Borgmans, Bram Borloo, Koen Brams, Karel Breugelmans, Bronks, Tom Bruwier, Ruth Bruyneel, Hans Bryssinck, Peter Buggenhout, Nona Buhrs, Kris Burm, Jan Busselen, Achiel Buyse, Bart Capelle, Caravan Production vzw, Bart Caron, Paul Casaer, Luanda Casella, Wim Catrysse, Joachim Ceulemans, Mil Ceulemans, Saddie Choua, Fia Cielen, David Claerbout, Axel Claes, Johan Clarysse, Julia Clever, Ann Clicteur, Joachim Commeene, Compagnie Lodewijk/Louis, Constant vzw, Contour, Arnaud Coolsaet, Leo Copers, Eric Corijn, Alessandra Coppola, Copus Ca vzw, Anton Cotteleer, Audrey Cottin, Courtisane, Wouter Cox, Cel Crabeels, Frederik Croenen, Annelore Crollet, Kris Cuppens, Lies Cuyvers, Wim Cuyers, Bojana Cveji?, Frans Daels, Kristien Daem, Anne Daems, Caroline Daish, Bert Danckaert, Steven De Belder, Mark De Blieck, Rik De Boe, Christophe De Boeck, Lieven de Boeck, Manon de Boer, Filip De Bodt, Sara De Bosschere, Berlinde De Bruyckere, Goele De Bruyn, Stoffel Debuysere, Lieven De Cauter, Anouk De Clercq, Elkse Decoker, Louis De Cordier, Piet De Coster, Koenraad Dedobbeleer, Peter De Graef, Jelle De Grauwe, Maria Degrève, Voebe De Gruyter, Carl De Keyser, Dirk De Lathauwer, Fabrice Delecluse, Frederika Del Nero, Berlinde Deman, Anne Demeere, Alexandra Dementieva, Hans Demeulenaere, Nikolaas Demoen, Wannes Deneer, Yves De Pauw, Koen De Preter, Kristien De Proost, Goele Derrick, Sonia Dermience, Vincent de Roder, Josine De Roover, Karolien De Schepper, Pascal Desimpelaere, De Singer vzw, Gery De Smet, Janne Desmet, Robbrecht Desmet, Alexis Destoop, Koen De Sutter, Wim De Temmerman, Pieter De Vos, Manu Devriendt, Erki De Vries, Luc De Vrij, Nina De Vroome, Lebuïn D’Haese, Kurst D’Haeseleer, Lieve D’hondt, Roger D’Hondt, Guus Diepenmaat, Marjolijn Dijkman, Youri Dirkx, Honoré d’O, Nico Dockx, Juan Dominguez, Dries Douibi, Helga Duchamps, Laurence Dujardyn, Caroline Dumalin, Jens Dupon, Dieter Durinck, Julia Eckhardt, Mette Edvardsen, Elise Eeraerts, Eitan Efrat, Cecilia Lisa Eliceche, Dirk Elst, Ludo Engels, Enough Room for Space, ESCAUTVILLE vzw, Roos Euwe, fABULEUS, Wouter Feyaerts, Karen Feys, Berlinde Fierens, Kris Fierens, Sirah Foighel Brutmann, Hugo Franssen, Lieve Franssen, Gagarin, Nada Gambier, Seppe Gebruers, Paul Gees, Annie Gentils, Frederic Geurts, Moniek Gheysens, Natalie Gielen, Dries Gijsels, Herman Gilis, Filip Gilissen, Evi Gillard, Tina Gillen, Wolfram Ghesquière, Inge Goddijn, Eric Goeman, Renée Goethijn, Ann Goossens, Ester Goris, Sven Goyvaerts, Johan Grimonprez, Manor Grunewald, Femke Gyselinck, Wannes Gyselinck, Marc Gysels, Betty Haegeman, Tarek Halaby, Karin Hannsen, Hart Boven Hard, Ronny Heiremans, David Helbich, HelKa vzw, Seba Hendrickx, Jos Herck, Laura Herman, Delphine Hesters, Het Banket, Het Kwartier, Wouter Hillaert, Hiros, Hof van Eede, Philippine Hoegen, Tine Holvoet, Wilfried Huet, Dolores Hulan, Sarah Hutse, Jan