De meeste studenten noemen het een staking. Sommigen onder hen – met ongetwijfeld een sterk gevoel voor drama – noemen het de Québecse Lente, of nog de Esdoornrevolutie: Canadese varianten op de Arabische voorbeelden. Tegenstanders houden het dan weer bij een bende verwende relschoppende kinderen.

Vast staat dat de Franssprekende provincie Québec nu al een drietal maanden het schouwtoneel is van een hevige strijd tussen studenten en regering. Inzet: een eventuele sterke verhoging van het studiegeld aan alle universiteiten van de Canadese provincie.

Die strijd belooft ook heviger te worden, nu de regering zopas een noodwet heeft goedgekeurd die de orde moet herstellen. Zo moeten bijeenkomsten van meer dan vijftig personen op voorhand aangekondigd en goedgekeurd worden. Studentenverenigingen riskeren ook collectieve boetes tot 100.000 euro voor het blokkeren van universitaire gebouwen.

De wet wordt ondemocratisch en draconisch genoemd en zou alleen olie op het vuur gooien. Studentenleider en -woordvoerder Gabriel Nadeau-Dubois van het overkoepelende CLASSE (Coalition Large de l’Association pour une Solidarité Syndicale Etudiante) verklaarde afgelopen maandag nog onaangekondigde protesten te blijven houden en de nieuwe wet desnoods voor een rechtbank aan te vechten.

Tijdens gewelddadige confrontaties met de politie werden al enkele betogers zwaargewond. Een student verloor een oog en een andere liep een schedelbreuk op, telkens door de inslag van een rubberkogel. Amnesty International Canada riep al op de ‘overdreven agressieve’ maatregelen in te perken.

Besparingsplan

Studenten kwamen voor het eerst op straat in 2010, toen de provinciale regering onder leiding van de liberaal Jean Charest besliste het inschrijvingsgeld aan universiteiten jaarlijks met ongeveer 250 euro te verhogen, tot het na vijf jaar op een totaal komt van zo’n 3.000 euro.

De verhoging maakt deel uit van een groot besparingsplan en wordt beargumenteerd met de stelling dat er niet genoeg geld is om het onderwijs te financieren. De studenten moeten ‘hun deel’ betalen zodat de volledige begroting in evenwicht kan blijven, zo stelde de regering.

De aangekondigde besparingen leidden onmiddellijk tot massale betogingen en de aanvankelijke onderhandelingen met premier Charest draaiden op niets uit. Gevolg: een van de grootste studentenprotesten ooit in Noord-Amerika. Maar liefst 155.000 Québecse studenten gaan sinds februari niet meer naar de les. Een week geleden nam minister van Onderwijs Line Beauchamp bovendien ontslag omdat ze naar eigen zeggen geen oplossing meer kon bedenken.

“De wereld zal niet mals zijn”

Het studiegeld in Québec is historisch het laagst van heel Canada. Tegenstanders van het studentenprotest strooien dan ook gretig met dit argument om de beweging in diskrediet te brengen.

Een opgemerkt opiniestuk was dat van columniste Margaret Wente, die in de krant Globe and Mail de totale kost van de toename herleidde tot de prijs van amper een cappucinootje per dag.

De stakers zouden zich volgens de opiniemaakster beter zorgen maken over de waardeloosheid van hun humanewetenschappendiploma’s. “De wereld zal niet mals zijn voor hen. Zij zijn de barista’s van morgen en ze weten het zelfs niet, omdat de volwassenen in hun leven hen steeds beschermd hebben en hun massale vlucht uit de realiteit aanmoedigden”, aldus Wente.

De meeste Canadese mainstreammedia voeren een gelijkaardig discours en beschuldigen de studenten ervan in een onrealistische cocon te leven.

Bergen studentenschulden

“Het argument van de lage studiekost houdt geen steek”, schrijft onderzoeker Andrew Gavin Marshall. “Je kan het even goed omdraaien en Québec als voorbeeld gebruiken voor de rest van Canada. Het gaat bovendien niet zozeer om het inschrijvingsgeld, maar ook en misschien vooral om schulden.”

Gavin Marshall becijferde dat 60 procent van studenten in Québec hun studie eindigt met een gemiddelde schuld van 12.000 euro. Nationale recordhouder is de provincie Nova Scotia, met een gemiddelde schuld van zo’n 27.000 euro, en het totaal van de Canadese studentenschuld bedraagt een kleine 16 miljard euro.

Nog voor de meeste afgestudeerden de arbeidsmarkt betreden, die om te beginnen al niet mals is voor universitair afgestudeerden, zitten ze al met een berg schulden.

Het symbolische rode vierkantje van de studentenopstand is een verwijzing naar de Franse uitdrukking carrément dans le rouge: in het rood staan, in de schulden zitten. Volgens studentenorganisatie CLASSE is het zo voor veel jongeren een keuze geworden tussen enorme schulden of geen hogere opleiding.

Dinsdag gaat de honderste dag van de staking in, en daarbij ook meteen de 29ste dag van opeenvolgende betogingen.