Deze vaststelling lijkt mij op zich geloofwaardig te zijn. Eerlijk gezegd denk ik echter dat de rijkste 85 personen, die samen honderden miljarden bezitten, véél meer rijkdom bezitten dan wat de 3,5 miljard armste mensen samen zouden hebben. Hoe kunnen deze twee groepen, de 85 rijkste en de 3,5 miljard armste mensen, nu dezelfde hoeveelheid ‘rijkdom’ bezitten? Het merendeel van die 3,5 miljard bezit niet eens iets wat in de buurt komt van ‘rijkdom’.
Honderden miljoenen hebben werk dat amper voldoende oplevert om hun families te voeden. Miljoenen mensen zijn afhankelijk van voedselpakketten van privé of publieke organisaties. Daarbovenop komt nog dat miljoenen mensen ondervoed zijn, geen voedselzekerheid hebben en elke maand honger lijden, waaronder ook vele van de armste mensen in de VS.
Het leeuwendeel van die 3,5 miljard mensen verdient ongeveer 2,5 dollar per dag (1,8 euro). De armste veertig procent van de wereldbevolking staat voor slechts vijf procent van het totale inkomen. Ongeveer tachtig procent van alle mensen verdienen minder dan 10 dollar per dag (7 euro). Daarbij komt nog dat de armste vijftig procent slechts goed is voor 7,2 procent van alle private consumptie. Hoe kan je daaruit besluiten dat zij samen evenveel rijkdom zouden bezitten als de rijkste 85 personen?
Miljoenen mensen leven in diepe schulden, zelfs in ‘ontwikkelde’ landen zoals de VS. Ze kampen met gezondheidsschulden, kredietschulden, studieleningen enz. Velen wonen waarschijnlijk met zware leningen in een huis dat ze zelf kochten en dus niet onder een brug of in een hutje. Dat betekent dat hun nettovermogen negatief is. Ze bezitten geen rijkdom maar schulden.
Onder de armste vijftig procent zijn er miljoenen mensen die een auto bezitten, die ze nog moeten afbetalen. Ze rijden figuurlijk in de schulden. In landen zoals Indonesië moeten mensen, die geen voertuig bezitten, zich verplaatsen in overvolle bussen. Dat zijn geen goed onderhouden voertuigen maar wrakken die pannes aaneenrijgen of eindigen in ravijnen. Aan de absolute onderkant van de armste vijftig procent, vind je mensen die naar ‘waardevolle’ spullen zoeken op afvalstorten en hun kinderen moeten laten werken in geestdodende fabrieken.
Onder de rijkste 85 personen bevinden zich ongetwijfeld de vier leden van de familie Walton (de eigenaars van de Amerikaanse warenhuisketen Wal-Mart), samen goed voor 100 miljard dollar. Andere rijke families zoals de Duponts bezitten aandelen in bedrijven zoals General Motors, Coca-Cola en United Brands. In de Amerikaanse staat Delaware alleen al is deze familie eigenaar van zo’n veertig luxueuze landhuizen en privé-musea. Ze hebben bovendien 31 belastingvrije ‘liefdadige’ stichtingen opgericht. Net zoals in zoveel andere landen vinden de superrijken in Amerika immers legale en illegale manieren om hun rijkdom af te schermen. We kunnen dus alleen maar gokken hoe rijk ze echt zijn.
Terug naar de armsten der aarde, die ik aanduid als de moedig spartelende betere helft. Welke optelsom van rijkdom kan men mogelijk bedoelen als het over hen gaat? Wanneer we het hebben over de rijkdom van de rijkste 85 mensen en over de armste 3,5 miljard mensen, hebben we te maken met totaal verschillende leefwerelden en dimensies van ‘rijkdom’.
Hoe kan je privé-vliegtuigen, enorme villa’s, luxueuze vakanties en peperdure auto’s vergelijken met rijdende wrakken, tweedehands meubels of net voldoende eten om te overleven? Wat voor een waarde hebben goederen die toe zijn aan hun laatste gebruiker, zeker in een gemeenschap met hoge werkloosheid, slechte leefomstandigheden, geen lopend water en gebrekkige gezondheid? Je kan maar moeilijk vatten hoe arm de armste mensen echt zijn.
Er zijn miljoenen kinderen die nog nooit de binnenkant van een school zagen. In plaats daarvan werken ze in fabrieken, in mijnen of op het veld, in omstandigheden die vergelijkbaar zijn met het middeleeuwse lijfeigenschap. Bijna een miljoen mensen kunnen niet lezen of schrijven. Het aantal mensen dat in armoede leeft stijgt sneller dan dat de aangroei van de wereldbevolking. Armoede verspreidt zich terwijl rijkdom samenklit.
Het is onvoldoende om deze enorme ongelijkheid alleen maar aan te klagen. We moeten ook verklaren waarom ze bestaat. Laat mij dus vooral dit benadrukken: de rijkste 85 mensen zijn niet ‘even rijk’ als de vijftig procent armste mensen samen, ze bezitten onnavolgbaar meer. De laagste lagen van de wereldbevolking, zelfs al tel je alles op, bezitten amper iets.
Michael Parenti schreef recent The Face of Imperialism, een kritische kijk op wereldoverheersing van de VS en Waiting for Yesterday, een terugblik op zijn jeugd in de Italiaanse wijk in Harlem, New York City.Vertaling artikel David Marijn Eeckhout.
Een groot aantal van zijn boeken werden vertaald in het Nederlands en zijn nog steeds verkrijgbaar:
