“De Keniaanse boswachters steken in het woud van Embobut huizen en bezittingen in brand. Ze bedreigen (de inwoners) met kalasjnikovs. De vuurgevechten veroorzaken chaos en gezinnen vluchten de bergen in”, zegt Yator Kiptum van de Sengwer-gemeenschap.

De Sengwer, een volk van traditionele jager-verzamelaars, leven al honderden jaren in het bos en beschouwen Embobut als de thuis van hun voorouders. Ze zijn nog maar met 15.000.

Internationale mensenrechtenorganisaties hekelen de Keniaanse regering omdat die internationale akkoorden over natuurbehoud en mensenrechten aan haar laars zou lappen.

“De grondwet bepaalt dat het land van de voorouders en het land dat traditionele jager-verzamelaars zoals de Sengwer bezetten, aan die gemeenschappen toebehoort. Daar houdt de Keniaanse regering met de recente ontruiming van Sengwer geen rekening mee”, verklaart Tom Lomax, jurist bij Forest Peoples Programme, een ngo die opkomt voor de rechten van bosbewoners.

“Krakers”

De Keniaanse regering geeft natuurbehoud op als reden voor de ontruiming. Maar volgens Lomax valt de uitzetting van inheemse gemeenschappen door gewapende mannen die huizen platbranden niet te rechtvaardigen met de bescherming van ecosystemen onder het VN-Biodiversiteitsverdrag.

“Door zulke acties gaan hele culturen, talen en geschiedenissen verloren. Hun voorouders liggen begraven in het Embobut-woud, hun heilige plaatsen bevinden zich daar en ze hebben de bossen nodig voor hun levensonderhoud. De Sengwer kunnen nergens anders heen”, aldus Lomax.

Hoewel er protest klinkt vanuit de Sengwer-gemeenschap over hun gedwongen vertrek, verklaarde Richard Lesiyampe, een medewerker van het ministerie van Milieu, op 7 januari dat de mensen “vrijwillig” het bos verlieten. “We vragen aan mensen om weg te trekken uit het woud om één van onze watertorens te beschermen. Niemand wordt gedwongen.”

In de voorbije twintig jaar hebben zich heel wat intern ontheemden gevestigd in Embobut, een woud in de Cherangani-heuvels. De Sengwer zijn overspoeld met deze vluchtelingen die door de overheid “krakers” worden genoemd.

De Keniaanse regering heeft beloofd om een kleine 3500 euro compensatie te betalen aan elk uitgezet gezin. Maar de Sengwer-gemeenschap weigert dat geld aan te nemen in ruil voor hun land en verbrande bezittingen.

Wereldbank

Momenteel loopt er een intern onderzoek bij de Wereldbank, na een klacht van de Sengwer-gemeenschap in januari 2013. Het door de Wereldbank gefinancierde Natural Resource Management Project zou de grenzen van de Cherangani-reservaten hebben hertekend.

Daarop ging de Keniaanse regering over tot ontruiming, zonder enig overleg. De regering gebruikte de door de Wereldbank gewijzigde grenzen om gewelddadige ontruimingen te legitimeren.

“De Keniaanse regering heeft de meeste boter op het hoofd, maar ook de Wereldbank moet zich verantwoorden. Het financierde een project voor het hertekenen van de reservaatgrenzen zonder overleg met de Sengwer”, vindt Freddie Weyman van Survival International.

“Plots bleken sommige families binnen de grenzen van het reservaat te wonen, en riskeerden ze uitzetting. Dit is al de zevende keer dat de autoriteiten huizen hebben platgebrand in Embobut. Kan de Wereldbank garanderen dat zijn lening deze ontruimingen niet vergemakkelijkt heeft?”

Internationale natuurbeschermers gaan niet mee in de uitleg van de Keniaanse regering dat de levensstijl van traditionele verzamelaar-jagers niet te verzoenen is met de doelstelling van natuurbehoud. Bosbescherming kan je best bereiken door inheemse gemeenschappen te steunen, want zij hebben ervaring met het in stand houden van hun habitat en de grondstoffen.

Plantages

Sinds de jaren 1970 heeft Kenia al verschillende keren geprobeerd om de Sengwer met geweld uit het woud te verdrijven, om hen elders te huisvesten. Maar zijn aanpak wordt meer en meer als contraproductief gezien.

“Het is niet zo dat ze het gebied opnieuw in ‘ongerepte’ bossen veranderen, wel integendeel. Winstgevende plantages en landbouw vervangen de biodiversiteit van de inheemse bossen”, zegt Justin Kenrick van Forest Peoples Programme.

“Natuurbehoud wordt hier als een excuus gebruikt eerst de inheemse bewoners te ontruimen om vervolgens de inheemse bossen te vernietigen.”

Auteur: Matthew Newsome