Permanente polarisering moet stoppen
Sinds de nieuwe burgervader van Antwerpen zijn intrek nam in ’t Schoon Verdiep, stond hij gemiddeld tweemaal per week op de voorpagina van de kranten. Het ging daarbij welgeteld één keer om een beleidsdaad, toen hij een preventief samenscholingsverbod rond de Turnhoutsebaan afkondigde en op die manier voorkwam dat enkele heethoofden het samenleven in Borgerhout weer onmogelijk maakten. Precies wat ook de vorige burgemeester van Antwerpen steevast had geprobeerd.
Als N-VA-voorzitter Bart De Wever de cover haalt, is het doorgaans niet met actie, maar met polemiek. Wederzijds schelden met Eerste minister Elio Di Rupo, ruziën met Onderwijsminister Pascal Smet, armworstelen met Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten, maar ook: op ramkoers met sneeuwballenkinderen, stadsdichters, holebi’s… met wie niet eigenlijk? En telkens lopen we allemaal in de val en argumenteren we met dat ‘nukkige kind’, terwijl we best weten dat je nukkigheid alleen bestrijdt door het te negeren.
Ik gebruik bewust de termen ‘nukkig kind’. Psychologen hebben al vaker beschreven dat kinderen nog moeten leren hoe met anderen om te gaan. Gezonde sociale interactie vertrekt van wat ze ‘mentaliseren’ noemen: op voorhand overwegen wat tussen jezelf en de anderen gebeurt, inschatten hoe dingen door de anderen worden beleefd en checken hoe je goed aan de anderen kunt uitleggen wat jij bedoelt. Een kind is nukkig zolang gelijk probeert te halen zonder te ‘mentaliseren’… en blijft nukkig zolang het de indruk heeft dat dit kan!
Onbehagen
Ouders weten doorgaans dat je kinderen helpt volwassen worden door ze af en toe straal te negeren. Een nukkig kind grijpt elke aandacht aan om zijn wereldje op te delen in wie voor en wie tegen is. Het komt erop aan bij het kind te laten doordringen dat de werkelijkheid te complex is om in zwart-wittermen te vatten. Zolang je het kind de indruk geeft dat het zwart-witdenken loont – of erger nog: eraan toegeeft –leert het niet hoe ver gelijk (denken te) hebben en gelijk krijgen in een ‘samen’-leving soms uit elkaar liggen.
Is dit niet wat we momenteel in de Vlaamse media en politiek meemaken? We hotsen van de ene provocatie in het andere relletje, waarbij opiniemakers en politici allerhande elkaar verdringen met het eigen gelijk. Ik viseer hierbij uitdrukkelijk niet één enkele politieke beweging: nukkigheid is als een virus en besmet algauw de hele groep. Er wordt alom geredetwist en geruzied, maar het ‘mentaliseren’ blijft uit, aan een gezonde dialectiek van het samen zoeken naar concrete oplossingen voor aangebrachte problemen komen we zelden meer toe.
De stereotypes en perceptie die met dit alles gepaard gaat, worden ook zelden nog tegengesproken. Toen Vice-minister-presidente Ingrid Lieten bijvoorbeeld een tijdje geleden aankondigde dat ze het toekennen van sociale rechten in haar strijd tegen armoede tot een automatisme wilde omvormen, juichte het Netwerk tegen Armoede dat toe… maar het voerde diezelfde dag actie tegen het ‘asociale’ Antwerpse bestuursakkoord waar die automatische toekenning van de voordelen van het Omnio-statuut ook in staat.
Cashen
Perceptie en polemiek houden zichzelf in stand en creëren het onbehaaglijke gevoel van een permanente blokkering. Overdrijf ik als ik de vraag opwerp wie daar electoraal de vruchten van plukt? Er wordt gezegd dat de onderstroom in Vlaanderen er een is van ‘niets gaat nog, de traditionele politiek zit vast, er is verandering nodig’. Is het perfide te stellen dat sommigen onder ons die onderstroom permanent voeden? En wat erger is: dat we voortdurend collectief aan dat proces deelnemen, door op elke provocatie in te gaan?
Terug naar het jongste relletje: natuurlijk stelt Bart De Wever terecht dat een ambtenaar die ostentatief aan politiek doet door achter het loket een regenboog-T-shirt te dragen, zondigt tegen de neutraliteitspolitiek die door de vorige Antwerpse coalitie al ingesteld werd. En hebben zijn critici ook gelijk dat je een geaardheid niet over een kam kunt scheren met een godsdienstige of politieke overtuiging. Waarop de burgemeester dan weer terecht antwoordt dat hij het niet over die geaardheid had maar over het dragen van dat T-shirt.
Toch is de hele discussie die ons weer eens allemaal heeft verblind, volkomen virtueel. De eerste Antwerpse ambtenaar die van plan was in regenboog-T-shirt te komen werken, moet nog gespot worden. Wat wel reëel is: er werd een weekend lang gebakkeleid en gepolemiseerd en wie de rel uitlokte, kreeg weer urenlang airplay. Het zwart-witdenken en daaruit voortvloeiende onbehagen is weer een beetje toegenomen en straks kan de nu eens zelfverklaarde ‘keizer van de verandering’ dan weer Calimero van dienst andermaal cashen.
Benoit Lannoo is Antwerps christendemocraat en publicist.
