In de deelstaat Morelos, die aan de Mexico-Stad grenst, neemt de onveiligheid in versneld tempo toe sinds drugsbaron Arturo Beltrán Leyva, “de chef der cheffen”, er in een militaire operatie eind 2009 de dood vond.

In 2010 verdrievoudigde het aantal moorden in de regio ten opzichte van 2009, in de eerste drie maanden van dit jaar verdubbelde het aantal ten opzichte van vorig jaar, met bovendien voor het eerst lichamen die aan een brug waren opgehangen.

Een nieuw Juárez

Cuernavaca, hoofdstad van de deelstaat, is nu de op vier na gewelddadigste stad van het land. Volgens politiegegevens is ook het aantal afpersingen toegenomen.

Morelos telt veel kuuroorden met thermale baden en is onder meer daardoor een populaire bestemming voor inwoners van Mexico-Stad. Cuernavaca staat bekend als “de stad van de eeuwige lente.”

De restaurantsector meldt een terugval met 70 procent, de hoteliers zien de helft van hun klanten wegblijven. Volgens ondernemersorganisaties vertrok een vijfde van hun leden al uit de deelstaat.

“We zijn een nieuw Juárez geworden”, zeggen de mensen in Cuernavaca, een verwijzing naar de stad aan de grens met de VS die een van de gewelddadigste steden ter wereld geworden is.

In Morelos heerst nu de angst. Burgers, journalisten, ondernemers en sociale leiders willen alleen nog over het geweld praten als hun naam niet wordt vermeld. Weinig durven klacht in dienen. Volgens de Nationale Enquête over Onveiligheid 2010 kent men slechts 17 procent van de moorden die in de stad gepleegd worden, ofwel doordat er geen klacht is ingediend, ofwel doordat de overheid geen elementen zag voor een onderzoek.

Avondklok

Op 19 april 2010 legden de drugsbendes een soort avondklok op in Cuernavaca, de overheid gingen daardoor de openbare gebouwen vroeger sluiten. Dezelfde dag circuleerde er een e-mail met de namen van 27 “narcojournalisten die verraad hebben gepleegd”: ze zouden worden “ontvoerd, geëxecuteerd, begraven en in stukken gesneden”.

Midden vorig jaar gingen enkele ondernemers veiligheidscursussen volgen. Ze leerden minder op te vallen, hun kleding aan te passen, hun werk- en autoroutine te veranderen.

Maar officieel is er niets veranderd. De informatie circuleert alleen onder vrienden en op sociale netwerksites. “We hebben zeer lelijke dingen meegemaakt”, zegt een sociale leider. “De situatie is veel erger dan in de jaren negentig.”

Bescherming van politie en gerecht

De georganiseerde misdaad begon wortel te schieten in de regio in 1995. Toen vonden ineens 150 ontvoeringen plaats. Nadien bleek uit onderzoek de betrokkenheid van topmensen bij gerecht en politie.

Bij de deelstaatverkiezingen in 2000 stemde Morelos de toen oppermachtige Institutioneel Revolutionaire Partij weg, het regiobestuur kwam in handen van de Nationale Actiepartij, waartoe ook huidig president Felipe Calderón behoort. Maar de verhalen over banden tussen misdaadorganisaties en politie hielden aan.

In 2004 werd politietopman José Agustín Montiel aangehouden en tot 33 jaar cel veroordeeld omdat hij drugshandelaar Juan José Esparragoza de hand boven het hoofd had gehouden.

In mei 2009 werd Luis Ángel Cabeza de Vaca, de baas van de politie in Morelos, aangehouden. Hij werd ervan beschuldigd Beltrán Leyva beschermd te hebben. De gouverneur van Morelos benoemde toen de gepensioneerde militair Gastón Menchaca als diens vervanger, maar die werd op 10 april dit jaar de laan uit gestuurd, een gevolg van het schandaal rond de moord op Juan Francisco Sicilia Ortega, zoon van dichter Javier Sicilia.

“Het probleem is nooit aangepakt”, zegt een journalist. “Regeringen en functionarissen zijn vervangen, maar de straffeloosheid en het netwerk van medeplichtigen zijn intact gebleven, en de drugshandel is vermengd geraakt met andere ontvoerdersbendes, met autodieven, en wat dan met Beltrán Leyva is gebeurd heeft alles definitief in gang gezet.”

Golfkartel

Volgens deskundigen strijden twee kartels om de macht in Morelos, het Cártel del Pacífico Sur en het Golfkartel. De leiders van beide kartels wonen in de agglomeratie Mexico-Stad.

De misdaadbendes rekruteren jongeren in arme wijken van steden zoals Jiutepec. Vorig jaar haalde een veertienjarige jongen uit Jiutepec het nieuws toen bekend raakte dat hij een huurmoordenaar was die in opdracht van het Golfkartel werkte.

In Morelos ligt het aantal moorden op adolescenten van 15 tot 17 jaar met 10,2 op 100.000 adolescenten hoger dan het landelijke gemiddelde van 8 op 100.000.

Javier Sicilia, leider van de beweging die een eind wil maken aan de militaire aanpak van de regering-Calderón, beschuldigt de gouverneur van Morelos, de parlementsleden en de burgemeesters van Jiutepec, Temixco en Cuernavaca van nalatigheid.

“Hoe wilt u naar de verkiezingen gaan als u het niet met elkaar eens raakt over de bescherming van de zonen en dochters van ons geliefde Mexico?” vraagt hij.

Sicilia heeft opgeroepen tot een nationale mars van 5 tot 8 mei. Hij heeft deze week de steun gekregen van de Argentijnse kunstenaar en activist Adolfo Pérez Esquivel. In een brief roept de Nobelprijswinnaar de wereld op Mexico niet uit het oog te verliezen en alternatieven te zoeken om een eind te maken aan wat hij “de genocide” noemt.

– – – – – – – –
Auteur: Daniela Pastrana