Wij herinneren de regering eraan dat conform artikel 23, derde lid, van de Belgische Grondwet het recht op rechtsbijstand één van de onderdelen is van het recht om een menswaardig leven te leiden. Ook artikel 6 van het EVRM waarborgt dit recht, zowel in strafzaken als in burgerlijke zaken.

In deze tijden van crisis, waarin sociale en democratische rechten onder steeds grotere druk komen te staan en alsmaar meer mensen in de armoede worden geduwd, moet het systeem van rechtsbijstand juist versterkt worden als buffer tegen sociale achteruitgang.

Het recht op juridische bijstand is nu al beperkt omwille van de vrij strenge toelatingsvoorwaarden en wegens de te beperkte vergoedingen die voorzien zijn voor Pro Deo advocaten.

De regering-Di Rupo plant een besparing van 25 procent op het budget en kiest daarvoor de groepen met de minste mogelijkheden tot verzet: minderjarigen, vreemdelingen en mensen die er van verdacht worden een strafbaar feit gepleegd te hebben.

De besparingsmethode van de regering is het verminderen van de vergoedingen voor advocaten die er voor kiezen om deze groepen te verdedigen en het invoeren van een remgeld.

‘Strijd tegen misbruik’

Om haar plan verkocht te krijgen, zegt de regering strijd te voeren tegen misbruik van het systeem. Het moet benadrukt worden dat 95 procent van de advocaten werkzaam in de rechtsbijstand zich dagelijks hard inzetten om het recht op juridische bijstand te realiseren.

Door de vergoedingen van de advocaten te beperken zullen steeds minder advocaten Pro Deo zaken op zich kunnen nemen en zal de verdediging noodgedwongen aan kwaliteit inboeten, met alle gevolgen van dien voor de rechtsonderhorigen. Wij pleiten voor een systeem dat een billijke vergoeding voorziet voor het werk van de advocaat, zo gedetailleerd mogelijk gekoppeld aan de geleverde prestaties.

Het spreekt voor zich dat er controle moet zijn tegen misbruik maar dat mag geen voorwendsel zijn voor een besparing op de kap van alle advocaten.

Wij zijn uiterst verontrust over de inhoud van de nota^[1] van Minister van Justitie Turtelboom waarbij een systeem van “abonnementsadvocaten” wordt voorgesteld.

De reden die zij hiervoor geeft is dat: “controle op een beperkt aantal advocaten zowel politiek als praktisch interessant is”, dixit de minister. Is het haar bedoeling om enkel nog gezagsgetrouwe advocaten in het systeem toe te laten? Wil zij kritische advocaten de mond snoeren en hun gedrevenheid in de verdediging van hun cliënten aan banden leggen?

BTW voor advocaten

Advocaten moeten in volledige onafhankelijkheid van de staat hun cliënt kunnen verdedigen. Rechtsonderhorigen moeten hun raadsman vrij kunnen kiezen en elke advocaat moet dus kunnen deelnemen aan het systeem van juridische bijstand en daarvoor moeten zijn of haar prestaties billijk vergoed worden.

De nota van de minister kan ook niet los gezien worden van het voorstel van de regering tot invoering van de BTW voor advocaten. Zo’n BTW van 21 procent zou voor de modale burger tot gevolg hebben dat een advocaat onder de arm nemen nog meer een onbetaalbare luxe wordt.

Zowel de hervorming van het Pro Deo-systeem als de invoering van de BTW zijn maatregelen die enkel op de rug van de gewone burger wegen. Voor vennootschappen zou de maatregel immers volledig neutraal zijn. De plannen van de regering zijn een aanval in regel tegen een democratische toegang tot justitie en, in fine, een aanfluiting van de sociale rechtvaardigheid.

Wij wijzen de aanval op de onafhankelijkheid van de advocaten manifest van de hand en verzetten ons tegen de besparingslogica op kap van het grondwettelijk recht tot juridische bijstand voor de burger.

Ook het invoeren van remgeld is een achteruitgang en gaat in tegen het standstill-principe^[2]. Er is een principieel gevecht nodig voor de versterking, de uitbreiding en een betere financiering van het system van de juridische bijstand.

Wij roepen alle organisaties van het middenveld, de vakbonden, de ordes van advocaten, de politieke partijen, enzovoort op zich te verzetten tegen de plannen van de regering-Di Rupo tot afbouw van het recht op juridische bijstand. Deze zaak gaat iedereen aan.

Voetnoten

• [1]Het gaat over de ‘Nota voor het kernkabinet 22 januari 2013’ van de Minister van Justitie en de bijlage daaraan onder de titel “Naar een abonnementsysteem met advocaten ‘specialisten vreemdelingenrecht’ die ‘pro deo’ werken ?”.
• [2]Het standstill-principe stelt dat een toegekend fundamenteel recht in een interne wetgeving niet zomaar kan worden afgeschaft en dat een eerder gegarandeerd beschermingsniveau niet zomaar kan worden verlaagd.