Maandagnamiddag gaat Bart De Wever naar de koning om te zeggen dat het weinig zin heeft om opnieuw rond de tafel te zitten met de zeven partijen. De drie Franstalige partijen gaan niet akkoord met het “precair evenwicht” van de tekst.

“Een unilateraal standpunt”, heet het bij CDH. “Hier en daar zelfs provocatorisch”, zegt de PS. “Vooringenomen en onevenwichtig”, is het oordeel van Ecolo.

Wie de opbouw bekijkt van de nieuwste crisis, kan alleen maar vaststellen dat de regeringsonderhandelingen sinds preformateur Elio Di Rupo er de brui aangaf, verzand zijn in een pokerspel. Toen al – op 3 september – bleek dat de kloof tussen de wensen van N-VA en de toegevingen van de Franstaligen onoverbrugbaar was. Wat volgde was tactische oorlogsvoering met als doel: op het einde niet met de zwartepiet overblijven.    

Toen Bart De Wever vorige week aan de beurt was om een opdracht te krijgen van de koning, zag het er even naar uit dat hij in een onmogelijke positie terechtkwam. Bart De Wever zou nu eindelijk eens moeten tonen dat hij N-VA tot een compromis kon bewegen, klonk het aan Franstalige kant. De Wever speelde het spel mee. In zijn mededeling van vrijdag beloofde hij zich boven de partijen te plaatsen en zich “bijzonder kwetsbaar” op te stellen. “Het is mijn ambitie om het best haalbare communautair akkoord neer te schrijven dat met deze 7 partijen aan tafel te vinden is”, aldus De Wever.

Nota De Wever is Vlaams compromis

De nota is zeker een compromis. Alleen – en dat is een tactische meesterzet van De Wever – is de nota geen stap in de richting van de Franstalige partijen, maar wel een tekst die zoveel mogelijk tegemoet komt aan de andere Vlaamse partijen rond de tafel. De Wever laat bijvoorbeeld de regionalisering van de vennootschapsbelasting vallen, een idee waarover SP.A’ers Johan Vande Lanotte en Dirk Van der Maelen vrijdag nog in de Standaard schreven: ‘Niet doen’.

Wat het arbeidsmarktbeleid betreft, neemt de nota een groot stuk van de voorstellen van Frank Vandenbroucke over. Maar de laatste federale domino, het vastleggen en uitbetalen van de werkloosheidsuitkeringen mag overeind blijven. N-VA wou dat stuk van de sociale zekerheid splitsen om de uitkeringen in de tijd te kunnen beperken in Vlaanderen, iets wat moeilijk ligt bij SP.A en Groen!.

Personenbelasting splitsen

De nieuwe vette vis in de nota is de fiscale autonomie. En dat is meteen ook één van de stokpaardjes van CD&V. “De Gewesten verwerven eigen tariefbevoegdheid inzake personenbelastingen”, zo staat het in de nota. De gewesten zou 16 miljard euro van de personenbelasting krijgen. Dat is 45 procent van de totale opbrengst van die belasting. Vlaanderen zou voortaan instaan voor de inning van 60 procent van de eigen middelen. Dat is meer dan een verdubbeling.

Die fiscale autonomie ligt aan Franstalige kant zeer gevoelig. Zij vrezen een verarming als het Waals gewest moet gaan aankloppen bij de minder kapitaalkrachtige Walen. De nota voorziet wel een solidariteitsmechanisme, maar dat overbrugt de verschillen niet. Slechts 60 tot 80 procent van het verschil met het gemiddelde in heel het land, zo stelt de tekst.

Het is ook niet moeilijk de provocaties te vinden waar de PS het over heeft. Zo gaan het hele arbeidsmarktsbeleid en alle budgetten die daaraan verbonden zijn naar de regio’s. In het eerste jaar worden de budgetten verdeeld volgens behoefte (de huidige omvang van de verdeling dus). Vanaf het tweede jaar verandert dat stapsgewijs tot er binnen elf jaar voor honderd procent verdeeld wordt volgens “fiscale capaciteit”. De rijkste regio’s krijgen dus meer.

En dan is er natuurlijk nog BHV. De kieskring wordt gesplitst zonder al te veel toegevingen. Alleen de inwoners van de zes faciliteitengemeenten kunnen nog stemmen op Franstalige politici in Brussel en de rondzendbrief-Peeters (die Franstaligen verplicht om elke keer een Franstalig officieel document aan te vragen als ze dat wensen) wordt vervangen door een wet (waardoor ze dat slechts om de drie jaar zouden moeten doen.

Om een Vlaams front te smeden doet De Wever zeker belangrijke toegevingen, maar hij kan de hardliners onder de Vlaams-nationalisten paaien met de grote vis van de gesplitste personenbelasting en nieuwe snoepjes als de splitsing van justitie en het verkeersreglement en de eerste stap in de richting van de splitsing van de NMBS.

Positie De Wever versterkt

Daar staan we nu. Het Vlaams front is hersteld. Niet alleen op politiek vlak want ook de kranten- en politieke commentatoren zullen weer een tijd in de pas lopen. De Franstaligen hebben De Wever het veld opgestuurd en zitten tot hun eigen verrassing plots toch met de zwartepiet. Dat krijg je als je alleen nog bezig bent met tactiek en positionering voor de nieuwe verkiezingen.

Komen die er nu snel aan? Volgens De Wever zijn er wel enkele amendementen op zijn nota mogelijk. Misschien dat de koning nog een verduidelijker aanstelt om te onderzoeken of de scherpe reacties van de Franstalige partijen in een amendementje gegoten kunnen worden. Voor De Wever kan de campagne niet beter beginnen. Hij heeft eindelijk een Vlaams front, wordt opnieuw op handen gedragen door alle kranten en kan naar de kiezer met de boodschap dat hij zich bijzonder kwetsbaar heeft opgesteld.

Verkiezingen lossen niets op. Maar dat doet verder voortsukkelen ook niet. De Wever kan dan beter de bonus verzilveren en – wie weet – de verkiezingen laten uitdraaien op een referendum. De Wever is er met zijn nota alvast in geslaagd om het doen uitschijnen alsof er nu definitief twee blokken tegenover elkaar staan.