Gewetenloze dictators regeren over dat deel van de wereld met het bijna religieuze dogma dat hun onderdanen -er zijn geen burgers, enkel onderdanen- uitsluitend de taal van geweld begrijpen. Geweld moet men hier niet enkel zien als een zichtbare uitdrukking van fysieke agressie. Geweld is een veel breder fenomeen en manifesteert zich in verschillende vormen: exploitatie van boeren en arbeiders, pesterijen, het ontnemen van kansen en van het recht op het uiten van een mening etc …

Dehumaniseren

Niemand moet overtuigd worden van het feit dat geweld de ruggengraat vormt van elke dictatuur. Dat het ook wordt gebruikt om de eigen onderdanen te dehumaniseren zal sommigen zeer hard, zoniet ongeloofwaardig in de oren klinken. En toch is het zo. Ontwikkeling en persoonlijke ontplooiing worden slechts tot op bepaalde hoogte toegelaten. De heersende klasse tracht een optimaal profijt te halen uit de uitbuiting van de eigen onderdanen, zonder de druk zodanig op te voeren dat de bevolking een bedreiging zou kunnen vormen voor het voortbestaan van het regime.
Het verstoren van dit evenwicht had catastrofale gevolgen voor Ben Ali.

Niet beter dan honden

Menig Arabier zal durven zeggen dat een hond in Europa beter wordt behandeld door zijn baas dan een ‘burger’ in de Arabische wereld door zijn regering. Deze analogie moet niet worden geanalyseerd vanuit de racistische paradigma’s dat Arabieren niet meer waard zijn dan honden of dat westerlingen als inherent superieur worden beschouwd. Neen, het moet worden gezien als de uiting van een totaal gebrek aan vertrouwen in de regeringen vanwege de burgers die hun leiders elke vorm van menselijkheid ontkennen.

Geweld: van de wieg tot de kist

Geweld is allesomvattend en alomtegenwoordig in de relatie tussen staat en onderdaan in de Arabische wereld. Het is het middel bij uitstek om de onaantastbaarheid van de heersende klasse te onderstrepen. Befaamd socioloog en politiek theoreticus Max Weber stelde dat het gebruik van geweld een monopolie is van de staat. In de economie geldt dat wanneer een bedrijf haar monopolie verliest, ze nieuwe strategieën moet ontwikkelen om potentiële klanten aan zich te binden. Dat is niet anders voor de Egyptische dictatuur. Maar de dictatuur is bankroet en het Mubarak-regime heeft geen alternatief. Er rest hen twee keuzes: een bloedbad ontketenen met een onzekere uitkomst of het verlies erkennen. En de demonstranten zijn resoluut: hun minimumeis is het vertrek van Mubarak.

Ultimatum

De demonstranten zullen niet het initiatief nemen om geweld te gebruiken, maar hun gedrag zal de katalysator zijn voor het vloeien van bloed. Als de betogers beslissen om in de komende dagen, of zelfs uren, naar het presidentieel paleis te Caïro te marcheren, stellen zij het leger voor een ultimatum. Of ze schieten de betogers neer en worden zo in één adem genoemd met het dictatoriale regime van Mubarak, of ze bemoeien zich niet met de demonstranten waarop deze het presidentieel paleis bezetten. Dat zal de symbolische doodsteek zijn voor het regime.

Geweldloze revoluties bestaan niet

Geweldloze revoluties hebben nooit bestaan en het ziet er niet naar uit dat de Arabische wereld hierop een uitzondering zal zijn. Zij die beweren dat geweldloze -of fluwelen- revoluties wel degelijk hebben plaatsgevonden doen slechts aan begripsverwarring. Ook zij kennen de absurde en onlogische natuur niet van dictatoriale regimes. En spijtig genoeg is revolutie, net als democratie, een term die vaak wordt misbruikt. Er is niet veel democratisch aan de Democratische Volksrepubliek Korea. En zelfs het met de nazi’s collaborerende Franse Vichy-regime noemde zich revolutionair. Eén van hun motto’s was ‘handhaven, dat is het devies van de Nationale Revolutie’.

Geweld en geschiedenis

Frankrijk is niet de locatie van de eerste grote revolutie, maar wel van één van de meest bestudeerde en besproken revoluties. Pierre-Sylvain Maréchal, één van de bekendere agitators van de Franse revolutie schreef in zijn ‘Manifeste des Egaux’: ‘sinds mensenheugenis wordt er verteld dat alle mensen gelijk zijn’. Dat was hypocriet, aldus Maréchal, en hij wou deze hypocrisie ‘teniet doen tegen welke prijs dan ook’. Tweehonderd jaar later deelde die andere Franse filosoof, Jean-Paul Sartre, deze mening. Hij fungeerde als spreekbuis van de gekoloniseerden toen hij zei:’Jullie humanisme beweert dat wij niet anders zijn dan de rest van de mensheid en toch worden wij gediscrimineerd door jullie racistische methodes’. Uiteraard verwijst die ‘jullie’ in Sartres citaat naar de koloniserende landen. Realistisch als hij was, keurde Sartre geweld niet a priori af. Hij stelde enkel vast dat wanneer de onderdrukten geweld gebruiken, dit slechts een reflectie is van het geweld dat de onderdrukker hanteerde. Karl Marx zei hierover: ‘Geweld is de vroedvrouw van iedere maatschappij, die zwanger gaat van een andere’.