Huybrechts, Sanne Huysmans, Yamila Idrissi, Interbellum vzw, Aernoudt Jacobs, Amaryllis Jacobs, Henri Jacobs, Aleksandra Janeva Imfeld, Thomas Janssens, Jubilee vzw, Eleni Kamma, Ekaterina Kaplunova, Naomi Kerkhove, Yasmine Kherbache, Kim Kindermans, Liz Kinoshita, Klein Verzet, Maria Kley, Hannelore Knuts, Koekelbergse Alliantie van Knutselaars, Georgia Kokot, Sylvia Konior, Aglaia Konrad, Kosmonaut Production, Helena Kritis, Christel Kumpen, Kunst/Werk, Lars Kwakkenbos, Moo Laforce, Heike Langsdorf, Larf, Jeroen Laureyns, Maaike Lauwaert, Liv Laveyne, Kwinten Lavigne, Lazarus vzw, Stépahnie Leblon, Bert Lesaffer, Dieter Lesage, Günther Lesage, Jonas Lescrauwaet, Maike Leyn, Els Leysen, Fien Leysen, Frie Leysen, Luc Leysen, Saskia Liénard, Aurelie Lierman, Pepijn Lievens, Ulrike Lindmayr, LLS 387, Marie Logie, Lokaal 01, loods12 vzw, Brechtje Louwaard, Ilse Louwet, Melissa Mabesoone, Maelstrom vzw, Annemie Maes, Elisabeth Maesen, Ico Maly, Sara Manente, Manyone, Freek Mariën, Ilse Mariën, Ruth Mariën, Hans Martens, Renzo Martens, Anneleen Masschelein, Kobe Matthys, Kate McIntosh, Lena Meckler, Wim Meert, Vincent Meessen, Christophe Meierhans, Ellen Meiersonne, Franc Merkx, Henri Merkx, Ruud Merkx, An Mertens, Peter Mertens, Pierre Mertens, Lilia Mestre, MET-X vzw, Bie Michels, Hana Miletic, Luc Mishalle, Peter Morrens, Pieter-Paul Mortier, Thierry Mortier, Jef Mouton, Volkmar Muhleis, Nat Gras, Lien Nauwelaerts, Sophie Nys, oKo, Willem Oorebeek, Jan Op de Beeck, Els Opsomer, Wim Oris, Louise Osieka, Jurgen Ots, Ria Pacquée, Cristian Panaite, Paul Pannier, Pages, Sjoerd Paridaen, P.A.R.T.S., Lizzy Pauwels, Tom Pauwels, Eva Peeters, Goedele Peeters, Diederik Peters, Stefan Peters, Lucia Penninckx, Marijke Persoone, Julie Pfleiderer, Luc Pien, Marijke Pinoy, Tina Piotten, Platform0090, Gilles Polet, Norbert Poulain, Nicolas Provost, PTTL, Dirk Pültau, Q-O2, Q’onda? Vzw, Rolf Quaghebeur, Albert Quesada, Katrien Quirijnen, Herlinde Raeman, Kasper-Jan Raeman, Barbara Raes, Iris Raspoet, Daan Rau, Leo Reijnders, Katrien Reist, Jasper Rigole, Anna Rispoli, Kristin Rogghe, Guy Rombouts, Sarah Rombouts, Luc Emiel Roman, Caroline Rottier, Pierre Rubio, Ruimte Morguen, Jonas Rutgeerts, Samuel Saelmakers, Mira Sanders, Gaël Santisteva, Sarah & Charles, Marc Schepers, Stijn Schiffeleers, Elsemieke Scholte, Jaak Schotsmans, Bert Karel Schreurs, Lieve Schreurs, Paul Schrijvers, Helder Seabra, Dirk Segers, Bernard Sercu, Dirk Serries, Elke Shari Van Den Broeck, Ula Sickle, Els Silvrants-Barclay, Marcos Simões, Kato Six, Kris Smet, Laurens Smet, Katharina Smets, Alma Söderberg, Soundimageculture, Rosa Spaliviero, SPIN, Frank Stappaerts, Jan Steen, Hilde Steenssens, Sam Sterckx, Sam Steverlynck, Fiorelle Stinders, Seraphine Stragier, Elly Strik, Tom Struyf, Stuk, Subbacultcha, Linda Suy, Mark Swysen, Koen Tachelet, Laura Tack, Nele Tas, Anastasia