‘Hitler ontving meer liefdesbrieven dan The Beatles en Mick Jagger samen.’

Met haar kordate Cartesiaanse denkwijze kan Diane Ducret het amper geloven en dus ging de historica, afgestudeerd aan de Sorbonne en de Ecole Normale Supérieure, op zoek naar de vrouwen die smachtten naar verfoeilijke venten.

Liefdesbrieven

De eerste vier maanden van 1933 – Hitler was dan pas benoemd tot rijkskanselier – ontving de Führer 3000 brieven van vrouwelijke bewonderaarsters. In het (hele jaar) 1934 waren er dat al 12000 en in 1941 nog meer dan 10000. In de periode tussen 1935 en 1938 was er geen enkele letter van kritiek in die ‘billets doux’ te bespeuren. De bewondering was algemeen. En het waren ‘vurige, hitsige’ schrijfsels.
Expliciete karamellenverzen die er vaak geen doekjes omwinden: ‘het eeuwige wijfje heeft je aangetrokken’ – ‘mijn absolute liefde’ – ‘mijn echtgenoot is een vreemde geworden, door het simpele feit dat ik in mijn hart het Beste draag’.

Een speciale dienst kreeg de opdracht om die brieven te openen en te lezen want de zoete woordjes van de bewonderaarsters zijn voor de Nazileider een barometer. Hitler antwoordde nooit op die brieven en als een aanbidster wat te kordaat het heft in eigen handen wou nemen en hem fysiek wou opzoeken, repliceerde de kanselarij.

Verleiden met een naaimachine

Mussolini daarentegen reageerde wel op kattebelletjes en dat in de hoop om er zelf baat bij te vinden. ‘Mussolini zocht de verleiding,’ zegt Diane Ducret, ‘Een vrouw die had geklaagd dat ze geen naaimachine meer had en dus niet kon werken, kreeg prompt het nieuwste model toegestuurd.’ Mussolini was een onstilbare, gulzige veelvraat van vrouwen.

Zijn eerste verovering was… de verkrachting van een jong buurmeisje in de trappenhal in zijn geboorteplaats Dovia. Hij was toen 17. Il Duce ging (ook later) niet erg ‘dolce’, zachtaardig, met vrouwen om. ‘De massa is, net zoals vrouwen, gemaakt om verkracht te worden’, was een van zijn levensleuzes.

Geen kneusjes

Nochtans waren het niet allemaal hongerige huisvrouwen die naar de gunst van de opperleider hengelden in de hoop op ‘Una giornata particolare’. De prinses Paula Saxe-Holstein, de Hollandse schrijfster Ellen Forest, de auteur Margarita Fazzini schreven in lovende bewoordingen over hem.

Angelica Balabanoff, een Oekraïense adellijke revolutionaire van 36 jaar, met een diploma van de ULB (Université libre de Bruxelles), een vrijgevochten feministe, viel voor de – stinkende, zegt ze zelf – charme van een 15 jaar jongere militant van de socialistische Partij, toen nog Benito Mussolini. Angelica wordt zelfs de vrouwelijke ‘pygmalion’ van Mussolini genoemd.

‘Opvallend is dat de ‘carrière’ van zowel Hitler als Mussolini door rijke, vaak intelligente vrouwen een zetje is geholpen’, aldus Ducret. De Venetiaanse Margherita Sarfati, ook wel de ‘koningin van het Italiaanse fascisme’ genoemd, hoewel van Joodse afkomst, schreef zijn redevoeringen.

Hitlers start werd op gang gezwengeld door een rijke bourgeoise. Helen Bechstein, echtgenote van de erfgenaam van de gelijknamige piano’s, leerde de Oostenrijkse boerenpummel hoe hij zich moest kleden en zich gedragen en introduceert hem in de kringen van de Münchense intelligentsia en ziet hem als haar toekomstige schoonzoon.

Transgressie

Eén van de revelaties van het boek is Magda Goebbels, echtgenote van Hitlers propagandaminister en moeder van zes kinderen. Magda, opgegroeid en gekoesterd in een Joods milieu, schreef: ‘ik hou wel van mijn man, maar mijn liefde voor Hitler is sterker. Voor hem ben ik bereid mijn leven te geven.’ En dat doet ze ook in 1945 met de moord op haar kinderen en haar eigen zelfmoord.

Zelfmoorden zijn schering en inslag in de omgeving van dictators: Eva Braun, het bruidje van het laatste moment, schoot zich een kogel door het hart maar dat mislukte. Eva zat wekenlang alleen, braaf in München op een teken van leven te wachten. Ze mocht van haar Führer niemand zien.

Ook een van de zusjes uit de excentrieke, Engelse Mitford familie, probeerde zich tevergeefs een kogel door de kop te jagen en door die ongelukkige zelfaanslag keerde ze met een verminkt gelaat naar het perfide Albion terug. Ook de tweede, moegetergde vrouw van Stalin maakte er zelf een einde aan, nadat ze de geruchten had opgevangen dat haar eigen moeder – tijdens haar zwangerschap – een verhouding had gehad met het wanstaltige boefje dat Stalin was.

Aantrekken en afstoten

Lieftallig zijn de meeste alleenheersers allesbehalve. In haar dagboek vertelt Clara Petacci  over Mussolini’s leugens, zijn manipulatie en hoe ze toch met zijn portret onder haar kussen sliep. Bij haar arrestatie wordt Clara de gelegenheid gegund om te ontsnappen maar ze zegt flink: ‘Waar de meester gaat, gaat de hond.’ Een executie is haar beloning.