Frantz Fanon, de theoreticus van nationale bevrijdingsbewegingen in de Derde Wereld, gaat nog een stap verder. Als psychoanalyticus in een psychiatrisch ziekenhuis in Algerije tijdens de bevrijdingsoorlog, komt hij tot de conclusie dat het gebruik van geweld door een onderdrukte de creatie van een nieuwe mens tot gevolg had: ‘één die bevrijd was van zijn onderdrukker’. Hij merkt ook knap op dat tijdens het proces van dekolonisatie telkens aan de onderdrukten wordt gevraagd om ‘redelijk’ te zijn, een discours dat ook nu nog wordt gebruikt ten aanzien van de demonstranten in Tunesië en Egypte.

Hypocrisie en democratie

Deze demonstranten zijn zich terdege bewust van het historische momentum waarin ze zich bevinden. Vooral de jongeren lijken hun missie te hebben gevonden, en ze kunnen die volbrengen, ofwel eraan verzaken. Dit laatste is  waarschijnlijk niet aanwezig in de hoofden van de mensen die dagelijks op straat komen. De wereld heeft de kans gekregen om Mubarak ervan te overtuigen de macht over te dragen aan het volk. Dat deze wereld gefaald heeft is een fout statement. Ze hebben immers waarschijnlijk niet eens een serieuze poging ondernomen om Mubarak op andere gedachten te brengen. In plaats daarvan beweert het Imperium, dat democratie en vrijheid wil exporteren naar de Arabische wereld, dat Mubarak de enige garantie is voor het op gang komen van een democratisch proces. Een enorme belediging voor het Egyptische volk, één die Amerika waarschijnlijk duur te staan zal komen. Tot nu toe zijn de Egyptische demonstranten nog redelijk gebleven, maar voor hoe lang? Van zodra the point of no return is bereikt, en er geschoten moet worden op de demonstranten om het regime te redden, wat zal de reactie zijn van de miljoenen op straat?

Valse moraalridders

Maar kunnen we redelijkheid verwachten van een volk dat al decennia lang wordt onderdrukt door dictators die steun en legitimiteit krijgen van het Westen, ook al blijkt dat hun laatste uur geslagen is? Zullen we het ze kwalijk nemen als de vulkaan in iedere betoger tot uitbarsten komt? Zullen onze moraalridders zeggen dat Arabieren inderdaad enkel de taal van geweld verstaan, en dat de dictators niet zo slecht zijn als wordt aangenomen? Waar waren deze moraalridders toen de Egyptische bevolking dertig jaar lang tussen hamer en aambeeld leefde? Is er ooit één van hen vrijwillig naar Egypte gegaan om gemarteld te worden in één van Mubaraks geheime gevangenissen in de plaats van een Egyptenaar?

Arabieren zijn niet uniek

Niet alleen zijn de reacties van onze democratisch verkozen regeringen ten aanzien van de onderdrukkers verwerpelijk, ook ons selecte groepje intellectuelen laat het afweten op dit kritische moment. Het lijkt erop dat de Arabieren en masse het ‘Westerse’ concept democratie omhelzen. Dit zou gezien moeten worden als een triomf van het Westerse model. Een reden tot narcisme, nietwaar? Maar toch heerst er een wrang gevoel. Dat lievelingskindje van het Westen, Israël genaamd, kon altijd genieten van de leukste speeltjes en kreeg altijd wat zakgeld toegestopt zonder dat er al te lastige vragen werden gesteld. En als dit verwend nestje van het Westen af en toe de pestkop speelt in de regio, dan is het maar zo. Dat verwend kindje kon altijd beroep doen op haar speciale status: ‘de enige democratie in het Midden-Oosten’. Dat argument zal binnenkort naar de prullenbak verwezen worden, samen met de regimes van Ben Ali en Mubarak. En deze doelen zullen niet ‘vreedzaam’ worden bereikt om de simpele reden dat de Arabieren niet uniek zijn. Alle volkeren willen democratie en een waardig leven, en alle revoluties zijn gewelddadig. De keuze is nu aan elk individu. Ofwel sta je aan de kant van de onderdrukte en erken je zijn onweerlegbare recht op vrijheid – by any means necessary. Ofwel kies je de kant van de onderdrukker en zeg je voorgoed het humanisme vaarwel. De maskers zullen binnenkort vallen.