Tchernokondratenko, Mieke Teirlinck, Willy Thomas, Koen Theys, Eric Thielemans, Ciska Thomas, Annouk Thys, Chris Thys, Eric Thys, Harald Thys, Filip Tielens, Sven ‘t Jolle, ‘t Uilekot vzw, Ana Torfs, Karlien Torfs, tout petit, Tristero, Jutta Troch, Troika vzw, Einat Tuchman, Scarlet Tummers, Vera Tussing, Luc Tuymans, Dirk Tuypens, Roeland Tweelinckx, Tine Van Aerschot, Sara Vanagt, Guy Van Belle, Thé van Bergen, Robin Vanbesien, Pieter van Bogaert, Petra van Brabandt, Stefaan van Brabandt, Elke Van Campenhout, Philippe Van Damme, Michael Van den Abeele, Peter Vandenbempt, Hanne Van Den Biesen, Luc Van den Bosch, Vincent Van den Bossche, Kristien Van den Brande, Clara van den Broek, Jorre Vandenbussche, Ans Van den Eede, Lawrence Van Den Eede, Louise Van den Eede, Bart Van den Eynde, Maarten Vanden Eynde, Luc Vandenhoeck, Jef Van Den Langenbergh, Bart Vandeput, Robrecht Vanderbeeken, Louisa Vanderhaegen, Myrthe Van Der Mark, Joannes Vandermeulen, Jeroen Van der Ven, Marthe Van Dessel, An Van Dienderen, Goele Van Dijck, Kurt Van Dijck, Filip Van Dingenen, Stijn Van Dorpe, Geert Vandyck, Caroline Van Eccelpoel, Bernard Van Eeghem, Brecht Van Elslande, Freija Van Esbroeck, Jef Van Gestel, Kristof Van Gestel, Leni Van Goidsenhoven, Servi van Grinsven, Dimitri Vangrunderbeek, Klaas Vanhee, Sarah Vanhee, Niels Van Heertum, Kristof Van Heeschvelde, Wanne Van Hemelrijck, An Van Hertum, Karlien Vanhoonacker, Annelies van Hullenbusch, Myriam Van Imschoot, Herman Van Ingelgem, Laurent Van Lancker, Erlend Van Landeghem, Sofie Lattré, Pascal Lervant, Marilou van Lierop, Barbara van Lindt, Igor van Loo, Sofie Van Loo, Gerd Van Looy, Koen Van Meel, Hilde Van Mieghem, Bart Vanmuysen, Jan J. van Nunen, Peter Van Oostende, Wim Van Parijs, Els Vanriel, Theo Van Rompay, Bert Van Rossem, Marc Vanrunxt, Luk Van Soom, Antje van Wichelen, Sara van Worden, Philippe Van Wolputte, Wendy Van Wynsberghe, Danielle van Zuijlen, Richard Venlet, Esther Venrooy, Anna Vercammen, Merel Vercoutere, Benjamin Verdonck, Kris Verdonck, Vereniging Vlaamse Cultuur- en gemeenschapscentra vzw, Frederik Vergaert, Leo Verlinde, Karolien Verlinden, Hendrik Vermeersch, Katleen Vermeir, Katrien Vermeire, Hendrik Vermeulen, Willem Vermoere, Paul Verrept, Karen Verschooren, Chris Verslype, Tristan Versteven, Griet Verstraelen, Mark Verstraete, Rogé Verstraete, Gosie Vervloessem, Adriaan Verwee, Dominique Viaene, Tom Viaene, Wim Viane, Vincent Company, Judith Vindevogel, Kris Vleeschouwer, Heidi Voet, Leen Voet, Koen Vos, Ingrid Vranken, Wim Waelput, WALPURGIS, David Weber-Krebs, Ann Weckx, Karl van Welden, Dianne Weller, Anne Wenzel, Werktank, Kathleen Weyts, Dominique Willaert, Christel Wille, Pieter Willems, Stefaan Willems, Hilde Wils, WIThWIT, Jozef Wouters, WPZimmer, w wh at*, Sabien Wyckaert, Etienne Wynants, Adva Zakai, Alize Zandwijk, Andros Zins-Browne, Walter Zinzen, Zsenne vzw…