Opvang in de regio?

De situatie van Syriërs in Libanon ging er het afgelopen jaar opnieuw dramatisch op achteruit, ondanks herhaalde Europese beloftes over ’opvang in de regio’. De toestand in Libanon verergert terwijl de EU-hulp afneemt. In 2018 werd slechts 42,6 procent van het humanitaire VN-plan voor Libanon gefinancierd. De Belgische financiële bijdrage voor hulp aan Libanon daalde tussen 2015 en 2018 met 52 procent.

Deze dalende hulp zorgt voor humanitaire drama’s. 69 procent van de Syrische vluchtelingen leeft onder de armoedegrens. 90 procent van de Syrische gezinnen is voedselonveilig en heeft (zware) schulden. Slechts 23 procent van de Syrische kinderen tussen 15 en 17 jaar loopt school en 29 procent van Syrische meisjes tussen 15 en 19 jaar is getrouwd.

73 procent van de geregistreerde Syrische vluchtelingen in Libanon heeft geen legale verblijfsstatus, terwijl ze in slechts drie sectoren (bijvoorbeeld horeca en bouw) legaal mogen werken. Dit zorgt voor een permanente hulpafhankelijkheid, die de nood verhoogt aan humanitaire hulp, terwijl die jaar na jaar afneemt. Ondertussen wordt het politieke klimaat in Libanon steeds vijandiger tegen de Syrische vluchtelingen.

Catch 22

De dalende hulp, de verslechterende humanitaire situatie en het vijandige politieke klimaat zorgen ervoor dat veel Syrische vluchtelingen nauwelijks een andere optie zien dan terug te keren naar Syrië, hoewel de situatie daar nog steeds erg onveilig is. Een ware Catch 22. Doordat VN-monitoren nauwelijks toegang hebben tot Syrië, bestaat er ook geen enkele garantie dat vluchtelingen bij terugkeer niet gearresteerd en mishandeld worden.

Uit de gesprekken met 180 Syriërs blijkt bovendien een sterke perceptie dat de dalende VN-hulp deel uitmaakt van een internationaal plan om Syriërs in Libanon op korte termijn gedwongen terug te sturen naar Syrië, dat nog steeds een oorlogsgebied is. De Libanese overheid is op kleine schaal al begonnen met het faciliteren van de terugkeer van Syrische vluchtelingen uit Libanon naar Syrië.

 Internationale humanitaire organisaties en lokale organisaties uit het maatschappelijk middenveld zijn van mening dat UNHCR, de VN-organisatie voor vluchtelingen, deze zogenaamde ‘return movements’ niet nadrukkelijk genoeg afkeurt maar er stilzwijgend mee instemt, wat zowel vluchtelingen- als gastgemeenschappen het valse idee kan geven dat het veilig is voor Syriërs om terug te keren naar hun moederland. 

Wat er moet gebeuren?

De Libanese ngo Basmeh & Zeitooneh¹ en 11.11.11 roepen de Europese donoren die deelnemen aan de Syrië-donorconferentie, waaronder België, op tot een aantal dringende maatregelen:

• Verhoog de financiële middelen voor hulp aan Syrische vluchtelingen in Libanon en werk hierbij sterker samen met lokale hulporganisaties.
• Hou de Libanese regering aan haar eerdere belofte om de toegang van Syrische vluchtelingen tot een verblijfsvergunning en tot de lokale arbeidsmarkt te versoepelen.
• Maak werk van de verdere operationalisering van de bestaande VN-lijst van 22 voorwaarden voor terugkeer en de creatie van een monitoringsmechanisme dat de situatie van terugkerende Syriërs opvolgt.

“Syriërs in Libanon zitten vast in een steeds uitzichtlozere catch 22: tussen een land dat hen steeds vijandelijker behandelt en een land waar de vijandelijkheden en veiligheidsrisico’s voortduren. Als het België menens is met alle mooie beloftes over opvang in de regio, moet het een versnelling hoger schakelen tijdens de donorconferentie deze week in Brussel”, besluit Willem Staes, beleidsmedewerker van 11.11.11 voor het Midden-Oosten. 

Rapport Drivers of Premature Return – Syrians’ Reflections in Displacement in Lebanon in bijlage onder dit artikel.

Notes:

1   De Libanese ngo Basmeh & Zeitooneh werd in 2012 opgericht en organiseert hulp aan minderheden, Palestijnse en Syrische vluchtelingen. Basmeh = glimlach, zeitooneh = olijf.