“Carbon taxes get the market to tell the environmental truth” (Stewart Elgie)
Broeikasgasemissies van bedrijven en particulieren worden belast. De taks werd aangekondigd in februari 2008 en ging in voege in juli 2008, aan een bedrag van 10 dollar per ton CO2. De prijs werd jaarlijks verhoogd met 5 dollar tot de huidige prijs van 30 dollar per ton.
De taks is belastingneutraal: alle inkomsten uit de koolstoftaks vloeien terug naar de burger in de vorm van belastingverminderingen en premies. De taks brengt 1,2 miljard dollar op per jaar en deze inkomsten worden ongeveer 50/50 verdeeld tussen belastingsverminderingen voor particulieren en bedrijven.
BC heeft de laagste personenbelasting van Canada voor inkomens beneden de 120.000 dollar per jaar en één van de laagste belastingschalen voor bedrijven in Noord-Amerika en de G7 landen. Het meest zichtbare gevolg van de koolstoftaks is op de brandstofprijzen, waardoor aan de pomp een extra 0,07 dollar per liter moet worden bijbetaald.
Wat zijn de effecten van de koolstoftaks ?
Broeikasgasemissies
Sustainable Prosperity, een Canadese denktank voorgezeten door Stewart Elgie, professor recht en economie aan de universiteit van Ottawa, publiceerde in 2012: “British Columbia’s carbon tax shift: the first four years”. Het rapport vergelijkt de recente ontwikkelingen in BC met de rest van Canada en besluit dat het verbruik van fossiele brandstoffen per persoon in BC in 4 jaar tijd met 16,4 procent is afgenomen vergeleken met de rest van Canada, en met 15,1 procent in absolute cijfers.
Als men het fossiele brandstofverbruik uitdrukt per eenheid van het bruto binnenlands produkt (BBP), dan ziet men dezelfde tendens: BC’s fossiele brandstofverbruik in verhouding tot het BBP is sneller gedaald dan in de andere Canadese provincies. Het BBP stijgt sneller dan de consumptie van petroleum, met andere woorden, de groei van de welvaart wordt “losgekoppeld” van het aardolieverbruik. Dit maakt dat BC beter voorbereid is op de toekomst, en verder geëvolueerd is in de richting van een duurzame economie.
De afname in het verbruik kan niet volledig op rekening van de koolstoftaks worden geschreven. Er is een substantiële investering geweest in het openbaar vervoer in BC, vooral in de grootste stad, Vancouver, die werd gefinancierd met de taksen op brandstoffen. Energie-efficiëntie wordt verder ook gepromoot door het programma LiveSmart.
De effectieve vermindering in brandstofverbruik door de brandstoftaks is bijna 5 keer groter dan voorspeld door de economische theorie.
Als we niet enkel naar de CO2-uitstoot kijken, maar naar het geheel van broeikasgasemissies zijn de uitstootreducties betekenisvol, maar minder spectaculair (een daling met 9,9procent over de periode 2008-2010)
Een verrassende vaststelling is dat de effectieve vermindering in brandstofverbruik door de brandstoftaks bijna 5 keer groter is dan voorspeld door de economische theorie. Dit is misschien gedeeltelijk te wijten aan extra stimulatieprogramma’s en taksen. Toch lijkt de vermindering van de vraag door de taks groter dan louter een verandering in de marktprijs zou veroorzaken. Het is niet gemakkelijk om dit fenomeen uit te leggen door middel van een conventionele theorie, zelfs indien men zijn toevlucht neemt tot behavioristische economische modellen die irrationele consumentenreacties mee in rekening brengen.
Een mogelijke verklaring is dat consumenten reageren op marktfluctuaties als een tijdelijk fenomeen dat kan worden genegeerd, terwijl een geplande continue stijging van de taksen een rationele basis vormt om lange-termijn beslissingen op te baseren (bijvoorbeeld: het aankopen van een zuinigere wagen). Er kan een omgekeerd “vrijbuiter-effect” spelen, waarbij mensen, in plaats van met tegenzin beslissingen te nemen die de maatschappij meer voordeel brengt dan henzelf, juist meer gemotiveerd zijn om ecologisch bewust te handelen vanuit de overtuiging “iedereen doet het”.
