De New Yorkse verkende daarna verder de stad op de fiets. Ze ging naar de dierentuin en het Museum aan de Stroom, bezocht het Rubenshuis en de kathedraal en pendelde ook naar het Zuid, waar ze in het Zuiderpershuis tijd maakte voor een gesprek.

Bronx

Deze dame is alleszins behoorlijk geplaatst om met kennis van zaken over migratie te praten. Zo is ze in de eerste plaats een toonbeeld van succesvolle diversiteit. Ze werd geboren in de Bronx in een gezin met vijf kinderen. Vader was een Palestijnse moslim die in 1949 migreerde naar Brazilië en er met een katholieke Braziliaanse trouwde. Enkele jaren later trok hij met zijn vrouw naar New York waar hij zich volwaardig inburgerde en de Amerikaanse nationaliteit verwierf.

Buurtwerkster

En zo groeide Fatima Shama op in de stad die nooit slaapt. Ze liep er school en begon er haar loopbaan als buurtwerker. In 2009 benoemde Michael Bloomberg, de burgemeester van New York, haar tot commissaris voor Migrantenzaken van de stad New York.

Mansouri, ondertussen getrouwd met een Syriër, kreeg alzo de loodzware taak te bemiddelen in conflicten die zich dagelijks voordoen in een stad met 8,4 miljoen inwoners die afkomstig zijn uit 193 landen en waar 176 verschillende talen worden gesproken. De stad bestaat voor 41 procent uit immigranten en er wordt verwacht dat binnen twee generaties New York ruim 60 procent inwoners zal herbergen van allochtone origine.

Taboe

“Maar wij gebruiken in New York het woord ‘allochtonen’ in feite niet”, zegt de commissaris, “en ook het woord ‘vreemdeling’ is bij ons taboe. Bij ons is iedereen New Yorker. Het woord ‘illegals’ gebruiken we soms wel en we hanteren ook de term ‘hyphenated Americans‘ als bijnaam om het land van herkomst in te vullen, als een soort streepjescode zodat de Italiaanse, Russische, Ierse, of andere afkomst kan worden geduid.”

“En ook de term ‘getto’ gebruiken we liever niet, ook al telt New York vijf Chinatowns, een Little Odessa en zelfs een Little Mumbai. De stad waar ik leef, herbergt een bevolking die werkelijk afkomstig is uit alle continenten en landen van de wereld.”

“Zo ontstonden er grote buurten waar deze mensen zijn gaan wonen. Het is logisch dat ze zich in elkaars omgeving vestigen. Wij zien dit echter vanuit het stadsbestuur als een meerwaarde voor de stad die we promoten in het toerisme en de lokale economie.”

“Het woord ‘getto’ verwijst trouwens naar het mensonterende verhaal uit het Warschau van de Tweede Wereldoorlog. Als je dat begrip hanteert, stimuleer je een naargeestige blik op de toekomst. En dat tolereren wij absoluut niet.”

Eén stad, één natie

Uiteraard loopt het samenleven in een stad met zoveel diverse culturen en bevolkingsgroepen niet van een leien dakje. “Ik word dagelijks geconfronteerd met grote en kleine multiculturele samenlevingsconflicten. Ik bemiddel met mijn diensten bijvoorbeeld vaak over huwelijksproblematiek. Wanneer een hindoe-meisje wil trouwen met een katholieke jongen die uit Mexico afkomstig is, kan dit leiden tot intrafamiliaal geweld. Het is dan mijn taak ervoor te zorgen dat de families begeleid worden om te vermijden dat het dispuut uit de hand loopt.”

“Door de verschillende culturen die er in New York voorkomen, zijn er ook veel aanvaringen tussen de vele aanwezige religies. De raid op New York op 11 september 2001 heeft als gevolg gehad dat dit soort conflicten zijn verscherpt. Als stadsbestuur hebben we in deze dossiers enkele turbulente jaren achter de rug.”

