De Nigeriaanse romancier Chinua Achebe behoeft geen uitgebreide introductie meer in het Westen. Hij werd wereldberoemd met romans als Een wereld valt uiteen, Pijl van god, Een zoon van zijn volk, enzovoort. Met zijn essay The trouble with Nigeria uit 1983 zette hij zichzelf neer als een geduchte criticus van het Nigeriaanse politiek establishment. Hij was toen ook even actief in de links progressieve People’s Redemption Party.

‘Een jeugd onder Britse protectie’

Uitgeverij De Geus bracht recentelijk in Nederlandse vertaling nog een mooie verzameling van essays uit onder de titel Een jeugd onder Britse protectie. Daarin werpt hij onder meer opnieuw een blik op zijn beruchte kritiek op Joseph Conrads racistisch epos Hart van Duisternis. Deze kritiek is samen met Edward Saïds analyse overigens nog steeds brandend actueel.

Hoewel er al enkele Nigeriaanse schrijvers hem voorgingen, moet Achebe een grote invloed hebben uitgeoefend op de rijk gevulde literaire traditie in Nigeria, met schrijvers zoals onder meer Ben Okri, Chimamanda Ngozi Adichie, Chris Abani, Helon Habila en Chika Unigwe die in België woont.

Achebe werd in Nigeria al bekroond voor zijn literair werk in 1979 en 1999. Naar eigen zeggen stond hij toen ook al argwanend ten opzichte van de politieke gang van zaken in zijn geboorteland. Maar hij nam de prijzen niettemin aan omdat hij nog de hoop koesterde op een betere toekomst.

Sinds Nigeria de overgang maakte naar een zogenaamd democratisch bestuur in 1999 weigert hij echter nog prijzen in ontvangst te nemen. Achebes bekende kritiek uit zijn essay The trouble with Nigeria blijft immers tragisch genoeg overeind.  De politieke leiders van Nigeria tonen nog steeds de “onwelwillendheid of incompetentie om hun verantwoordelijkheden op te nemen en zichzelf als persoonlijk voorbeeld te stellen”. Volgens Achebe zijn dat de echte kenmerken van waar leiderschap.

Situatie in Nigeria te gevaarlijk om er stil over te blijven

Tijdens het beleid van Olesugun Obasanjo (1999-2006) weigerde hij in 2004 een nationale ereprijs in ontvangst te nemen. Het was zijn manier om kritiek te uiten op het beleid van Obasanjo en de maffiose praktijken van de renegaten in zijn thuisland, in de deelstaat Anambra. In een brief aan Obasanjo schreef hij dat de situatie in Nigeria te gevaarlijk is om erover stil te blijven.

Onlangs bereikte Achebe opnieuw het wereldnieuws met zijn weigering zich te laten omkopen door de Amerikaanse rapper 50 C. In 2010 was deze hiphopster bezig een film in te blikken met als titel ‘Een wereld valt uiteen’. Hij was er zich wel niet van bewust dat deze titel ook de titel was van Achebes wereldberoemde roman.

Maar 50 C was zo vol van zijn eigen filmtitel dat hij Achebe één miljoen dollar aanbood voor de rechten op deze titel. De stokoude Achebe voelde zich er zo diep beledigd door dat hij zijn advocaten liet zeggen dat de titel van zijn boek zelfs nog niet voor één miljard dollar te koop stond. Die weigering strekt hem natuurlijk tot eer.

Belangrijker is dat Achebe opnieuw beslist heeft zijn kat te sturen voor een nieuwe uitreiking van een nationale ereprijs die zal plaatsvinden op 14 november 2011. In een brief gericht aan de Nigeriaanse ambassadeur in de Verenigde Staten laat hij weten dat hij het ongepast vindt om hem opnieuw dezelfde prijs zoals in 2004 aan te bieden. Achebe is de mening toegedaan dat er sindsdien nog steeds geen beterschap is gekomen in de politieke situatie van Nigeria. Zijn nieuwe weigering kan tellen.

Frauduleuze verkiezingen

Het beleid van president Goodluck Jonathan blijkt aldus ook niet gesmaakt te worden door Achebe en dat is meer dan terecht. Goodluck won de verkiezingen op een frauduleuze manier. Er kwamen naar schatting tussen de 5.000 à 10.000 mensen om het leven tijdens die verkiezingen. Met zijn repressief optreden tegen het aanhoudend geweld in het noorden van Nigeria dreigt hij nu ook de controle volledig te verliezen en lijkt Nigeria meer dan ooit af te stevenen op een mogelijke nieuwe burgeroorlog.

Via zijn woordvoerder liet Jonathan weten verrast te zijn over Achebes weigering en liet hij mededelen dat de huidige situatie in vergelijking met 2004 er fel op vooruit is gegaan. De Nigerianen mogen volgens Jonathan zelfs trots zijn op de laatste nieuwe electorale hervormingen. Het is maar hoe je het bekijkt …

Bronnen:

http://saharareporters.com/news-page/president-jonathan-“surprised”-achebe-rejection-national-award