Wie de mediaheisa rond de sluiting van Ford Genk een beetje volgt is het allicht ook al opgevallen. Iedere politicus, econoom, bedrijfsleider of journalist meent precies te weten wat de oorzaak is van de sluiting en eveneens wat nu echt wel onvermijdelijk en dringend moet gebeuren om dit in de toekomst te vermijden. Daar komen alle stokpaardjes ook weer aan: ’t is de loonkost, de index, het brugpensioen, de slecht werkende arbeidsmarkt, de veel te hoge belastingen, het gekanker op ondernemers, enzovoort, enzovoort…
Laat ons toch vooral het hoofd koel houden. In de eerste plaats is dit een drama, vooral voor de gezinnen die worden geconfronteerd met job- en inkomensverlies en alle miserie die dat met zich meebrengt. Het opvangen van die klap lijkt mij op dit moment de allergrootste prioriteit, veel meer dat al het getoeter in de media. Het is echter ook een drama voor het economische weefsel van Genk en verre omstreken. Zo’n groot bedrijf vervang je niet in een vingerknip. Dus ook daar zullen de gevolgen lange tijd te voelen zijn, ook lang nadat het stof van de sluiting is gaan liggen.
Al dat getoeter heeft echter een doel. Al wie een aantal sociale verworvenheden een doorn in het oog zijn, ziet zijn kans om de messen te scherpen en bovenop het leed voor de werknemers van Ford ook nog eens een nog veel grotere groep gewone mensen te treffen. Dat is de misselijk makende strategie die velen vandaag hanteren.
Laat ons voor de duidelijkheid nog eens een aantal van die zogezegd dringende oplossingen tegen het licht houden. De loonkost. Zijn onze lonen te hoog en zo ja hoe komt dat? In de eerste plaats is het maar de vraag over wiens loon je spreekt. Veel gewone werknemers moeten nu al schrapen om op het einde van de maand de eindjes aan elkaar te knopen. Wie beweert dat daar nog iets van af moet leeft in een andere wereld (en in elk geval van een veel hoger inkomen dat bovendien niet in het vizier komt van de eigen voorstellen). Het kan zijn dat onze lonen sneller gestegen zijn dan in onze buurlanden maar dat zal dan vooral liggen aan het feit dat in die buurlanden de armoede onder de werkende bevolking gestegen is. De koopkracht van loontrekkenden in ons land is de laatste jaren nauwelijks gestegen. Alle loonstijgingen zijn gewoon indexaanpassingen die niets meer doen dan de koopkracht stabiliseren. Wat is daar zo vreselijk aan?
Hiermee komen we bij de tweede kritiek: ’t is de index. De index, daar is hij weer. De duivel van ons sociaal systeem, de oorzaak van alles wat in ons land misloopt. Schaf die af en alle problemen waar we mee kampen verdwijnen als sneeuw voor de zon. Dat is althans de indruk die je krijgt als je de meeste stemmen in het debat mag geloven. Ten eerste, zullen de lonen minder snel stijgen zonder index? Dat is maar zeer de vraag. In de meeste sectoren zal men desnoods met acties er wel in slagen om het verlies aan koopkracht door prijsstijgingen weer goed te maken. Zeker in sectoren die veel exporteren zijn vakbonden daar zeker toe in staat. Het verdwijnen van de index zal vooral kwetsbare groepen in zwakke sectoren treffen. Vaak de mensen met de laagste lonen. De ongelijkheid en de armoede zullen dus toenemen. Dat is blijkbaar wat men wil. Ten tweede, zijn die lonen wel het grootste probleem? Dat blijkt niet het geval te zijn. De lonen in Genk waren zeer competitief in vergelijking met fabrieken van Ford in Duitsland. Dat is ook het geval bij Audi. Lagere loonkosten hadden dit met andere woorden ook niet kunnen vermijden. Tenzij we de loonkost halveren en zo lager uitkomen dan Spanje?
Dat brengt ons bij een volgende vaststelling. Het voorbeeld op vlak van loonkost, welk land is dat? Spanje? Is dat het land waar onze beleidsmakers zich aan spiegelen? Ondanks loonkosten die blijkbaar de helft zijn van bij ons heeft Spanje meer dan 25 procent werklozen. Dat is toch wel bijzonder vreemd. Het modelland bij uitstek en 3 maal meer werklozen dan bij ons. Wie kan dat uitleggen?
De volgende klaagzang is ook weer opgestart: het brugpensioen. We gaan al die Fordarbeiders toch niet op brugpensioen laten gaan? Ten eerste, het brugpensioen bestaat niet meer. Bruggepensioneerden zijn immers gewoon werklozen met een toeslag, betaald door de werkgever. Ze moeten net zoals gewone werklozen beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt en op zoek gaan naar een nieuwe job. Het doel van dit systeem vandaag is dat wie na alle inspanningen van de tewerkstellingscellen om een nieuwe job te vinden toch werkloos blijft, een toeslag krijgt bovenop zijn lage werkloosheidsuitkering om uit de armoede te blijven. Bijkomend betaalt ook de laatste werkgever tot aan het pensioen van de ontslagen 50-plusser een deel van het vervangingsinkomen. Omwille van belastingen en afhoudingen op deze toeslag recupereert de overheid bovendien een deel van de kosten van de werkloosheidsuitkering. Met andere woorden, een brugpensioen is voor de overheid goedkoper dan werkloosheid, wie kan daar nu tegen zijn?
Wat moet er dan wel gebeuren om de klap in Limburg te boven te komen? Daar is een mooi project voor dat echt meer aandacht verdient: Limburg klimaatneutraal. We moeten inzetten op nieuwe werkgelegenheid met toekomst: duurzaam, allicht kleinschaliger, in lokale handen, in nieuwe producten en diensten, innovatief, met hoge toegevoegde waarde, in waardige werkomstandigheden. Daar moeten we op inzetten en deze crisis aangrijpen om dit naar voor te schuiven. Laat ons dan ook ons verzetten tegen de schaamteloze recuperatie van deze crisis, de rechten van alle ontslagen werknemers verdedigen en samen zoeken naar een toekomst die ons bevrijdt van dergelijke drama’s.
