December 2021, één maand na aankomst in Schotland. De gure kou vergezeld door stapelwolken klaar om de hemelsluizen open te zetten hebben zich intussen naar hier verplaats. Het grote verschil is dat ik ditmaal schrijf vanonder een warm deken. Een schril contrast met een maand geleden, toen ik doorweekt en verkleumd mijn keel openzette tot heesheid toe in de straten van Glasgow. Gewapend met een rode vlag en een protestbord liet ik al mijn colère de vrije loop. Want ik was wel degelijk boos, ik ben zelfs tot op de dag van vandaag nog steeds boos. Net zoals de honderdduizend andere mensen waarmee ik zij aan zij liep. Want wat werd geframed als de meest historische klimaattop tot dusver als de realisatie van de COP in Parijs, bleek niet meer te zijn dan een podium voor lobbyisten en een voortzetting van de imperialistische narratief. Of zoals de gekendste klimaatactiviste van deze tijd Greta Thunberg het verwoordde; ‘a greenwash festival of empty promises’. Sta mij toe hier in de volgende alinea’s dieper op in te gaan.

Het moment dat ik toekwam op de manifestatie werd ik onthaald door een bijna-gepensioneerde dokwerker. Deze stak een vurige speech af om alle jongeren die toestroomden in Kelvingrove Park nogmaals te wijzen op de feiten. Er is een crisis gaande recht onder onze neus. Een crisis die ons leven op aarde zoals we het kennen bedreigt. Een heus monster dat door de industriële revolutie tot stand is gebracht en door degenen die hier profijt uithalen in stand wordt gehouden. Gaande van het oliebedrijf Shell, tot het Amerikaanse leger (grootste vervuiler ter wereld).
Voornamelijk Jeff Bezos was kop van jut in zijn speech, dit zou dan ook niet mogen verbazen gezien hij en zijn bedrijf Amazon meerdere schendingen van de rechten van zijn werknemers op zijn kerfstok heeft. Diegenen die nota bene zijn rijkdom geproduceerd hebben. Eerlijk toegeven, het deed deugd om deze man in volle furie een speech te horen afratelen. Want het mag duidelijk zijn dat in Glasgow van 31 oktober t.e.m. 12 november we de werkelijke stem van de wereldbevolking hebben mogen horen weergalmen. In tegendeel tot de schertsvertoning van de wereldleiders in Glasgow die zogenaamd in functie van het klimaat en het volk handelden. Al wie dit gelooft is mij een verklaring schuldig op de volgende vraag;

Waarom waren er meer lobbyisten in dienst van de fossiele brandstofindustrie aanwezig dan vertegenwoordigers van de 10 armste landen?

Zoals intussen al is gebleken uit menige wetenschappelijke publicaties zijn het net deze landen die het hardst getroffen zullen worden door klimaatverandering enerzijds en zijn ze degene die het meeste financiële steun nodig hebben om een radicaal groene omslag van hun economie te realiseren anderzijds. Hier echter staat het Westen op de rem. Laat mij hier overigens heel helder over zijn: dit is geen louter solidaire kwestie, het gaat hier over het nakomen van hun afspraak met de geschiedenis. Het kan niet de bedoeling zijn dat het Globale Noorden alle vrijheid kreeg om zich te industrialiseren met alle gevolgen van dien, om vervolgens het Globale Zuiden van deze kans te beroven.

Vandaar dat vanuit de academische wereld de stem steeds luider klinkt om het globale Noorden dusdanig te vergroenen, dat er een ecologische ruimte gecreëerd wordt om verscheidene ontwikkelingslanden de inhaalbeweging te laten maken.  Honderd biljoen dollar, dat is het bedrag dat destijds werd beloofd om de groene transitie waar te maken. Wat echter valt te concluderen aan het begin van de top is dat dit de zoveelste lege belofte was. De kleinere landen die nochtans de grootste schade zullen moeten verwerken, zowel economisch alsook humanitair, blijven wederom in de kou. Eerste minister van Barbados, Mia Mottley legde de vinger pijnlijk op de wonde; ‘A failure to deliver the finance is measured my friends, in human lives and livelihoods in our community. This is immoral and it is unjust. 2 degrees is a death sentence.’

Wat echter deze klimaattop historisch maakt is, dat het de eerste is in de traditie van COP’s die fossiele brandstoffen vermeld in het eindverslag. Dit betekent dus dat na 26 jaar de hoofdoorzaak eindelijk is benoemd, hallucinant als je het mij vraagt. Alsook hebben de rijkste landen aan het einde van de top gezworen het beloofde bedrag van 100 biljoen te verdubbelen. Of dat ook werkelijk ingewilligd zal worden, valt nog te bezien. Doch mag de urgentie van deze vraag absoluut niet onderschat worden. Indien wij de huidige trend voortzetten, menen wij ons te verwikkelen in een systeem van eco-kolonialisme. Wat dit mooi schetst is het implementeren van koolstofdioxide markten en de weigering om de ‘loss and damage’ kosten te vereffenen. Sta mij toe dit verder toe te lichten.

Koolstofdioxide markten of emissierechten werken als volgt; aan de hand van contracten kunnen landen of bedrijven die dit willen, de uitstoot van anderen overkopen. Deze emissierechten dalen elk jaar met als doel 55% minder uitstoot te generen in 2030 ten opzichte van 2005. Het is dus als het ware het inzetten van een marktmechanisme tegen klimaatverandering, met het risico potentiële  loopholes creëren in het systeem. Het Westen wrijft zich in de handen, want op deze manier blijven de ontwikkelingslanden hun spel spelen. Met spelregels ten volle bepaald door hen. Hoe democratisch sommigen ook beweren dat deze klimaattoppen van de Verenigde Naties zijn, zoals immer zijn het de grootste, machtigste landen die de koers bepalen. De kleine landen hebben maar te slikken.

Het ‘loss and damage’ principe is gestoeld op de (morele) verantwoordelijkheid van het rijke Westen om zogenaamde schadeclaims te vereffenen. Met dit geld zouden arme landen over de financiële middelen beschikken om enerzijds de groene transitie mogelijk te maken en anderzijds om onomkeerbare schade te dekken. Denk bijvoorbeeld aan de Dominicaanse republiek die mensen moeten herplaatsen door de overstroming van hun eilanden of Kenia die hun boeren kunnen vergoeden voor hun uitgedroogde velden. Dit zou rechtvaardig zijn om de simpele reden dat het Globale Noorden de grote verantwoordelijke is voor de huidige situatie waar het Globale Zuiden de meeste gevolgen van zal dragen. Zelfs tot op de dag van vandaag is de rijkste 10% van de wereldbevolking verantwoordelijk voor 50% van de uitstoot. Zie het champagneglasmodel ter illustratie. Ongehinderde groei waar het westers economisch model op gestoeld is, kan niet langer. Een rechtvaardige juridische en financiële omkadering is nodig indien we het willen halen.

Het westen wil niet dat er op die manier over de zaken gedacht wordt. Volgens hen zitten we allemaal in hetzelfde bootje en dragen we dezelfde verantwoordelijkheid. De Titanic die in 1912 zonk, vervoerde 2,227 passagiers. Echter, kon 60% van de 1^ste klasse gered worden, terwijl 76%  van de 3^de klasse verdronk. Op een dergelijke situatie stevenen wij ook af indien het klimaatdebat en beleid niet dringend van koers veranderd. Laat het me dus hierbij duidelijk stellen, we zitten allemaal op dezelfde boot, alleen niet in dezelfde klasse.