Een andere factor is dat de koolstoftaks in BC openlijk gepubliceerd en gepromoot werd door politici. Prijsstijgingen veroorzaakt door de markt of door taksen die niet belastingneutraal zijn, worden eerder heimelijk geïntroduceerd door oliebedrijven of overheden en daarom is de consument er zich ook minder van bewust.
Economie
Toen de koolstoftaks werd ingevoerd, waren er voorspellingen gedaan dat de economie van BC hierdoor geschaad zou worden. Vier jaar later ziet men dat BC het economisch iets beter heeft gedaan dan de rest van Canada, over de periode 2008-2011 een krimp van 0,15% tegen een krimp van 0,23 % voor de rest van Canada.
Natuurlijk omvat deze periode de economische crisis en er zijn nog veel factoren waar men rekening mee moet houden in de interpretatie van het resultaat: grondstofprijzen, daling van de vraag naar afgewerkte producten en een verminderde vraag naar hout.
Men kan uit deze cijfers niet concluderen dat de koolstoftaks de economie in BC heeft vooruitgeholpen. Wel kan men vaststellen dat de pessimistische voorspellingen dat de koolstoftaks vernietigend zou zijn voor de economie in BC zonder grond zijn gebleken. Dit is te danken aan het feit dat er geen belastingtoename is geweest, enkel een verschuiving van de belastingen.
Politiek
De koolstoftaks werd geïntroduceerd in 2008 door de centrumrechtse Liberale Partij van BC. Sinds die tijd is de partij 2 keer herverkozen, in 2009 en recent in mei 2013. Hoewel de regering niet van plan is om de koolstoftaks verder op te trekken of uit te breiden naar producten die nog niet worden belast, zijn er ook geen plannen om de taks af te schaffen. Er is ook geen noemenswaardig protest tegen de koolstoftaks vanuit de oppositie.
Voor zover men iets kan voorspellen in de politiek lijkt het erop dat de koolstoftaks zal blijven. Gedeeltelijk heeft dit te maken met de ethiek aan de westkust van Noord-Amerika, waar men meer ecologisch bewust is dan in de rest van het Amerikaanse continent. Maar gedeeltelijk speelt er ook het besef dat de afschaffing van de koolstoftaks zou leiden tot een verhoging van de inkomstenbelastingen.
Op dit moment is 64% van de bevolking van BC voorstander van een koolstoftaks en dit cijfer groeit. Het politieke debat in de provincie gaat nu niet langer over het reduceren of afschaffen van de taks, maar hoe de inkomsten van de taks het best besteed kunnen worden.
Tot zover het goede nieuws …
Helaas is er weinig reden tot optimisme betreffende de toekomst van emissies in BC, ondanks de goede start. Ten eerste zijn er geen plannen om de koolstoftaks verder te verhogen, tenminste totdat de handelspartners van BC zelf een koolstoftaks introduceren. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om cementfabrikanten uit BC uit de markt te prijzen en in plaats daarvan cement te gaan importeren uit de naburige Amerikaanse staat of de Canadese provincie Alberta.
Dat zou slecht zijn voor de lokale economie en uiteindelijk geen impact hebben op de globale CO2-emissies. Zo is het bijvoorbeeld ook zinloos om taksen te heffen op vliegtuigbrandstoffen voor vluchten buiten de provincie: de luchtvaartmaatschappijen zouden simpelweg ergens anders tanken.
Er zijn ook gaten in de koolstoftaks die waarschijnlijk niet snel gevuld zullen geraken. Ongeveer een kwart van de totale emissies van de provincie worden uitgezonderd van de koolstoftaks. Een gedeelte wordt verondersteld “niet belastbaar” te zijn omdat de emissies niet betrouwbaar kunnen gemeten worden. Het gaat hier vooral om vluchtige methaanemissies afkomstig van de aardgasindustrie. De provinciale overheid van BC heeft aangekondigd dat er geen plannen zijn om deze vluchtige emissies nauwkeuriger te meten.
