Volgens het rapport van de mensenrechtenactivisten bevond generaal Otto Pérez Molina zich als troepenverantwoordelijke in de Ixil-streek tijdens de gewelddadige uitroeiingscampagne van indiaanse gemeenschappen. Die vond plaats onder het bewind van toenmalig dictator Rios Montt (1982-1983).  

Hij zou ook direct verantwoordelijk geweest zijn voor de opsluiting, langdurige marteling en uiteindelijk gedwongen verdwijning van Efraín Bamaca Velasquez, die een krijgsgevangene was.

Betrokkenheid van Otto Pérez Molina bij systematische marteling in Ixil-streek in jaren tachtig

Bij het rapport hoort ook een video. Op de beelden, gefilmd in 1982, is duidelijk te zien hoe Pérez Molina – toen nog majoor in het Guatemalteekse leger – geïnterviewd wordt door de journalist Allan Nairn in de Ixil-streek. Lijken van vier zwaar mishandelde gevangenen liggen op zeer korte afstand van hem op de grond. Al gebruikte Pérez Molina op dat moment een andere naam, hij is duidelijk identificeerbaar door zijn stem en zijn gezichtskenmerken. Ook de oorspronkelijke bewoners van de Ixil-streek herkennen hem op de beelden.

Volgens het rapport ‘Herinnering aan de Stilte’, uitgegeven door de  waarheidscommissie van Guatemala, die ondersteund werd door de VN, maakte het leger zich in die periode dagelijks schuldig aan marteling, genocide en terreur. In de Ixil-streek werd tussen de 70 en 90 percent  van de bevolking uitgeroeid. De meerderheid van de dorpen werd van de kaart geveegd.

Pérez Molina presidentskandidaat bij verkiezingen 11 september

Pérez Molina die zich momenteel voordoet als ‘reformist’ en ‘kandidaat van de vrede’ bij de komende presidentsverkiezingen van 11 september 2011, was in 1982 ook directeur van de beruchte militaire inlichtingendienst D-2.

Op 12 maart 1982 werd Efraín Bamaca, een commandant bij het gewapend verzet die van Maya-oorsprong was, levend gevangen genomen en meegenomen naar de militaire basis van Santa Ana Berlin.

Volgens in de video opgenomen getuigenissen werd er diezelfde dag een bijeenkomst van hoge militairen georganiseerd op dezelfde militaire basis. De aanwezige officieren beslisten toen om Barmaca aan een geheim programma van de militaire inlichtingendienst te onderwerpen. Dat was speciaal ontworpen voor krijgsgevangenen waarvan het leger dacht dat ze van strategisch belang konden zijn. Het programma bestond onder meer uit langdurige marteling met het uiteindelijke doel de gevangene psychologisch te breken en hem zo te dwingen samen te werken met de D-2.

Bamaca werd gedurende meer dan twee jaar zeer zwaar gemarteld, altijd binnen de gebouwen van de D-2, op bevel van de D-2 en door ‘specialisten’ van de D-2. Hij werd over heel het land getransporteerd en minstens twee maal opgesloten door doodseskaders van de D-2 in de beruchte en clandestiene militaire gevangenis het ‘Eiland’, die zich toen in de hoofdstad bevond.

Uit het rapport blijkt dat Pérez Molina het brein is achter soortgelijke oorlogsmisdaden. Officiële documenten over het interne conflict in Guatemala, die door de VS werden vrijgegeven, bevestigen dat de D-2 op een systematische manier krijgsgevangenen martelde en hen buitengerechtelijk executeerde. Sommigen werden gedwongen om met hen samen te werken. In 1993 al rapporteerde de CIA weet te hebben van het bestaan van 300 van zulke gevangenen.

Tweede Conferentie tegen Straffeloosheid in Guatemala

Mensenrechtenactivisten, middenveldorganisaties, sociale en vakbondsbewegingen in Guatemala, de VS en Europa eisen een onderzoek naar het aandeel en de verantwoordelijkheid van generaal Pérez Molina bij de begane oorlogsmisdaden tijdens het gewapend conflict in Guatemala.

Het rapport en de eis tot onderzoek werden naar voren gebracht door: Annie Bird, co-directrice van Rights Action, Jennifer K. Harbury (weduwe van Barmaca), mensenrechtenadvocate, en door Kelsey A. Jones, directrice van de mensenrechtencommissie voor Guatemala in de VS.

Zelf ben ik momenteel in Guatemala voor de jaarlijkse opvolgingsmissie van de partnerprogramma’s van Wereldsolidariteit en ter voorbereiding van de tweede conferentie tegen straffeloosheid. Die wordt georganiseerd door de drie grote vakbondscentrales (CGTG, CUSG en UNISITRAGUA) en één boerenbeweging (MTC) in samenwerking met de internationale vakbondskoepel CSI/ ITUC, CSA, ACV en Wereldsolidariteit. 

Deze belangrijke conferentie vindt plaats op 21 en 22 juli in Guatemala City. Daar zal de eis tot onderzoek naar de mensenrechtenschendingen van generaal Pérez Molina vast en zeker kracht worden bijgezet!

Ellen Verryt

Ellen Verryt is regionaal verantwoordelijke voor Latijns-Amerika bij de NGO Wereldsolidariteit.