Voor het eerst sinds het begin van 2010 zijn niet de energieprijzen maar de diensten (vrijetijdsbesteding en lichaamsverzorging) verantwoordelijk voor de grootste bijdrage aan de Belgische inflatie. Dat is goed nieuws, want stijgende energieprijzen wegen zwaar door in het budget van de huishoudens en maken het ook voor onze bedrijven moeilijker om competitief te blijven. Zijn de donkere wolken verdwenen?

In de eerste helft van dit jaar heeft de olieprijs op de internationale markten eerst gepiekt met US$126 per vat in maart om vervolgens in juni te zakken tot onder de US$90 dollar. Deze daling heeft een positieve impact op onze inflatie. De impact is zeer direct op de brandstoffen en de stookolie, maar werkt ook door op de elektriciteit- en gasprijs (zie grafiek onderaan).

Daarenboven heeft de regering sinds 1 april van dit jaar de opwaartse (gelukkig niet de dalende!) indexering van de variabele gas- en elektriciteitscontracten bevroren om de snelle doorrekening van de olieprijs in de elektriciteit- en gasprijs te verminderen. Volgens het Prijzenobservatorium heeft deze maatregel gezorgd voor een verlaging van de inflatie met 0,1% (2,5% i.p.v. 2,6%) in het tweede kwartaal van 2012.

Spijtig genoeg is het gevaar van stijgende energieprijzen niet van de baan. Ondertussen is de olieprijs terug aan het stijgen (US$ 116 begin augustus). Het dipje zou wel eens van erg korte duur kunnen zijn. Indien we op langere termijn kijken, in het bijzonder naar de elektriciteitsmarkt, dan zijn er nog een aantal andere factoren die van belang zijn. De regeringsbeslissing van 4 juli over de bevoorradingszekerheid bv.:

• De kerncentrales Doel 1 en 2 worden gesloten zoals voorzien in de wet. Tihange 1 wordt 10 jaar langer open gehouden. De stroom van Tihange 1 (1000 MW) zal aan kostprijs opgekocht worden door de overheid om vervolgens ter beschikking te stellen van de markt. Hopelijk zal dit effectief tot extra concurrentie leiden en vervolgens tot lagere prijzen (ook voor de huishoudens!).
   
• Het openhouden van Tihange 1 gaat echter ook gepaard met extra investeringen om de veiligheid te garanderen. Eerst was er sprake van een kostprijs van 500 miljoen euro, ondertussen zou het al om 600 miljoen gaan, te betalen door de consumenten.
   
• Om de productiecapaciteit op termijn te verzekeren gaat de overheid er voor zorgen dat bestaande (gascentrales) niet zomaar gesloten kunnen worden. Hiertegenover staat echter een vergoeding , te betalen door de consumenten.
   
• Daarnaast gaat de overheid ook een aanbestedingsprocedure opstarten voor de bouw van (een) moderne gascentrale(s). Investeerders zullen hier enkel op intekenen indien ze een vergoeding ontvangen die voldoende rendabiliteit garandeert. Het spreekt voor zich dat ook dit doorgerekend zal worden aan de klanten.
   
• Tenslotte mogen we ook de transport en distributienettarieven die een zeer belangrijke impact hebben op de elektriciteitsprijs niet vergeten. De tarieven voor het transport van elektriciteit over het hoogspanningsnet werden substantieel verlaagd (onder andere door het schrappen van de federale bijdrage voor het klimaatbeleid). De distributienettarieven zijn de laatste jaren sterk gestegen (o.a. door de zonnepanelen) maar worden nu op een constant niveau gehouden. Het is echter de vraag hoe lang dit kan aangehouden worden aangezien er aanzienlijke investeringen in het netwerk nodig zijn. Ook ons sociaal en hernieuwbaar energiebeleid (waar niemand het belang van kan ontkennen) wordt voor een stuk via deze tarieven betaald.

De discussie over de energieprijzen is uitermate complex. Veel media-aandacht gaat  naar stijgende of dalende prijzen. Vaak is het echter nog belangrijker te weten ‘wie’ er meer of minder betaalt. Hier zien we een duidelijke evolutie om de factuur steeds meer en meer door te schuiven naar de huishoudens. Het spreekt voor zich dat de concurrentiepositie van de bedrijven niet onderuit gehaald mag worden door onredelijke energieprijzen. Maar, over een eerlijke verdeling van de inspanning tussen huishoudens en bedrijven vindt vandaag geen open en transparant publiek debat plaats. Het gelobby voor een lagere factuur gebeurt vooral achter de schermen.

En dat is geen goed nieuws!

Bert De Wel, adviseur studiedienst ACV