Dan is er nog de uitstoot van CO2 door de productie van aardgas uit onconventionele bronnen (de Horn River Basin in het noordoosten van de provincie). Dit gas bevat 11% à 12 procent CO2. Deze CO2 moet van het methaan worden gescheiden voor het verkocht kan worden. Het CO2 – dat wél accuraat gemeten kan worden- wordt gewoon in de atmosfeer gedumpt zonder dat het belast wordt. Dit komt overeen met een jaarlijkse “subsidie” van ongeveer 100 miljoen dollar aan de aardgasindustrie.
De overheid van BC heeft plannen om de aardgasexportindustrie te ontwikkelen door Liquefied Natural Gas (LNG) naar Azië te exporteren. Indien dit plan werkelijkheid wordt zou dit alle bereikte resultaten ongedaan maken. Er is een fundamentele tegenstelling als een overheid die emissies wil reduceren tegelijk een fossiele brandstofindustrie wil uitbouwen.
Mythe en werkelijkheid
Ondanks de onvolkomenheden in het systeem en de onzekerheid over de toekomst heeft het experiment van BC vele mythes omtrent de koolstoftaks ontkracht:
- Mythe: “Het invoeren van een koolstoftaks is complex en vraagt veel tijd.”
- Werkelijkheid: Het heeft BC 4 maanden gekost vanaf de aankondiging tot de implementatie om een koolstoftaks in te voeren.
- Mythe: “Dit is gewoon de zoveelste belastingverhoging.”
- Werkelijkheid: Nee, een koolstoftaks kan ook – zoals in BC – een verschuiving van taksen zijn.
- Mythe: “Ik vertrouw er niet op dat linkse politici met hun handen van de inkomsten blijven.”
- Werkelijkheid: Goed, zorg er dan voor dat rechtse of centrumpartijen de koolstoftaks verwezenlijken, zoals gebeurd is in BC.
- Mythe: “Koolstoftaksen zijn onpopulair en een politieke zelfmoord.”
- Werkelijkheid: De BC Liberale Partij is sinds de invoering van de koolstoftaks al 2 keer herverkozen. Geen enkele partij in BC is nu nog tegen de koolstoftaks.
- Mythe: “Koolstoftaksen doen de economie ineenstorten.”
- Werkelijkheid: Zelfs in het geval van BC die eenzijdig de koolstoftaks invoerde zonder de handelspartners te betrekken is er geen economische schade geweest. Lage inkomstenbelastingen en bedrijfsbelastingen compenseren de hogere brandstofprijzen.
- Mythe: “Vooral minder gegoeden zullen hieronder lijden.”
- Werkelijkheid: BC heeft ervoor gezorgd dat mensen met lage inkomens extra belastingkortingen krijgen.
- Mythe: “Koolstoftaksen discrimineren.”
- Werkelijkheid: Ja, koolstoftaksen discrimineren, tegen CO2 emissies. Dat is de bedoeling.
- Mythe: “Koolstoftaksen zijn inefficiënt.”
- Werkelijkheid: De ervaringen in Brits Columbia tonen aan de koolstoftaks zelfs beter werkt dan verwacht. Het gradueel verhogen van taksen stuurt een sterk signaal naar individuen en bedrijven om zich aan te passen op een manier, en volgens een tijdsschema die hen het beste past.
In Canada is er een groeiende steun voor de koolstoftaks, zelfs bij bedrijven in de teerzandindustrie, zoals o.a. vermeld in de Canadese krant Financial Post. Een voordeel van de koolstoftaks is dat ze meer economische zekerheid biedt aan bedrijfsleiders dan de emissiehandel. Door het overaanbod aan emissierechten is de emissiehandel immers ingestort en zijn er onvoldoende financiële stimulansen voor de ontwikkeling van een groene en duurzame economie.
Een koolstoftaks daarentegen biedt zekerheid aan investeerders in de groene economie. Bedrijfsleiders hebben feitelijk een grotere afkeer van onzekerheden omtrent wetgeving, dan van de wetgeving zelf.
De koolstoftaks, waarbij de inkomsten terugvloeien naar de burgers is een eenvoudige, rechtvaardige en efficiënte manier om de grootste uitdaging van deze tijd aan te pakken.