“Transgenders, in hun hoofd zijn die normaal” en “Zwarte koffie mag je niet meer zeggen, is het dan n-koffie? Nee het is roetpietkoffie”. Het zijn twee uitspraken uit het nieuwe VIER-programma Influencers. Uitgerekend op 8 maart, internationale vrouwendag, maakte Bart De Pauw zijn comeback op televisie. In het nieuwe sketchprogramma van De Pauw wordt – volgens VIER – op humoristische wijze de draak gestoken met mensen die zich via sociale media trachten te profileren als trendsetter. Uit de aflevering van 8 maart bleek dat VIER meer de draak stak met transgender personen en de POC (people of color) gemeenschap.

Twee en een half jaar na #MeToo wordt De Pauw weer met open armen ontvangen. De man met een proces aan zijn been voor seksuele intimidatie, krijgt opnieuw een podium. Dat het programma op internationale vrouwendag wordt gebracht, is een slag in het gezicht van alle slachtoffers van ongewenste seksuele intimidatie. #MeToo wordt onder de mat geveegd. Voor een man met zoveel privileges, is het makkelijk om vanuit zijn positie vrouwen, transgender personen en mensen met een donkere huidskleur te schofferen.

Uwi Van Hauwermeiren, woordvoerder van Wel Jong Niet Hetero, en Jana Van Acker, woordvoerder van çavaria, reageren.

Foutief taalgebruik met een koloniaal sausje

Vorige week schreef Uwi Van Hauwermeiren een open brief aan Koeken troef!, het productiehuis achter Influencers. Uwi is zelf trans* persoon met Afrikaanse roots. Wat die zelf betreurt is het wij-zij-standpunt dat het programma benadrukt. “Organisaties zoals Wel Jong Niet Hetero, Transgender infopunt of çavaria doen echt wel voldoende moeite om te sensibiliseren”, vertelt Van Hauwermeiren. “Wanneer je als programmamaker steeds opnieuw foute termen gebruikt en blijft zeggen dat het abnormaal is, dan heeft onze werking weinig zin.”

“Het taalgebruik in de serie zit helemaal fout”, vertelt ook Jana Van Acker van çavaria. “Ze spreken over geslacht, terwijl ze gender bedoelen. Ook hebben ze het over ‘de transgender’, terwijl wij adviseren om ‘trasngender persoon’ te gebruiken. Transgender is een adjectief, want je gender-identiteit vormt slechts één aspect van wie je als persoon bent.”

Naast het foutieve taalgebruik rond transgenderpersonen wordt ook het n-woord gebruikt. “Over de Engelse term is iedereen akkoord dat het not done is”, vertelt Uwi Van Hauwermeiren. “Trek die lijn door naar de Nederlandse term. De betekenis is hetzelfde. Het blijft een woord met een negatieve connotatie waarbij je er een soort van kolonialisme mee in stand houdt. Het is al zo vaak gezegd dat wij, België, op koloniaal vlak, een slechte geschiedenis hebben. Ga dit niet negeren of ontkennen.”

Geen overleg geweest

Het is gebruikelijk dat programmamakers organisaties zoals çavaria contacteren voor advies. “Wij krijgen vaak de vraag van mediamakers hoe zij transgender personen op een goede manier in beeld kunnen brengen”, vertelt Jana Van Acker. “Doorgaans gaan zij goed om met ons advies. Taboe, het programma van Philippe Geubels, is zo’n voorbeeld. Hij ging in gesprek met minderheden in de samenleving en dat werkt.”

Çavaria maakt ook deel uit van de VRT diversiteitsraad. “We moedigen programmamakers altijd aan om advies te vragen wanneer het kan”, vertelt Jana Van Acker. “Zo is er bij de introductie van Kaat, de eerste transgender persoon in Thuis, intensief en constructief overleg geweest met Transgender Infopunt en çavaria. Dat werpt zijn vruchten af. Ook het transgender personage Emile, uit de Ketnet serie 4eVeR, is een goed voorbeeld van hoe transgender personen wel op een correcte manier in beeld komen.”

Advies of overleg is er volgens Uwi Van Hauwermeiren en Jana Van Acker bij Influencers niet geweest: “Ze hadden çavaria, Wel Jong Niet Hetero, Transgender Infopunt of Minderhedenforum moeten contacteren om te checken of dit wel oké was. Je kan bij die organisaties altijd terecht voor advies, en dat is niet gebeurd.”

Humor kan zeker

“Ik ben het eens met mensen die zeggen: mogen we met niets meer lachen?”, vertelt Uwi Van Hauwermeiren. “Je mag lachen met zoveel dingen, maar hoeft mensen hun identiteit niet te denigreren of belachelijk te maken.”

Van Acker beaamt: “Humor werkt relativerend en dat is op zich oké. Wanneer je als groep zichtbaarder wordt in de maatschappij, dan bestaat de kans dat je onderwerp van spot wordt.”

Jana Van Acker twijfelt niet aan de goede intenties van de makers of van de acteurs: “Ik vermoed dat de bedoeling was om de draak te steken met politieke correctheid: hoe moet je bepaalde zaken benoemen, wat kan, wat kan niet. Dat is veranderlijk en niet altijd makkelijk als samenleving. Maar de manier waarop hiermee gelachen wordt, is echt totaal niet oké en getuigt van een grote blinde vlek bij de programmamakers zelf.”

“Want Transgenderpersonen moeten elke dag opboksen tegen heel veel vooroordelen en negatieve attitudes”, vertelt Jana Van Acker. “Dat heeft een enorme impact op hun welbevinden. Transgender zijn afbeelden als trendy, is verre van de realiteit van deze mensen”

“Je kan niet spreken van een succesvol programma als de gemiddelde persoon in jullie team geen affiniteit heeft met het onderwerp”, vertelt Uwi Van Hauwermeiren. “Iets meer inspraak van LGBTQ-personen, is zeker aan te raden.”

Çavaria is de Vlaamse belangenverdediger van LGBTI+-mensen en koepel van LGBTI+-organisaties.

Wel Jong Niet Hetero is een jongerenorganisatie die verder bouwt aan de gelijkwaardige samenleving vanuit de kracht van jongeren, zodat zij zichzelf kunnen zijn in hun lichaam, seksualiteit en genderbeleving.