Op sociale media zijn intussen de verhitte discussies losgebarsten: enerzijds zeggen mensen dat ze winkels zullen boycotten als hun vanaf vandaag wordt gevraagd om toch een mondkapje te dragen; anderen stellen juist dat ze winkels zullen vermijden als die geen mondkapjesbeleid blijven voeren.

Om de verwarring nog wat groter te maken: in de rest van Groot-Brittannië blijven maskers verplicht.

Waarom laat Engeland de maskerplicht vallen en dreigt er maskerchaos?

Groot-Brittannië is, met meer dan 128.700 doden, zwaar getroffen door de pandemie. Maar de regering beweert dat de nationale vaccinatiecampagne – een van de snelste ter wereld – de link tussen covid-besmettingen en sterfgevallen heeft verbroken. Het zou daarom tijd zijn om het land weer open te stellen.

Gezichtsmaskers zijn vooral bedoeld om anderen te beschermen – niet zozeer jezelf – tegen covid-19, dat zich verspreidt via druppeltjes bij het hoesten, niezen en spreken.

Tot vandaag kon iedereen die geen masker droeg een boete krijgen van 200 pond (232 euro) voor een eerste overtreding. Dat bedrag kon worden verdubbeld bij elke extra overtreding. Toch leek het erop dat de meeste mensen kozen voor een mondkapje uit burgerzin in plaats van uit angst voor een boete.

Wie betreurt het dat de maskers vandaag aan de kant mogen?

Alvast de burgemeester van Londen, Sadiq Khan, is niet gelukkig met de beslissing. Verder kijken ook vakbonden van transport- en winkelpersoneel, mensen met gezondheidsproblemen zoals astma, en wetenschappers met een bang hartje toe.

Khan heeft gezegd dat mondkapjes, ondanks de versoepelingen, nog steeds verplicht zullen zijn in de treinen en bussen van de hoofdstad. Hij heeft er herhaaldelijk bij de regering op aangedrongen om de regel voor het dragen van maskers te handhaven, met het argument dat een op de drie geïnfecteerde mensen asymptomatisch is.

Hij wilde liever het voorbeeld volgen van veel andere Europese landen zoals België, Italië, Frankrijk en Spanje, waar het dragen van een masker nog steeds verplicht is op het openbaar vervoer.

Transportvakbond Unite stelde dat verplichten van het mondmasker het vertrouwen van mensen in het gebruik van het openbaar vervoer zou vergroten, wat op zijn beurt de Londense economie zou helpen. De vakbond bracht ook in herinnering dat vorig jaar bijna zestig Londense transportmedewerkers, onder wie buschauffeurs, stierven aan covid-19.

Unite heeft chauffeurs gezegd dat ze vrij zijn om te het werk neer te leggen als passagiers geen masker dragen.

Hoe zit het met de winkels?

Volgens gegevens van het British Retail Consortium (BRC) zijn aanvallen op en het uitspelen van winkelpersoneel tijdens de pandemie enorm toegenomen. Telkens waren geschillen over het dragen van een mondmasker de trigger. Uit een enquête onder detailhandelaren van de BRC bleek dat winkeliers allemaal een toename van verbaal geweld, en tweederde van hen een toename van fysiek geweld tegen werknemers hebben gemeld.

Eén bedrijf sprak over een toename van geweld van 600 procent, gerelateerd aan de covid-19-beperkingen. Een ander rapporteerde 990 gevallen van geweld in de eerste week nadat maskers verplicht werden.

De BRC wil daarom een duidelijkere regie van de overheid. “Collega’s kunnen vanwege deze beleidswijziging niet in de vuurlinie worden gezet”, zeggen ze.

Waarom zijn de Engelsen zo opgedraaid?

Toen boekhandelaar Waterstones deze week tweette dat zij het dragen van maskers na 19 juli nog steeds zal aanmoedigen, leidde dat tot een woedende online discussie. “Als ik je winkel binnenga en een personeelslid vraagt me om een masker te dragen, verlies je mij voor altijd”, reageerde een bekend mediafiguur.

Tegenstanders van mondmaskers zeggen dat de vraag om in gezichtsbedekking te voorzien, een inbreuk is op hun rechten. Het andere kamp zegt dat de tegenstanders juist hún rechten schenden om niet besmet te geraken.

Velen kwamen op voor Waterstones en wezen erop dat er nog steeds kwetsbare mensen zijn en jonger winkelpersoneel vaak nog niet volledig gevaccineerd is.

Commentatoren vonden dat de winkel een slimme zet had gedaan, omdat de Waterstones-klanten eerder geneigd zijn om maskers te dragen. Andere bedrijven kunnen echter voor een moeilijkere keuze komen te staan.

Waterstones reageerde op de ruzie met een bericht over hun ‘non-fictieboek van de maand’: Outraged: Why Everyone is Shouting and No One Is Talking van auteur Ashley Charles. Of hoe “onbeduidende verontwaardiging op sociale media het debat remt”.

Ondertussen hebben ook de twee grootste supermarktketens van Groot-Brittannië, Tesco en Sainsbury’s, en winkelcentrumgigant Westfield gezegd dat ze mensen zullen aanmoedigen om maskers te blijven dragen om het personeel en de klanten te beschermen.

Wat nu?

Een recent Ipsos MORI-onderzoek naar de attitudes in Groot-Brittannië en acht andere landen toonde aan dat de meeste volwassenen van plan zijn om in het openbaar een masker te blijven dragen, ook als ze gevaccineerd zijn.

Maar andere studies suggereren dat de Britten sceptischer zijn dan veel andere Europeanen over het dragen van mondkapjes.

Commentatoren Jemima Kelly en John Burn-Murdoch van de Financial Times opperden dat de regering en anderen die het blijven dragen van maskers willen aanmoedigen, dat moeten herformuleren als een altruïstische daad.

De sleutel achter de gehoorzaamheid van Groot-Brittannië tijdens de lockdowns in 2020 was de effectiviteit van de toenmalige berichten van de regering: “STAY HOME > PROTECT THE NHS > SAVE LIVES”. “Niets in die slogan ging over louter denken aan jezelf; het draaide allemaal om het helpen van anderen. In die mate zelfs dat anders handelen een maatschappelijk taboe werd”, schrijven ze.

–

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.