De foto hierboven nam ik op 18 januari, postte ik snel op Instagram maar de observatie bleef hangen in mijn hoofd. Broodnodig om er nog een stuk over te schrijven.
Daar dus nog niet toe gekomen, maar blij dat Lucas Vanclooster in De Standaard het er op 31 januari ook al over heeft in zijn helder protest tegen de geplande afbraak van het schitterende treinstation van Kortrijk: “Hoe triestig de voorzieningen voor de reiziger ook, de reclameboodschappen in de stations zijn wel mee met de tijd. Zou dat omgekeerd evenredig zijn?”
Zo hoort het, zonder reclamepollutie. Foto: Jules Grandgagnage/CC BY-SA 4:0
In de prachtige, monumentale hal van Antwerpen-Centraal is een zwart blok neergekwakt, als een soort heilige kaäba van Mekka. Toeristen weten niet waar ze plaats moeten nemen voor een foto of selfie.
Op die kubus wordt onafgebroken een zenuwtergende reclame voor BMW getoond. Een paar seconden blootstelling aan die in alle richtingen zoevende blauwe auto volstaat om mij een uur misselijk en duizelig te maken.
Zou ook maar één forens die dat ziet, overwegen om een BMW te kopen? Waarom beschouwt de autosector het openbaar vervoer als een goedkoop vehikel om reclame maken, in stations, op bushaltes, op de ramen van trams, op de luchthaven en in het treinkrantje Metro? Ooit reclame voor trein, tram, bus gezien op het autosalon?”
Ik voeg er graag de prangende vraag aan toe: welke treinorganisatie haalt het in haar hoofd om cruciale publieke ruimte – de verblijfshal van een treinstation – te vermarkten, te privatiseren? En dus mensen te verhinderen elkaar te ontmoeten?
Dit is actief meewerken aan sociaal isolement, zoals Noreena Hertz met tal van voorbeelden uit Groot-Brittannië duidelijk maakt in haar boek De eenzame eeuw. Ze noemt het ‘hostile architecture’: duidelijk maken wat je wenst wat er (niet meer) gebeurt in een publieke ruimte.
Terwijl ik me nog levendig herinner dat onder meer jeugdverenigingen de stationshal geregeld gebruiken om even alle leden te verzamelen om zo te zien of iedereen mee is.
We kennen ondertussen de kracht van beelden. Zolang advertenties voor auto’s letterlijk overal – en dus ook op de knoop- en hartpunten van openbaar vervoer – dominant zijn, zal de noodzakelijke ecologische transitie alleen maar vertraging oplopen (die we ons niet kunnen permitteren).
Ik dacht nog even: hier ga ik gewoon de stekker uittrekken van deze megareclame voor een auto. De tempel van het openbaar vervoer opkuisen, zeg maar.
Wie weet doe ik het de volgende keer.
Voor een historische kijk op het station van Antwerpen-Centraal, zie De spoorwegkathedraal die per ongeluk bleef staan: Antwerpen-Centraal.
