Turkije werd op maandag 6 februari opgeschrikt door twee grote aardbevingen in het zuiden. Minstens 12.000 gebouwen stortten in bij de aardbevingen met een magnitude van 7,7 en 7,5 op de schaal van Richter. Het totale aantal doden zal naar verwachting de grens van 100.000 overschrijden. Het is bekend dat 70 procent van de bevolking leeft onder het risico van aardbevingen. Hoe kon Turkije zoveel verliezen ondanks het feit dat dit te verwachten was?

Wat zijn de oorzaken van zo’n groot aantal doden? Als in Turkije geboren man, zie ik verschillende redenen.

Verticaal woongedrag

Ten eerste is er het verticale woongedrag. Toen bij de aardbeving in 1999 het gemiddeld aantal etages van een appartementsgebouw in Turkije nog 4-5 bedroeg, is dit nu hoger. Ondanks alle waarschuwingen geeft men in Turkije de voorkeur aan hoogbouw. Om hoogbouw aardbevingsbestendig te maken, moeten de gebruikte bouwmaterialen conform zijn, maar het is duidelijk dat veel gebouwen niet aan deze normen voldoen.

Verkeerde bouwgronden

Daarnaast is er de verkeerde keuze van bouwgrond. Heel wat bouwvergunningen werden uitgereikt op alluviale vlaktes. Dit zijn de bodems die vloeibaar gedrag tonen tijdens een aardbeving, bestaande uit sediment en klei achtergelaten door de rivieren. Aan sommige gebouwen is er zelfs geen geotechnisch onderzoek vooraf gegaan. Het maakt niet uit hoe sterk, constructies die niet op een stevige grond zijn gebouwd, hebben veel meer kans om in te storten. Ik moet ook toegeven dat er nalatigheid in het spel is: ondanks de wetten op de voorzorgsmaatregelen voor aardbevingen en de veiligheid van gebouwen die in 2007 in heel het land van kracht zijn gegaan, schatten experts nog steeds dat er miljoenen instabiele gebouwen in Turkije zijn. De wetten worden in nieuwe panden vaak niet nageleefd.

Migratie

Ten derde is de migratie naar grote steden opvallend: Turken migreren al tientallen jaren naar grote steden vanwege verschillende socio-economische redenen. Buurten veranderen snel om de groeiende bevolking op te vangen. Het aantal hoge gebouwen neemt snel toe en mensen worden gedwongen verticaal te leven. Dit punt wijst op de problemen in de kleinere steden van Turkije. Waarom worden Turkse steden steeds onevenredig drukker terwijl de kleinere kleiner worden? Vragen als deze laten zien dat de bevolkingsverspreiding in de meeste Turkse provincies onevenredig is. De bevolking moet duidelijk afnemen in grote steden. Istanbul, bijvoorbeeld, telt ondertussen 16 miljoen inwoners. Het kampt met huisvestings- en mobiliteitsproblemen. Miljoenen jonge mensen wonen in overvolle steden vol gebouwen. Toenemend verkeer, smalle gebieden en stijgende gebouwen zorgen van tijd tot tijd voor dystopische landschappen in Turkse straten. Kan van kleine kinderen die hier wonen worden verwacht dat ze opgroeien tot gezonde individuen?

Last minute heldhaftigheid 

Gezien ik zelf van Turkse afkomst ben, kan ik dit stellen: Wij Turken houden zich in normale tijden niet strikt aan orde en regels. Maar wanneer het aankomt op alles of niets, is er een geweldige collectieve reactie. Mensen kunnen zich snel organiseren, al hun onderscheidende kenmerken buiten beschouwing latend. Dit werd duidelijk in de collectieve hulpactie van mensen die op korte tijd enorm veel middelen inzamelden. Op woensdagavond 16 februari tijdens een gezamenlijke live-uitzending werd er in één dag meer dan 5 miljard euro verzameld als vrijwillig bijdrage. Je ziet dit last-minuteïsme op alle gebieden van het leven. Waarom volgen de Turken, die collectief in korte tijd toch succesvol georganiseerd kunnen worden in tijden van crisis, hun werk niet tijdig en individueel op? Waarom kan er geen georganiseerd preventieplan worden uitgevoerd vóór rampen? Er is duidelijk nood aan een kritische blik en discipline tegen nalatigheid. Terwijl er in Japan door zwaardere aardbevingen zeer weinig mensenlevens en eigendommen zijn verloren, wordt Turkije telkens geconfronteerd met enorme rampen. Helaas betaalt Turkije een hoge prijs voor nalatigheid. Mocht het land zijn vermogen om zich goed te organiseren gebruiken, kunnen Turken in een paar decennia veel kleine, moderne, nieuwe steden stichten, die passen bij de aard van het land en zeer leefbaar zijn.

