Promotieposter van de documentaire Schiavi (foto: website European Federation of Food, Agriculture and Tourism Trade Unions).
Nieuws, EFFAT, Schiavi, Stefano Mencherini, Puglia -

‘Schiavi’: hoe moderne slavernij de Europese groenteschappen vult

De film ‘Schiavi’ (slaven) toont de uitbuiting achter de Italiaanse tomaten en watermeloenen in onze supermarktschappen. De illegale arbeiders die deze producten oogsten slapen in armoedige hotels en tentenkampen, en drinken soms uit wanhoop water uit het toilet.

maandag 25 november 2013 22:38
Spread the love

Schiavi speelt zich af in de regio Puglia, de hak van de Italiaanse laars. In het piekseizoen werken hier maar liefst 14.000 illegale arbeiders in de landbouwsector. De arbeiders die in Schiavi aan het woord komen zijn bijna allemaal van Afrikaanse origine: ze komen onder andere uit Ivoorkust, Ghana en Soedan.

Filmmaker Stefano Mencherini werkte ruim twintig jaar lang voor de Italiaanse omroep RAI; die weigerde echter om Schiavi uit te zenden. Voor de productie van zijn film was Mencherini afhankelijk van de hulp van FLAI-CGIL, de Italiaanse nationale federatie voor landbouwarbeiders. Op 25 november organiseerde de Europese federatie van voedsel-, landbouw- en toerismevakbonden EFFAT in het Brusselse kantoor van de regio Puglia een vertoning van Schiavi, waarbij ook Mencherini zelf aanwezig was.

“Dit is geen Europa!”

Sommige vluchtelingen die in Schiavi aan het woord komen namen eerder de boot naar Italië dan aanvankelijk gepland, vanwege de oorlog in hun tussentijdse verblijfplaats Libië. Zo vertelt een man dat hij onder dwang gerekruteerd werd door het leger van Khadaffi, dat hem per jeep naar Tripoli vervoerde en er liet slapen in zijn eigen ontlasting.

Zij die het geluk hadden om de bootreis naar Lampedusa te overleven, belandden vervolgens in vervallen hotels of provisorische tentenkampjes. Eenmaal aangekomen, is de teleurstelling groot. “Dit is geen Europa!”, hoor je verschillende geïnterviewden uitroepen in Schiavi.

Slavengetto’s lucratieve bron van maffia-inkomsten

Zo vertelt een vluchteling dat hij inmiddels zes maanden in een hotel verblijft waar bedorven voedsel wordt geserveerd. Een werkvergunning is nog altijd niet in zicht, waardoor hij zijn onleefbare situatie niet kan ontvluchten.

Alsof de illegale arbeiders niet genoeg voor hun kiezen krijgen, tracht de maffia hen vanuit de hotels ook nog eens te rekruteren voor prostitutie en drugshandel. “In Libië waren dit nog verantwoordelijke gezinnen. Nu verkopen ze drugs”, stelt een van de vluchtelingen in de documentaire.

Na afloop van de filmvertoning vertelt Ivan, een voormalige landarbeider, dat de uitbuiting door de maffia nog veel verder gaat. Waar de collectieve arbeidsovereenkomst voor de landbouw in Puglia bepaalt dat arbeiders dagelijks recht hebben op minimaal 40 euro, verdienen de illegale arbeiders iets meer dan 20 euro voor een werkdag van maar liefst 16 uur.

Maar van dit loon moeten de arbeiders zelf het busvervoer van het getto naar de landbouwgronden betalen. Wanneer een arbeider ziek wordt van de hitte, rekent de opzichter 20 euro voor een rit naar het ziekenhuis. Voor de lunch (een sandwich en een flesje water) betalen de arbeiders dagelijks 5 euro.

De arbeiders zijn soms uit noodzaak gedwongen vies water uit poeltjes te drinken. In een van de meest schokkende scènes van Schiavi wordt een door de politie afgetapt telefoongesprek afgespeeld waarin een van de slavendrijvers suggereert dat zijn dorstige arbeiders water uit het toilet drinken, zodat zij zo snel mogelijk fit genoeg zijn om weer aan de slag te gaan.

Slavernij ‘gesponsord’ door Europese landbouwsubsidies

De Italiaanse parlementariër Teresa Bellanova benadrukt in Schiavi dat de uitbuiting van de illegale arbeiders niet zozeer een probleem is van integratie, maar vooral van mensenrechten. Na de filmvertoning stelt een vertegenwoordiger van Puglia dat er op regionaal niveau inmiddels enkele pogingen zijn gedaan om de situatie van de migranten te verbeteren. Zo is er geld vrijgemaakt voor schoon drinkwater en gezondheidszorg en is er een regionale wet ingevoerd die de uitbuiting van illegale arbeiders veroordeelt.

Het probleem van de slavernij in de landbouwsector beperkt zich echter niet tot een regio. Zo stelt Ivan dat de arbeiders die in Puglia de tomaten en meloenen plukken, tijdens de winter aan de slag gaan in de citrusboomgaarden van Calabrië. Hier gelden volgens hem nog ergere leefomstandigheden: zo zijn de arbeiders in Calabrië genoodzaakt om autobanden van slavendrijvers op te kopen om de leegstaande boerderijen waarin zij verblijven te kunnen verwarmen met een kampvuur. 

Mencherini wilde met zijn documentaire echter niet alleen de Italiaanse politici wakker schudden. De regisseur hoopt in februari 2014 zijn film aan het Europarlement te kunnen vertonen; hij is immers woedend over het feit dat de boeren die zich schuldig maken aan deze slavernij Europees subsidiegeld ontvangen.

Ivan benadrukt dat de landbouwsector van Puglia niet lijkt te lijden onder de economische crisis. “De landbouwsector bloeit, maar de arbeiders hebben er geen profijt van”. Hij hoopt dat Europa er voor zal kiezen om haar landbouwsubsidies afhankelijk te maken van de wijze waarop de landbouwarbeiders worden behandeld.

Het Europese vakverbond EFFAT wil de slavernij in de landbouw bestrijden door alle EU-lidstaten aan te sporen om ILO-conventie 148 te ratificeren, waarin onder andere bepaald wordt dat arbeiders het recht hebben op hygiënische werkomstandigheden. Daarnaast wijst het verbond erop dat het Europarlement begin 2014 stemt over een wetsvoorstel dat beoogt de arbeidsomstandigheden van seizoensarbeiders van buiten de EU te verbeteren. Ten slotte denkt EFFAT dat verbeteringen kunnen worden gerealiseerd wanneer Europese regio’s onderling samenwerken om slavernij te bestrijden.

Wanneer DeWereldMorgen.be aan Mencherini vraagt wat er eigenlijk met de slavendrijver is gebeurd die in een telefoongesprek suggereerde dat de arbeiders maar toiletwater moesten drinken, springt hij woest op uit zijn stoel. Toen de filmmaker twee en een half jaar later weer de regio bezocht, kwam hij erachter dat de desbetreffende maffiabende ondanks een vruchtbaar politieonderzoek weer actief was in de landbouwsector. Ondanks het feit dat geen enkele politicus de moeite deed om de vertoning van Schiavi te bezoeken, is het precies deze straffeloosheid die Mencherini met zijn bezoek aan Brussel tracht te bestrijden.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!