Er
is een gespannen conflict aan de gang tussen de Griekse regering en
de Europese autoriteiten – ook bekend als de Trojka van Europese
Commissie, Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal
Muntfonds (IMF).

Operatie economische beschadiging

ECB-voorzitter Mario Draghi ontkende dat zijn
instelling de Griekse regering probeert te chanteren, maar chantage
is slechts een eufemisme voor wat de ECB en de Europese partners
Griekenland aandoen. Het wordt steeds duidelijker dat ze de Griekse
economie proberen te schaden, om de druk op de Griekse regering te
kunnen opdrijven tot die instemt met hun eisen.

Het
eerste voorteken van deze strategie kwam er op 4 februari 2015, amper tien
dagen nadat Syriza een regering had gevormd na zijn verkiezingsoverwinning. Toen draaide de ECB de
kraan dicht voor de belangrijkste financieringsbron van de Griekse
banken. Deze stap is duidelijk gemotiveerd door een gevoel van
wantrouwen, aangezien er geen bureaucratische of andere redenen was om dit te doen. Er waren toen immers nog drie weken te gaan vooraleer
deze beslissing haar deadline zou bereiken.

Zoals
kon worden voorspeld, zorgde deze afgesloten kapitaaltoevoer ervoor
dat er enorm veel geld uit het Griekse banksysteem verdween. Dit
destabiliseerde de economie nog meer en deed de financiële markten kelderen.
Meer intimidaties volgden, waaronder een verborgen dreiging dat de
Emergency Liquidity Assistance – Griekenlands laatste levenslijn
van de ECB – ook zou worden afgesneden. De Europese autoriteiten
hoopten blijkbaar dat een ‘schokkende en ontzagwekkende’ aanslag
op de Griekse economie de nieuwe bewindvoerders zou dwingen om meteen
te capituleren.

Deze Griekse regering geeft zich niet zomaar gewonnen

Zo
is het dus niet gegaan. Syriza heeft van de Griekse kiezers een
mandaat gekregen om hun levensstandaard terug op te krikken, na zes jaar
door de Trojka veroorzaakte depressie met een werkloosheidsgraad van
meer dan 25 procent. De nieuwe Griekse regering trok zijn eis om
schuldvermindering te krijgen terug in en maakte andere compromissen.
Ze heeft zich echter niet zomaar overgegeven alsof er nooit verkiezingen
zouden zijn geweest.

De
Europese autoriteiten knepen op 20 februari uiteindelijk een oogje dicht
en stemden toe met een verlenging van de oorspronkelijke “bailout”
met verdere noodhulp voor vier maanden tot juni 2015. De
aanhalingstekens bij “bailout” zijn noodzakelijk, omdat de meeste
Grieken hier helemaal niet door gered werden, maar eerder overboord
zijn gegooid. Ze verloren hierdoor al meer dan 25 procent van hun
nationale inkomen sinds 2008.

De
onmiddellijke voorwaarde voor deze nieuwe overeenkomst was dat de
Griekse regering een lijst zou inleveren met hervormingen die zij moet doorvoeren. Dit deed ze ook en de Europese politici stemden ermee
in. Overgebleven problemen moesten daarna verder onderhandeld worden tegen
20 april, zodat de laatste schijf van voorzien IMF-geld – ongeveer 7.2
miljard euro – dan ook kon worden vrijgegeven.

Men
mocht ervan uitgaan dat deze laatste overeenkomst zou toelaten dat daarna verdere onderhandelingen zouden doorgaan zonder dat de Europese politici nog
meer onmiddellijke en onnodige schade zouden toebrengen aan de Griekse
economie. Dat zou wel eens een misrekening kunnen zijn: een pistool
tegen het hoofd van Syriza was nog niet genoeg voor deze “weldoeners”,
ze wilden de Grieken zelfs de vingers afknijpen in de bankschroef.