Onwetendheid over constructie 

Weinig Turken bouwen hun eigen huis. De meeste mensen kopen appartementen in gebouwen die zijn gemaakt door de opportunistische aannemers. In de Kamer van Koophandel zijn er 60.000 bouwaannemers geregistreerd, dit cijfer alleen in Istanbul. (Duitsland telt +-3500 in totaal) Deze appartementen  worden natuurlijk beoordeeld op hun uiterlijk. Zo zijn mooie tegels en marmerafwerkingen genoeg om kopers te fascineren. Veel Turken hebben weinig weet van materialenleer en de meeste zijn echter geen doe-het-zelvers. Daarom wordt er niet zelf gebouwd en kunnen ze ook niet inzien hoe stevig de gebouwen zijn en geven ook niet om. De vraag hier omtrent is natuurlijk: Waarom zou de koper de stevigheid van een gebouw moeten inschatten? Waarom is er een vertrouwensprobleem?

Vooral de economische redenen zorgen ervoor dat het volk in overvolle en erg drukke steden woont ondanks zo’n groot gebied van platteland.

Gevaar in afwachting

Istanbul is de meest bevolkte stad van Europa en ligt op de noordelijke Anatolische breuklijn. Experts voorspellen dat er in de nabije toekomst een aardbeving met een kracht tussen 7 en 8 op de schaal van Richter zal plaatsvinden. Er staat een ramp te wachten voor Istanbul. Dit zou de grootste vernietiging zijn sinds de Plundering van Constantinopel in 1204. Een mogelijke aardbeving kan in Istanbul en omgeving zeker honderdduizenden levens kosten en het hart van Turkije maandenlang stilleggen. Er moet dus een collectief verantwoordelijkheidsgevoel ontstaan ​​om de bouwversterkende werkzaamheden snel te kunnen uitvoeren. Het vinden van de miljarden euro’s die daarvoor nodig zijn, wordt een van de eerste taken van het kabinet dat deze zomer aan de macht komt.

Laten we positief blijven

Hoe zouden de steden eruit moeten zien om te verbeteren? Turkije moet per direct overgaan op een strenge aardbevingsbeleid. Er zijn zeer grote budgetten van miljarden euro’s nodig om bestaande structuren te versterken of af te breken en weer op te bouwen. Modulaire constructies die op stevige gronden worden gebouwd, kunnen voor veiligheid zorgen. Het was duidelijk te zien dat de wet op de aardbevingsregulering niet effectief was. Aannemers die zich niet aan deze wet houden, moeten worden gestraft. Volgens de bevindingen van de experts zal de eerstvolgende verwoestende aardbeving zijn epicentrum plaatsvinden in Istanbul. De huidige bevolkingsdichtheid in Istanbul moet zo snel mogelijk worden gestopt en in de loop van de tijd gecontroleerd worden afgebouwd. Steden met meer dan 5 miljoen inwoners moeten economisch niet meer aantrekkelijk worden. Misschien kunnen bedrijfsterreinen en productie worden verplaatst naar provincies in Anatolië. Er zou ook bijvoorbeeld minder belasting kunnen worden geïnd van mensen die in kleine steden wonen.

Handelend met een collectieve mentaliteit hebben de Turken erg drukke en geen robuuste steden gebouwd. Helaas betalen ze hier een forse prijs voor. Na de aardbeving organiseren jongeren zich met veel dynamiek om de slachtoffers van de aardbeving te helpen en solidariteit te tonen. Hoog tijd dat de Turken de problemen eens meer individueel aanpakken en bewust beginnen te handelen. En, als ze dan toch collectief handelen, kunnen ze in korte tijd mooie en leefbare steden bouwen.

Sinan Tabanli is milieukundig bodemonderzoeker.