“Dit werd vorig jaar ten top gedreven vanwege onze intentie vlakbij Ground Zero een nieuwe moskee te bouwen. Dit plan veroorzaakte behoorlijk wat tweedracht tussen Mexicaanse en Afrikaanse New Yorkers. Ik lanceerde toen het project ‘One City, One Nation’, wat heeft geholpen om de vrede wat te herstellen.”

“Maar we zijn er nog niet uit. Het antimoslimsentiment is niet helemaal verdwenen in New York. We blijven dus alert en zijn in feite constant bezig mensen bondgenoten van mekaar te maken. We doen dat door buurtleiders aan te stellen, handelaarsverenigingen te ondersteunen en vooral door de ouders op scholen met mekaar in contact te brengen.”

Gemeenteraad

Toch heeft ook New York binnen de problematiek van de multiculturele samenleving nog een lange weg te gaan. Het stadsbestuur is geen afspiegeling van de bevolking. Pas in 2009 werd de eerste Chinese New Yorker in de gemeenteraad opgenomen.

“De immigranten zijn echter wel de economische drijfkracht van de stad. Ze zijn onze brandweerlui, politieagenten, dokters en apothekers. Wij doen ook niet moeilijk over de taal. In de scholen worden tien verschillende talen gehanteerd en dat is ook zo voor de overheidscommunicatie. Engels is uiteraard de voertaal. Maar wij zijn er nu eenmaal om de burgers te dienen en niet andersom.”

“We stimuleren de burgers natuurlijk om de taal van het land aan te leren, maar we leggen hen niets op. Wel leggen we ze uit dat ze er belang bij hebben de taal te spreken omdat dit helpt een voorspoedige toekomst op te bouwen.”

Ceremonie

“Integratie moet vanzelf ontstaan”, zegt de commissaris verder. “Aan positieve discriminatie doen wij niet. Wie een Amerikaanse staatsburger en dus ook New Yorker wil worden, krijgt bij ons een ceremonie, waar we hen officieel welkom heten, nadat ze voor een rechter trouw aan de VS hebben gezworen. Zo geven we hun trots en het gevoel dat ze welkom zijn.”

“Eigenlijk brengen we hulde aan de plaats waar ze vandaan komen en waar ze zich hebben gevestigd. Vanaf dat ogenblik beschikken ze over alle rechten en plichten die een Amerikaans staatsburger heeft en weten ze ook dat ze een toekomst hebben in het land zonder de voortdurende angst uitgewezen te worden.”

Boerkaverbod

Wanneer ik haar bij de tweede consummatie vraag wat haar indruk is van Antwerpen volgt een vrij verrassend antwoord. “Jullie zijn hier echt goed bezig met migranten. Onder de steden die ik tot nu toe bezocht, scoort Antwerpen werkelijk beter. Het is ook een prachtige stad. Ik kom hier zeker nog eens terug.”

Maar sommige zaken begrijpt ze niet. “Waarom hebben jullie hier een boerkaverbod of een probleem met tulbanden en hoofddoeken? In mijn stad mag een vrouw gerust les geven met een hoofddoek hoor. Daarom is ze toch geen slechte leerkracht?”

“En ook van het zwemmen met T-shirts en broeken in de zwembaden maken we geen probleem. En dat het stadsbestuur het Offerfeest organiseert, begrijp ik ook niet. Je moet dat toch door de moslimgemeenschap zelf laten doen. Niet?”

“Maar voorts kan ik alleen maar zeggen dat hier schitterend werk wordt geleverd. Het ontmoetingscentrum Atlas, waar ik gesproken heb, is daar een mooi voorbeeld van. Wat me wel zorgen baart, is de hoge werkloosheid en criminaliteit onder migrantenjongeren. Temeer dat het hier gaat om jongeren die hier geboren zijn en dus Belg en Antwerpenaar zijn.”

“Hier moet de lokale politiek nog hard aan werken. Niet versagen dus, want ik ben werkelijk erg enthousiast over wat jullie hier realiseren.”