Ondertussen blijken al 40 ambassades in de Amerikaanse hoofdstad niet meer te kunnen rekenen op de diensten van Amerikaanse commerciële banken.

“Erg verveeld met de situatie”

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet in een persmededeling weten “erg verveeld te zijn” met de situatie waarin de betrokken ambassades terecht zijn gekomen en “inspanningen te zullen leveren om tot een bevredigende oplossing te komen”. Maar de beslissingen van de commerciële banken om de bankrekeningen van ambassades te sluiten, kan de Amerikaanse overheid uiteraard niet terugdraaien.

Toch heeft de beslissing van de banken meer te maken met het Amerikaanse overheidsbeleid dan op het eerste gezicht blijkt. Volgens een hoge ambtenaar van Buitenlandse Zaken, die anoniem getuigde tegenover het blad Foreign Policy, willen de banken onder druk van de financiële crisis fors besparen op hun werkingskosten.

Het is voor hen commercieel niet meer interessant om rekeningen te beheren van buitenlandse ambassades als ze ook moeten voldoen aan de strenge Amerikaanse antiterrorisme wetgeving (Patriot Act uit 2001) en de bepalingen die het witwassen van crimineel geld moeten tegengaan.

Volgens de banken zijn de kosten die ze moeten maken om aan alle wettelijke voorwaarden te voldoen zo hoog opgelopen door het intensieve en tijdrovende werk dat het niet meer te verantwoorden is om dergelijke rekeningen aan ambassades aan te bieden in tijden van zware crisis in de financiële sector.

Ambassade kan lonen niet meer betalen

De Angolese overheid heeft al furieus gereageerd op het sluiten van de bankrekeningen van haar ambassade in Washington. De normale werking van de ambassade komt daardoor in het gedrang. De ambassade kan onder meer de lonen van haar personeelsleden niet meer uitbetalen en haar facturen niet meer voldoen. De geplande viering voor het corps diplomatique in Washington van de 35ste verjaardag van de Angolese onafhankelijkheid, voorzien voor 16 november, werd gewoon geschrapt.

Luanda dreigt nu met tegenmaatregelen tegen Amerikaanse diplomaten in Angola. De geloofsbrieven van de nieuwe VS-ambassadeur, Christopher McMullen, worden – voorlopig althans – niet aanvaard. Ambassadeur Josefina Diakité werd voor overleg teruggeroepen naar Luanda.

Ook Amerikaanse zakenbelangen in het Afrikaanse land zouden op het spel komen te staan. En Angola is nu juist een land waarvan het commerciële belang in de VS, alleen al de voorbije jaren, heel fors is toegenomen vooral door de export van olie. Angola is sinds enige tijd uitgegroeid tot de belangrijkste Afrikaanse leverancier van ruwe olie aan de VS.

Oliebusiness

De persoonlijke banden tussen president José Eduardo Dos Santos en zijn voormalige Amerikaanse ambtgenoot George W. Bush, beiden met hun familierelaties betrokken in de oliebusiness, zijn trouwens bijzonder hartelijk.

Ook in zakenkringen is veel ongenoegen te horen over de beslissing van de banken. Oliereuzen als Chevron, Exxon en BP en vliegtuigbouwer Boeing vrezen de negatieve gevolgen voor hun zakenbelangen in potentiële groeimarkten in Afrika en het Midden-Oosten.

Volgens artikel 25 van de Conventie van Wenen uit 1961, die de diplomatieke relaties tussen staten regelt, moet een ambassade over alle nodige middelen kunnen beschikken om normaal te functioneren in het gastland. Bankrekeningen horen daar ook bij.

De Amerikaanse overheid zit dan ook danig verveeld met de situatie, zeker nu blijkt dat hoe langer hoe meer ambassades worden geconfronteerd met de beslissing van de banken. Volgens een anonieme bron die werd geciteerd in Foreign Policy zouden al minstens 37 ambassades, waarvan 17 Afrikaanse, bericht hebben gekregen dat hun bankrekeningen bij Amerikaanse banken op korte termijn worden afgesloten. Een andere bron sprak al over 40 ambassades. De meeste diplomaten willen echter de discretie bewaren en komen dus niet met berichten naar buiten.

De eenzijdige beslissing van de Bank of America kwam er nauwelijks drie maanden nadat een andere bank, de Amerikaanse dochter van de Britse HSBC, eveneens de bankrekeningen van de Angolese ambassade in Washington sloot.

Grootschalige corruptie in rapport

Dit zou een direct gevolg zijn van een vertrouwelijk rapport dat door de Democratische senator Carl Levin in februari 2010 werd uitgebracht in opdracht van de permanente onderzoekscommissie van de Amerikaanse Senaat. Hierin werd Angola in een zeer negatief daglicht gesteld vanwege “grootschalige corruptie, totaal gebrek aan controle op het witwassen van geld en een zwak functionerende banksector”. 

Woordvoerders van de betrokken banken wilden niet bevestigen dat het rapport een invloed had op de uiteindelijke beslissing tot sluiting van de ambassaderekeningen.

Johnnie Carson, de viceminister voor Afrikaanse Zaken in de Amerikaanse regering, heeft zijn baas Hillary Clinton al over de zaak aangesproken. Traditioneel was de Amerikaanse banksector maar al te graag bereid om zaken te doen met buitenlandse ambassades en diplomaten, ook met regimes waarvan ze goed wisten dat er corruptie in het spel was of dat er crimineel geld of geld uit wapenhandel via diplomatieke posten werd versluisd.

Know-your-customer

Sinds de aanslagen van 11 september 2001 en de fors verstrengde wetgeving om eventuele financiering van terroristische netwerken tegen te gaan, zijn de banken verplicht om de zogenoemde ‘kwow-your-customer’-regelgeving toe te passen. Van grote transacties uit het buitenland moet de bank precies kunnen nagaan wat de bron is. Verdachte transacties moeten worden gemeld bij het Financial Crimes Enforcement Network. Dit alles kost de banken blijkbaar te veel geld nu de winstmarges slinken als gevolg van de financiële crisis.

Senator Carl Levin heeft in rapporten en hoorzittingen al herhaaldelijk gepleit voor een strengere toepassing van de bestaande anticorruptieregels door de Amerikaanse banksector. De Federal Reserve (de Amerikaanse centrale bank) en de Office of the Comptroller of the Currency (OCC), twee officiële instanties die een toezichthoudende functie hebben in het Amerikaanse financiële systeem, zijn het eens met de voorstellen van de Democratische senator, maar beklemtonen wel dat ze de banken niet hebben aangezet om ambassaderekeningen te sluiten. Een OCC-woordvoerder vond wel dat “de banken nu beter opletten dan vroeger”.

In het Levin-rapport zou met name de Bank of America en de HSBC met de vinger zijn gewezen omdat ze in het verleden rekeningen beheerden van notoire wapenhandelaars die zaken deden met Angola. De Bank of America reageerde hierop met de mededeling dat “de bank nu over zeer gesofisticeerde detectiemiddelen beschikt om witwasoperaties te voorkomen”. De HSBC weigerde elk commentaar.

Bronnen:
– Embassy of the Republic of Angola in Washington DC: Artigos sobre crise bancária publicados pela imprensa Americana – sector de Imprensa – Embaixada de Angola nos EUA
– Foreign Policy The Cable – reporting inside the Foreign Policy Machine
– The Wall Street Journal (20/11/2010): Banks Exit From Embassy Business