Dat
lukte hen. De ECB weigerde om de toegang voor Griekse banken naar hun
belangrijkste en goedkoopste kredietbron te hernieuwen – die ze tot voor de
verkiezingen nog hadden. De ECB weigerde
daarenboven om het maximumbedrag te verhogen dat Griekse banken konden lenen aan
de Griekse regering – iets wat ze de vorige Griekse regeringen altijd hadden toegestaan.

Financiële wurggreep

Hiermee schept de ECB een ernstig
cashflow-probleem door een gebrek aan liquide middelen te veroorzaken voor zowel de Griekse overheid als de Griekse banken. Deze kredietbeperking door de ECB bracht de regering in dezelfde situatie waarin haar voorgangers zich in
2012 al bevonden. Toen moest zij betalingen aan ziekenhuizen en andere
leveranciers uitstellen om haar schulden te kunnen afbetalen. Als gevolg daarvan moest de Griekse regering tegen het einde van april 2015 bijna een faillissement riskeren.

De
betrokken bedragen zijn nochtans vrij futiel voor de ECB. De Griekse regering
moet tegen april ongeveer 2 miljard euro terugbetalen. De ECB heeft
recent 26,3 miljard euro opgehoest om staatsobligaties van de eurozone te kopen, als onderdeel van haar kwantitatieve
geldverruiming ter waarde van 850 miljard euro gedurende anderhalf
jaar (quantitative easing: meer baar geld op de markt brengen om de druk te verminderen, nvdr).

De
uitvluchten van de ECB voor haar schepping van dit geldtekort in Griekenland
klinken erg hol. Zo beargumenteert de bank dat banken
onder de vorige Griekse regering niet dezelfde limieten opgelegd
kregen als nu, omdat die vorige regering zich engageerde voor een
hervormingsprogramma dat de overheidsfinanciën op orde zou brengen. Daar
heeft deze regering zich echter eveneens toe verbonden.

Het
is duidelijk dat het hier niet over geld of over fiscale
levensvatbaarheid gaat, maar over politieke belangen. De Europese
autoriteiten willen tonen wie de baas is. Dit is geen regering
die zij willen. Zij willen dus ook echt dat deze regering
mislukt, omdat dit Spaanse kiezers zou aanmoedigen om later dit jaar
ook te kiezen voor een democratisch alternatief (Podemos).

Het
IMF had voorspeld dat de economie met 2,9 procent zou groeien dit
jaar en tot maart was er genoeg reden om – zoals in 2014, na jaren van grove overschattingen – te geloven dat hun voorspelling dit keer exact juist zou zijn. Deze groei zou er waarschijnlijk voor gezorgd
hebben dat de Syriza-regering veel bijval zou genieten bij de Griekse bevolking, ook omwille van haar maatregelen om voedsel en elektriciteit te voorzien voor arme
gezinnen en andere progressieve hervormingen.

De
acties van de ECB – die de economie destabiliseren en investeringen
en de consumptie ontmoedigen – zullen het herstel van
Griekenland waarschijnlijk vertragen én zullen in alle
waarschijnlijkheid ook de steun aan de regering ondermijnen.

Meer
zelfs, dergelijke acties van de Europese leiders zouden Griekenland
wel eens onopzettelijk uit de eurozone kunnen duwen. Dit is een
gevaarlijke strategie. De Europese leiders zouden beter
stoppen met de ondermijning van het economische herstel van
Griekenland, zodat dat land ooit terug fiscaal levensvatbaar kan
worden.

Mark
Weisbrot is co-directeur van het Center for Economic and Policy
Research in
Washington en voorzitter van Just Foreign Policy. Van hem verschijnt binnenkort Failed: What the “Experts”
Got Wrong About the Global Economy (Oxford University Press, 2015).

Het artikel Are the European Authorities Destroying the Greek Economy In Order to ‘Save It’ verscheen oorspronkelijk bij Al Jazeera America, werd overgenomen met toestemming van de auteur en vertaald door Stephanie Ketels.