Het voorbije weekend vond voor de tiende keer in Antwerpen het Moussem Festival plaats: film, muziek en boeiende gesprekken in het Zuiderpershuis. Na de documentaire ‘Kunst kleurt’ volgde een geanimeerd debat met Tom Lanoye, Nadia Fadil, Chokri Ben Chikha en Moussemdirecteur Mohamed Ikoubaân.
Geen artistieke vrijheid
De makers van ‘Kunst kleurt’ luisterden zowel naar kunstenaars van vreemde origine als naar Alain Platel en Erwin Jans, prominente namen uit de Vlaamse kunstwereld.
Jans, vooral bekend als dramaturg bij het Toneelhuis, legt in de documentaire de vinger op de wonde: “Allochtone kunstenaars worden niet zozeer als individu gezien, maar als vertegenwoordiger van een bepaalde gemeenschap. Zo worden ze gedwongen om in naam te spreken van een groep. Kunstenaars moeten de zaken niet bevestigen, maar ze in vraag stellen. Van allochtone kunstenaars wordt echter altijd verwacht dat zij iets van hun cultuur bevestigen.”
De sterkte van persoonlijke verhalen
Naast de inzichten van enkele Vlaamse spelers op de kunstscène zijn het vooral de persoonlijke verhalen van de allochtone kunstenaars die de kracht vormen van ‘Kunst kleurt’.
Ze vertellen vol overgave over hun jeugdherinneringen, hun confrontaties met het “vreemd zijn” en hun artistieke parcours. Zo beschrijft Mustafa Kör, auteur en voormalig stadsdichter van Genk, op een aandoenlijke manier zijn gevoelens als kleine jongen in België: “Ik wilde tegen de anderen zeggen: kijk, heb mij lief. Ik ben niet zo anders.”
Choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui vertelt dat hij een christelijke moeder en een moslimvader heeft. Hij voelt zich evenveel Belg als Marokkaan. “Cultuur is altijd op reis, kan nooit uit één element bestaan. Dat is doorheen de eeuwen altijd zo geweest.”
Mesut Arslan, artistiek leider van het 0090-festival, werd tijdens zijn carrière vaak aangesproken op zijn Turkse achtergrond. Hij verwoordt zijn frustraties als volgt: “Het beleid heeft alles gebaseerd op zwart versus wit. Daardoor is er een kloof ontstaan. Die kloof is er al dertig jaar en kan men nu niet dichten met twee of drie evenementen waar mensen frietjes en couscous eten en luisteren naar muziek van Tarkan.”
Weg met het woord ‘allochtoon’
Tom Lanoye benadrukte in het aansluitende debat dat een monocultuur onmogelijk kan bestaan. Hij voerde een vurig pleidooi om het woord allochtoon te verbannen. “Gebruiken we dit woord, dan houden we de vooroordelen in stand. Het is een onderdeel van een ongoing propaganda.”
Sociologe Nadia Fadil suggereerde dat net via kunstenaars een nieuwe taal kan worden gevonden en ook een nieuw discours.
De film ‘Kunst kleurt’ is nog te zien op 16 december om 20u in de Centrale, Kraankindersstraat 2, Gent.
© 2010 – StampMedia – Marieke Van Cauwenberghe
