Geachte Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet,

Beste reiziger,

Volgend jaar is ons land zes maand lang voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Wij van Back on Track Belgium, de vzw die ijvert voor internationale nachttreinen, vinden dit niet alleen een eer voor ons land, maar vooral een uitgelezen kans om het wegkwijnend internationale treinnet op de Europese agenda te zetten.

De Federale Regering heeft al mooie stappen gezet om het probleem te verhelpen maar de échte oplossing zit op Europees niveau. Wij hopen dan ook dat minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) zijn voorzitterschap aangrijpt om het bij zijn 26 Europese collega-ministers van mobiliteit aan te kaarten.

Reizigersvervoer 15 jaar geliberaliseerd

Het Europees treinnet is inmiddels zo’n vijftien jaar volledig geliberaliseerd en nog nooit in de voorbije honderdvijftig jaar was het zo lastig om een treinreis te plannen naar de andere kant van ons continent.

Duitse nachttrein Phoenix Praag-Amsterdam (in Arnhem). Foto: Nik Morris/CC BY-SA 2:0

Treinen stoppen meer dan ooit aan de grenzen, uurregelingen zijn lastig te vinden, doorgaande tickets voor verschillende treinen bestaan niet meer en de rijtuigen van de nachttreinen zijn dikwijls vier, vijf of zelfs zes decennia oud.

Dit is het tegenovergestelde van wat men beloofde toen men begon te liberaliseren. Als het de EU menens is om de klimaatdoelstellingen te halen, is het hoog tijd om die politiek bij te sturen: een efficiënt, geïntegreerd Europees treinnet is de gemakkelijkste manier om de CO₂-uitstoot meteen met ettelijke percenten terug te dringen.

De EU moet daadkrachtig ingrijpen

Overal waar het openbaar vervoer de ruggengraat is van de mobiliteit, is er een overheidsinstelling die regels bepaalt en ingrijpt als het verkeerd loopt. In de steden is dat meestal de stad, bij de spoorwegen zijn dat meestal de federale overheden, de deelstaten of de regio’s.

Alleen op Europees niveau wordt er niet ingegrepen: de enigen die beslissen of er al dan niet treinen komen, of ze de uurregelingen ervan willen delen, welk comfort ze willen aanbieden of hun ticketsysteem willen openstellen voor andere bedrijven zijn de treinoperatoren zelf.

Foto: backontrackbelgium

Al meer dan vijftien jaar rekent de EU op hun goede wil en nog steeds wordt de situatie elk jaar erger. Wij willen dat een publieke instelling onder democratische controle ingrijpt in de markt en die markt terug transparant maakt.

Wij vragen dat een Europese instelling een pan-Europees minimumtreinaanbod bepaalt, dat men de operatoren oplegt hun data openbaar te maken en reizigers die een aansluiting gemist hebben met de eerstvolgende trein mee te nemen zonder gedoe, ongeacht de operator.

Dit kàn maar hoeft geen hernationalisering te betekenen: het kan heel goed met een andere vorm van liberalisering: een met een leidende hand en een brein. Alleen zó kan de trein terug de ruggengraat worden van het internationaal reizigersverkeer in Europa.

Wil de EU een ecologische transitie, dan is de trein er hét middel voor

Wij willen ook meer dan een ‘’level playing field“. Waarom zou een energiezuinig en proper vervoersmiddel als de trein op hetzelfde niveau moeten geplaatst worden als de luchtvaart? Nu wordt de luchtvaart rechtstreeks en onrechtstreeks gesubsidieerd, alle beloftes vanuit alle hoeken ten spijt, wij vinden dat die steun juist naar de trein moet gaan.

Map: Oui au train de nuit

Het speelveld moet afhellen ten voordele van de trein, niet van het vliegtuig zoals nu. De extremen in alle seizoenen vragen dan ook meteen om een duidelijke en logische beslissing voor de broodnodige ecologische en sociaalrechtvaardige transitie!

Rijtuigen cruciaal maar investeringen onhaalbaar voor start-up

De bouw van nieuwe slaaprijtuigen is een kost die geen enkele start-up kan betalen en door de kleine winstmarges, als die er al zijn, wordt er niet geïnvesteerd in vervanging voor de rijtuigen die dikwijls al een halve eeuw oud zijn.

De vervoersmaatschappijen blijven aanmodderen met renovaties en het resultaat is teleurstellend. Ook hier kan een openbare instelling helpen, bijvoorbeeld door een slaapwagen-leasingmaatschappij met nieuwe, goede rijtuigen op te starten.

De uitvinder van de slaaptrein op het Europese continent, de Luikenaar Georges Naegelmaeckers, had zo’n 150 jaar geleden alvast meer visie!

Goederentreinen bewijzen dat het wél kan

Technisch zijn er geen hindernissen meer, dat bewijzen de honderden goederentreinen die dagelijks wél probleemloos de grens over rijden, enkel het kader moet grondig verbeterd worden.

Belgische goederentrein richting Zeebrugge. Foto: Marc Ryckaert/CC BY-SA 3:0

Het doel moet zijn dat we meer en betere treinen krijgen dan voorheen, even gemakkelijk te vinden en te boeken als vóór de liberalisering, en zonder bureaucratie of flauwe excuses bij een gemiste aansluiting.

Het huidig systeem waarin er niemand in de markt ingrijpt en operatoren doen wat ze willen, werkt niet. De voorbije vijftien jaar hebben dat wel bewezen.

Beste minister,

De Europese reiziger rekent op U! Ú kunt de Europese reiziger weer op het juiste spoor zetten.

We kijken er naar uit dat 2024 het jaar wordt dat de Trein (terug) de Toekomst wordt en niet van het Verleden.

Alexander Gomme, Woordvoerder Back on Track Belgium

Zie het Dossier van Back on Track Belgium voor de relance van de internationale nachttreinen.