Vandaag was ik op een lezing van Jan Douwe van der Ploeg op De levende Aarde in Alken. Ken je De Heer van der Ploeg niet? Dan moet je zeker het web eens afstruinen, want deze Nederlander heeft heel wat te vertellen. Hij gaat resoluut voor kleinschalige, multifunctionele landbouwbedrijven. Zijn bewijsvoering om voor, zoals hij het noemt, boerenlandbouw te kiezen zit zeer logisch in elkaar, maar dat kun je elders uitvoerig vinden op het web.

Er werd hem vandaag gevraagd om ons de huidige crisis in de landbouw uit te leggen.

Crisissen onstaan volgens de hoogleraar door de verstoring van een evenwicht. Momenteel zijn de drie grote evenwichten uit balans (sociaal, economisch en ecologisch). Dit is een situatie die zich nooit eerder tegelijk heeft voorgedaan. Ook nieuw is dat deze crisis wereldwijd is.

De wereldhandel van voeding komt momenteel in handen van netwerken. Deze netwerken zijn ontstaan door een razendsnelle race van fusioneringen. Enkele cijfertjes bij die wereldhandel. Slechts 16% van alle handel in voeding is internationaal. Van die 16% is dan nog eens meer dan 30% handel binnen dezelfde bedrijvengroep. De beperkte omvang van de wereldhandel maakt het mogelijk om reeds met kleinere acties de wereldhandelsprijs te beïnvloeden. Hierbij is het deze bedrijven niet meer te doen om handel en voedselbevoorrading, maar enkel en alleen over speculatie en maximale winst. Handelen en niet handelen volgen elkaar in snel tempo op naargelang er wel of niet winst gemaakt kan worden. Op deze manier is het perfect mogelijk dat de handel stil valt en ganse steden plots niet meer bevoorraad worden.

Wereldwijd bouwen overheden de bescherming van hun landbouweconomie af. Na jaren van vrij stabiele prijzen en prijscorrecties krijgen we nu zeer schommelende prijzen. De bedrijven die hier het meeste last van hebben zijn bedrijven die produceren voor de wereldmarkt. De bedrijven die deze weg gekozen hebben zijn enorm gegroeid. Deze groei financieren ze met geleend kapitaal. Als deze bedrijven verlies maken per producteenheid, is de schade niet te overzien omdat de productie zo hoog ligt dat de verliezen niet meer goed te maken zijn. Volgens Douwe van der Ploeg zijn boerenlandbouwbedrijven veel beter bestand  tegen deze schommelende prijzen en zullen ze veel gemakkelijker overleven.

Momenteel is de wetgeving vooral gericht op de grootschalige bedrijven. Toen ik de vraag stelde of het mogelijk zou zijn een tweesporenbeleid te varen, of met andere woorden de geit en de kool te sparen antwoordde hij onwijkend met een grapje. De levende Aarde is immers een geitenboerderij. Ik had mijn vraag verantwoord met de motivatie dat een volledige ommezwaai van het beleid een revolutie zou ontketenen. De hoogleraar liet verstaan dat de revolutie onafwendbaar is. maar dan een revolutie waarbij een faillisement van de grootschalige landbouwbedrijven onafwendbaar is. “De geit zal moeten vaststellen dat de kool een rots blijkt te zijn”.

Een punt dat tijdens zijn betoog ook tot uiting kwam was het volgende: Een crisis is een breekpunt. Een evolutie verloopt rechtlijning. Maar na een crisis stellen we vast dat de evolutie zich niet meer in dezelfde rechte lijn verder zet. Er heeft een transitie plaatsgegrepen.

Jos