Ook de politieke loopbanen van Lenin, Stalin, Mao, Bokassa (die als eerste vrouw de Belgische Annette Van Helst nam), Salazar, kregen een zetje van vrouwen. Hoe kon de Franse journaliste Christine Garnier vermoeden dat haar opzet om een biografie van de Portugese dictator te schrijven zou uitmonden op een amoureuze verstandhouding?

Macht = erotiek?

Dictators hebben blijkbaar behoefte aan de steun van vrouwen. Ook al zijn die politieke alleenheersers wreedaardig, tiranniek, gewelddadig, ontrouw. Werkt macht erotiserend? ‘In hun weg naar de macht hebben dictators heel vlug beseft dat ze slechts vooruitgang zouden boeken als ze vrouwen voor hun kar konden spannen’, zegt Diane Ducret, ‘als ze vrouwen konden verbinden aan hun lot.

Om de macht te grijpen en zich erin te wentelen, heeft elk van die dictators gesteund op vrouwen. Vaak zijn die vrouwen niet de enigen, zijn er ontelbare rivales. Dictators blijken soms elke controle over zichzelf te hebben verloren, ze worden slaven van hun impulsen. Hun obsessie om te verleiden heeft alles rondom hen weggevreten. Blijkbaar verwerft iemand alle macht over anderen door de macht over zichzelf te verliezen.’ aldus de historica.

“Blijkbaar verwerft iemand alle macht over anderen door de macht over zichzelf te verliezen”

‘Die obsessie om te verleiden zal al de rest ondermijnen. Die mannen zijn volledig afhankelijk van de blik van die vrouwen: Mussolini vraagt zelfs aan zijn minnares of ze aan hem denkt, zelfs op het toilet want ‘echte liefde is denken op plekken waar je het niet verwacht’…Hij vraagt: ‘hoe vind je mijn lichaam? – Hoezo? Het mooiste van heel Italië. Ik zou zeggen van de hele wereld.’

Liefde onder vampieren

Hitler heeft dezelfde behoefte aan de blik van anderen en van vrouwen die de rol van moeder overnemen. Diane Ducret: ‘die mannen hebben alles aan die vrouwen en hun kracht te danken.’

In acht goedgedocumenteerde en vlotgeschreven hoofdstukken schetst de auteur de levensverhalen van vrouwen uit de hoge bourgeoisie, van kneusjes, van passanten, van muzes, van bewonderaarsters, de ontmoetingen, de verlokkingen, de verleidingsstrategieën, de amoureuze verhoudingen, de combines, de afgunst en jaloezie, het verraad, de misleidingen en vaak de noodlottige dood.

Al die vrouwen die in de schaduw van de grote politieke figuren van de 20ste eeuw stonden, hielden zich gedeisd en ondergeschikt. Behalve eentje: Elena  Ceausescu, die eveneens een nekschot kreeg in 1989. De Roemeense ‘professor doctor ingenieur’ bleek een wolf in schaapskleren die samen met haar zoon tegen haar eigen echtgenoot complotteerde.

Et maintenant?

Elena, Nadia, Clara, Magda, Jiang Qing, Cathérine, Mila… Diane Ducret doet hen herleven, zonder enige politieke of psychologische conclusie te trekken. Misschien had een nabeschouwing bij deze afzonderlijke, gelijkaardige en toch uiteenlopende verhalen wel iets extra of meer inzicht opgeleverd. Maar is dat de taak van de historicus?

Misschien komt dat besluit in het volgende boek dat in voorbereiding is. Een even doorwrochte publicatie met verhalen over de eega’s van de huidige dictators en daar ziet Diane Ducret wel een duidelijk verschil: ‘een nieuwe trend is aangebroken: de huidige dictatorvrouwen zijn geen seuten meer maar eerder zakenvrouwen die gepokt en gemazeld zijn in marketing en communicatiestrategieën. Ze hebben voor het geld en de zaken gekozen, niet voor de onderdanigheid.‘

” Ze hebben voor het geld en de zaken gekozen, niet voor de onderdanigheid“

Mevrouw Ben Ali, of Leila Trabelsi, blijkt een machiavelistische kapster te zijn die immobilieën en andere zakenbelangen in haar familienetwerk weet te spinnen. Ooggetuigen van de vlucht van de Tunesische dictator schilderen haar als een woeste feeks, kwaad om de ‘conneries’ en de weekheid van haar man. Volgens geruchten was ze van plan om de teugels van haar verzwakte echtgenoot over te nemen en ‘madame la régente’ te worden in afwachting van de meerderjarigheid van haar nu zesjarige zoon.

Robert Mugabe is gehuwd met ‘Gucci Grace’, 41 jaar jonger en ‘The First Shopper’ van Zimbabwe. Van Simone Ehivet, de ‘Hillary Clinton van de Tropen’, wordt gezegd dat ze een enorme invloed heeft op haar echtgenoot Laurent Gbagbo, president van Ivoorkust. Tegenstanders noemen haar niet alleen de ‘Iron lady’ maar ook de ‘bloeddame’.

En dan is er nog Suzanne Moebarak die de Egyptische president nu zelf met de vinger wijst. Door haar fratsen en dure levensstijl zou Hosni Moebarak ‘zichzelf verwijderd hebben van zijn volk’. Suzanne Moebarak had zich allures van een Europese presidentsvrouw aangemeten : caritatieve stichtingen, liefdadigheidacties,…en  al dan niet vermeende spilzucht. Suzanne wordt de ‘Marie-Antoinette’ van Egypte genoemd.
‘Deze moderne dictatorvrouwen weigeren zich op te offeren; ze verkiezen een gouden verbanning’ aldus Diane Ducret. En dat blijkt …

‘Femmes de Dictateurs’ van Diane Ducret is een uitgave van éditions Perrin, Parijs, 2011, www.editions-perrin.fr