Ik heb eigenlijk niks te zeggen, want ik
heb vandaag niets nieuws gehoord. Maar omdat ik hier nu toch ben, doe
ik een poging.

De septemberverklaring kan samengevat
worden in vier V-woorden:
Vals, Vlaams, Vaag, Verontrustend.

In zijn inleiding zegt de heer Bourgeois heel geruststellend dat het gemiddeld inkomen gestegen is in vergelijking met 1914, 1934, 1974 en 1994. Ik vind dat een beetje vals als
je weet dat de ongelijkheid tussen arm en rijk vandaag nog nooit zo
groot is geweest en alleen maar zal toenemen als men enkel blijft
denken in termen van economische groei. Het is ook een beetje vals om de kunst- en cultuursectoren met een kluitje in het riet te
sturen met de belofte dat een ‘bloeiende economie de basis is voor
een bloeiende kunst en cultuur’.
Het onderzoek van Pascal Gielen en co had al duidelijk gemaakt dat
het net omgekeerd is. En het is vals om tegen de vrijwilligers
uit het brede socioculturele weefsel te zeggen dat we allemaal
solidair moeten zijn om te kunnen investeren in welzijn, onderzoek en
onderwijs. Waarom lees ik zulk een oproep nergens ten aanzien van de
ondernemers en de grote vermogens?

De verklaring
blijft ondanks de inleidende internationale geschiedenisles toch
vooral heel erg Vlaams
getint. Alsof we de problemen rondom sociale ongelijkheid,
klimaatverandering en globalisering hier alleen in
Vlaanderen – onder ons – kunnen oplossen. Het internationaal
perspectief is ver te zoeken in deze verklaring, behalve waar het
gaat om de exportcijfers nog wat op te drijven. Van een doordacht
internationaal beleid is nauwelijks sprake.

De septemberverklaring
blijft vooral ook heel erg vaag.
Er zal bespaard moeten worden, zoveel is zeker. Maar daarmee is dan
ook alles gezegd. Voor de kunst- en cultuurwereld is het nog steeds
onduidelijk of, hoeveel en hoe er bespaard zal moeten worden.

Met andere woorden: de
toestand is verontrustend.

Investeren

Er zal nog veel actie nodig zijn om deze
regering op andere gedachten te brengen. We zullen met nog veel meer
overtuiging moeten duidelijk maken dat en waarom het de moeite loont
om te investeren in kunst en cultuur.

Ik doe een poging om er vier andere
woorden, tegenover in de plaats te zetten, vier woorden die niet
zouden misstaan de alternatieve septemberverklaring:
Intens, Internationaal, Integraal, Integer.

De beweging die de laatste weken op gang
is gekomen, mag niet stilvallen. We zullen onze troepen verder moeten
mobiliseren en een intense dialoog (als het kan), strijd (als het
moet) aangaan met de regeringsleden.

En vooral verdere concrete
acties ondernemen. Tegenover de enge
Vlaamse blik moeten we onszelf durven verhouden tot de wereld rondom
ons, en internationaal
durven
denken, in ons handelen en doen. Ook deze beweging moet onder de
Vlaamse kerktoren uit en zich laten inspireren door internationale
voorbeelden en op zoek gaan naar internationale allianties.

Het is van groot belang om voor een integrale, geïntegreerde aanpak te blijven kiezen. Vanuit het brede
middenveld moeten we samen de menselijke waarden van onze
samenleving blijven benadrukken en niet in eigen sectorale
stellingen terugvallen. Dat zal niet gemakkelijk zijn. Want de
verdeel-en-heerstactiek is een veel beproefde strategie.

Tot slot bepleit ik ook
een integere
aanpak. Laat ons zelf niet in de val trappen van zelfgenoegzaamheid.
Laat ons een zelfkritische blik niet schuwen en onderzoeken wat we
alvast zelf kunnen doen om onze eigen transitie vorm te geven.

Hopelijk kunnen we zo vermijden dat de
slogan ‘hart boven hard’ gereduceerd wordt tot een ‘hard tegen hard’-aanpak.