Seksisme komt overal voor. Zelfs op plaatsen waar jongeren gevormd worden voor de rest van hun leven. In het Ecuadoraans hoger onderwijs hebben academici en studenten er genoeg van.

Maar om iets te doen aan seksisme op het werk, moet je het eerst begrijpen. Daarom ontwikkelden verschillende organisaties de ‘machometer‘, een hulpmiddel om informatie over seksisme op hogescholen en universiteiten te verzamelen.

We vroegen Juan Cuvi van de Ecuadoraanse gezondheidsorganisatie Donum hoe dat in het werk ging.

Bron: Fos ngo

Wat is het?

“Meten is weten: de machometer verzamelt informatie over seksisme, seksuele discriminatie, intimidatie en geweld op campussen. Dankzij die data kunnen hogescholen en universiteiten stappen zetten, maar ook overheden.

Via een vragenlijst wordt iedereen op de campus aangesproken, van de professoren over administratiepersoneel tot studenten en schoonmaakpersoneel. De resultaten verspreiden we als onderzoekspaper voor de top, maar ook via een laagdrempelige infofolder. Tot slot ontwikkelden we een website waar alle resultaten van alle universiteiten en hogescholen worden verzameld en ook meer info over de gevaren van machismo aan bod komt.

De conclusie is heftig. Het hoger onderwijs in Ecuador stelt patriarchale relaties en praktijken niet in vraag, integendeel. Het is een plaats waar seksuele intimidatie schering en inslag is.”

Seksuele intimidatie: conclusies van de machometer

• 5 op de 10 studenten, 5 op de 10 docenten en 3 op de 10 vrouwen bij het administratieve personeel ervaart seksuele intimidatie. Vrouwen zijn duidelijk vaakst getroffen
• 6 op de 10 LGBTI+-studenten is met seksuele intimidatie in contact gekomen. Lesbische of biseksuele vrouwen het vaakst, dan heteroseksuele vrouwen en vervolgens homo- of biseksuele mannen
• Vrouwelijkheid, en wat daar van afwijkt, ligt volgens die cijfers aan de basis van intimidatie
• De seksuele intimidatie doet zich meer voor tussen studenten onderling, dan binnen meer hiërarchische relaties

Vooral mannen aan de top van het hoger onderwijs hadden geen zin in een machometer – Juan Cuvi, activist bij gezondheidsorganisatie Donum

Wat waren de reacties?

“Vooral mannen die zich aan de top van het hoger onderwijs bevinden, hadden geen zin in zo’n onderzoek. Professoren en directies spaarden hun kritiek niet. Ze beschouwden de machometer als een soort uitdaging of gevaar voor het status-quo. Sommige getroffenen hadden ook schrik dat hun ervaring met seksuele intimidatie aan het licht zou komen. De onderhandelingen met universiteiten schommelden daardoor tussen een duidelijk ‘niet’ of ‘mogelijks’. Die onderhandelingen kostten ons veel tijd. In tegenstelling tot de negatieve of aarzelende reacties van het universiteitspersoneel, waren de reacties van de studenten ronduit positief.

Het grote verschil in onthaal van de machometer, bewijst nog maar eens dat seksuele intimidatie alles te maken heeft met machtsrelaties. Dat zie je ook wanneer seksuele intimidatie aan het licht komt. In zulke situaties worden meteen allianties gesmeed om aan schadebeheersing te doen.”

Een actie op straat tijdens de mars tegen geweld op vrouwen in november 2017, georganiseerd door de Ecuadoraanse koepelplatform #vivasnosqueremos. © Vivas Nos Queremos Ecuador

Wat zijn de geleerde lessen?

“Het betrokken universiteitspersoneel en de studenten hebben heel wat bijgeleerd over onderzoek en veldwerk over dergelijke complexe sociale materie. Daarnaast zijn we erin geslaagd om inter-universitaire samenwerkingen op poten te zetten. De machometer werkt ook inspirerend. Intussen hebben al tien universiteiten en hogescholen hun interesse getoond.

Maar het belangrijkste is dat we dankzij het project eindelijk zicht hebben op de problematiek van seksuele intimidatie in het hoger onderwijs. Op basis daarvan moet nu politiek beleid uitgetekend worden. We kunnen dan perfect meten of dat nieuwe beleid ook een impact heeft: is seksuele intimidatie toe- of afgenomen door de getroffen maatregelen?”

Seksueel geweld: conclusies van de machometer

• Verbaal seksueel geweld is dagelijkse realiteit. Het wordt omschreven als flirterig gedrag en op die manier genormaliseerd.
• Fysiek seksueel geweld komt in mindere mate voor
• Vooral vrouwen lijden hieronder
• De daders zijn in grote mate mannen. Zij bekleden het vaakst hogere posities, wat leidt tot een machtsonevenwicht dat kan uitmonden in seksueel geweld.
• Seksueel geweld  in de academische wereld is een vicieuze cirkel. Wanneer een vrouw niet toegeeft, heeft ze slechtere resultaten en kan ze geen carrière nastreven. Zo blijft de top mannelijk.
  

  Bron: Fos ngo

Hoe kwam het tot stand?

“Samen met de faculteit psychologie van de Polytechnische Salesiaanse Universiteit (UPS) beslisten we om machismo op de werkvloer te onderzoeken, en de impact ervan op de gezondheid van vrouwen. De studie werd gefinancierd door de organisatie Donum met steun van FOS.

Donum en de UPS kwamen vervolgens tot een akkoord om dat onderzoek uit te breiden. In 2017-2018 ontwikkelden we zo de machometer. De uitwerking van de machometer kwam tot stand met tal van feministische onderzoekers uit maar liefst zes universiteiten. Het was een allegaartje van sociologen, juristen en psychologen die niet alleen met gendergelijkheid, maar ook met waardig werk bezig zijn.

Na enkele pilootprojecten hebben we de machometer officieel gelanceerd in 2019 in vijf universiteiten van de Ecuadoraanse hoofdstad Quito.”

Auteur: Patricia Polo