Regivaldo Pereira Galvão is sinds gisteren (woensdag) weer een vrij man. De grootgrondbezitter werd in 2010 veroordeeld tot dertig jaar cel omdat hij was aangeduid als de opdrachtgever van de moord op Dorothy Stang vijf jaar eerder.

Pereira Galvão was kort na zijn veroordeling al eens vrijgelaten nadat zijn advocaten beroep hadden aangetekend tegen het vonnis. Een andere rechtbank oordeelde echter dat hij toch de cel in moest. Nu oordeelde het Federale Hooggerechtshof dat hij alsnog de cel mag verlaten in afwachting van de beroepszaak.

Van dichtbij doodgeschoten

Aton Fon Filho, advocaat van de katholieke Comisión Pastoral de la Tierra (CPT), begrijpt niet dat de rechters de risico’s niet zien. Het terugdraaien van zijn vorige invrijheidsstelling gebeurde juist omdat hij opnieuw arbeiders onder druk zette “en men inzag dat zijn vrijlating de openbare orde in gevaar bracht.”

De 73-jarige Stang werd op 12 februari 2005 van dichtbij doodgeschoten in Anapú, een dorp in het Amazonegebied waar ze 23 jaar als missionaris had gewerkt en waar ze boeren had geholpen in hun strijd tegen grootgrondbezitters en houtbedrijven. Volgens het openbaar ministerie vormden haar voortdurende aanklachten tegen de slavenarbeid in de regio het motief voor de moord.

Nog vier anderen werden samen met Pereira Galvão veroordeeld, onder hen een andere grootgrondbezitter, Vitalmiro Moura, die eveneens dertig jaar kreeg.

Nieuwe misdaden

Fon Filho vreest dat Pereira Galvão zijn schutters opnieuw organiseert om nieuwe misdaden te plegen tegen leden van Stangs organisatie voor duurzame ontwikkeling. Hij benadrukt dat er door recent onderzoek van de federale politie aanwijzingen zijn dat sommige provinciale politieagenten in Pará, de deelstaat waarin Anapú ligt, samenwerken met grootgrondbezitters bij het uitvoeren van misdaden en bedreigingen.

Wie bedreigd wordt in die regio, “kan dus niet op de bescherming van de eigen politie rekenen.” Toen Pereira Galvão in de cel zat, waren de bedreigingen verminderd en was de spanning afgenomen.

Getuige vermoord

Maurício Santoro, adviseur van Amnesty International in Brazilië, wijst er ook op dat Pereira Galvão kan vluchten. En dat hij pas in 2008 is aangehouden, drie jaar na de moord. Roniery Lopes, een getuige in een fraudezaak tegen Pereira Galvão, werd in 2009 vermoord, nog voor hij in het proces rond de moord kon getuigen, zegt Santoro.

“Zelfs in een zaak met internationale impact, met zoveel antecedenten van problemen en moeilijkheden, slaagt de Braziliaanse justitie er niet in snel op te treden zodat de veiligheid van mensenrechtenverdedigers gegarandeerd wordt.”

Meer dan 1500 boeren vermoord

De moord op de Stang was geen geïsoleerd feit. De CPT bezorgde de regering een lijst van 1855 mensen die bedreigd worden in plattelandsconflicten. De deelstaten waar het meeste geweld gesignaleerd wordt, zijn Pará en Maranhão. De meest kwetsbare groepen zijn minderheden zoals inheemse volken en Quilombola’s, afstammelingen van ontsnapte Afrikaanse slaven.

De CPT, die aan de Nationale Bisschoppenconferentie van Brazilië is gelieerd, zegt dat de laatste twintig jaar meer dan 1500 boeren zijn vermoord. De meeste misdaden bleven onbestraft.

Volgende Dorothy Stang

Amnesty beschikt over aanwijzingen dat andere zaken “de volgende Dorothy Stang” kunnen worden, zegt Santoro. Vooral de situatie in het binnenland van Maranhão, in het noordoosten van Brazilië, baart de organisatie zorgen omdat de Quilombola-gemeenschappen er voortdurend bedreigingen ontvangen van plaatselijke eigenaren. Er werd beloofd de plaatselijke leiders te beschermen maar daar kwam weinig van terecht, zegt de mensenrechtenorganisatie.

Gisteren verspreidde Amnesty een dringende mededeling dat 45 families van de Quilombo Pontes, in de gemeente Pirapemas, “systematisch bedreigd en geïntimideerd worden door gewapende mannen die in de zone rondtrekken.” Hun gewassen en eigendommen werd vernietigd.

Filho en Santoro wijzen ook op de aanval op een inheems kamp in de zuidwestelijke deelstaat Mato Grosso do Sul. Veertig gewapende mannen vielen het kamp in november vorig jaar aan, doodden de leider en verwondden verschillende anderen.

“Er is niets bekend over regeringsmaatregelen om die grootgrondbezitters te ontwapenen”, zegt Fon Filho. En de beschermingsmaatregelen komen altijd achteraf, nooit preventief, zoals dit soort gevallen vereist, zegt hij.