De voorzitster stelde in haar inleiding vast dat niet alleen het draagvlak over dit onderwerp onder druk van de media en de politiek afneemt, ook de werkingsmiddelen staan meer en meer onder druk. Toch kondigde ze met enthousiasme de tweede – grondig herwerkte – editie aan van de nieuwe toolkit van vzw Gastvrij Netwerk. Dit is een handleiding die de vrijwilliger in staat stelt om vluchtelingen op een efficiënte manier te begeleiden bij hun integratie in de maatschappij. Deze tool is noodzakelijk om de groeiende groep vrijwilligers, die aangroeide tot 1.200 gedreven leden binnen 38 autonoom werkende verenigingen, te ondersteunen in hun engagement. De handleiding zelf reikt kapstokken aan om acties te ondernemen zoals ouders versterken in hun contact met school, het zoeken naar een woonst en tewerkstelling e.a. Het gaat hier om een tool die geen statisch gegeven is, maar regelmatig moet aangepast worden aan de veranderende situaties binnen onze maatschappij.
De deelnemers konden van gedachten wisselen en van elkaar leren binnen vier workshops:
- Hoe verdedigen vrijwilligers humanitaire hulp aan mensen zonder wettig verblijf?
Er werd duidelijk gemaakt dat humanitaire hulp “nooit“ strafbaar is. Wel moet men oppassen wanneer men opereert in de zogenaamde grijze zone. Zo kan men om sociale redenen een vluchteling zonder papieren klusjes tegen een kleine vergoeding laten uitvoeren. Dit zou men kunnen interpreteren als uitbuiting van arbeidskrachten en mensensmokkel. Deze werkgroep ervaart duidelijk dat de publieke opinie, bewerkt door de media en rechtse politici, zich tegen de vluchteling keert. Dikwijls krijgt men discussies tussen voor- en tegenstanders van de migratie. Dit is echter een foute discussie. De vraag moet zijn: migratie bestaat en hoe gaan we daarmee om?
- Hoe kunnen de koepelorganisaties Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Gastvrij Netwerk vrijwilligersorganisaties versterken?
De voorzitter van Gastvrij Netwerk en de directeur van Vluchtelingen Vlaanderen gingen hierover in gesprek. Ze willen de vrijwilligers verbinden en ondersteunen. Uit de reacties met het publiek werd het duidelijk dat de ondersteuning meer dan ooit nodig is. Wanneer men gaat zoeken naar passende informatie vindt men snel het bos tussen de bomen niet meer. Vandaar dat de toolkit, die gemaakt is op maat van de vrijwilliger, een noodzakelijk werkinstrument is.
- Hoe komen we tot sterke lokale samenwerkingsverbanden?
Hier speelt het gemeentebestuur een cruciale rol. Men ervaart dat afspraken met een zittend bestuur bij een volgende coalitie helemaal ongedaan kunnen gemaakt worden. De vrijwilligersorganisaties zijn vragende partij opdat er op Vlaams niveau een wettelijk kader, waarbinnen een gemeente moet werken, zou uitgewerkt worden. Hier stuit men echter op de autonomie van de gemeente, wat bij ons een sterk gegeven is. Om de medewerking van het lokaal bestuur te verkrijgen is het belangrijk dat de rol van de vrijwilliger en zijn meerwaarde beklemtoond wordt. De vrijwilliger heeft een signaalfunctie van de vluchteling naar de gemeente en omgekeerd is hij of zij best in staat om de bevolking te sensibiliseren en te informeren. Bij een samenwerkingsverband met de gemeente moet men er zorg voor dragen dat men geen verlengstuk wordt van het bestuur maar zijn autonomie blijft bewaren. De vrijwilliger moet complementair werken met de gemeente en geen overheidstaken uitvoeren.
- Inspirerende voorbeelden rond wonen en werken.
De vertegenwoordiger van ORBIT stelde woonprojecten voor. Deze organisatie ondersteunt diverse initiatieven die groeien uit OCMW’s, parochies, verenigingen en vzw’s. Zo werd een systeem van huren van woningen door een vzw met onderverhuring aan de vluchteling als een werkbaar voorbeeld gegeven.
Een projectmedewerker van Vluchtelingenwerk Vlaanderen stelde zijn project van jobcoaching voor. Alhoewel dit project nog maar een half jaar geleden startte, zijn er reeds 21 jobcoaches gevormd die op hun beurt ondersteuning gaven aan 76 betrokkenen. In dit project wordt intens samengewerkt met de VDAB. Men stelt echter vast dat er weinig coördinatie is tussen deze dienst en andere overheidsdepartementen.
De coach-vrijwilliger heeft hier een veel omvattende taak: hij moet bij de werkgever de goede wil tot aanwerving van een vluchteling stimuleren én vertrouwenspersoon van de betrokkene zijn. Hij moet ook actie ondernemen om de kans op een job te verhogen door te zorgen dat een rijbewijs gehaald wordt en uitzien naar kinderopvang. Dat zijn twee belangrijke remmen bij het zoeken naar een job.
Een ganse dag werd er boeiend gediscussieerd, markante getuigenissen werden gebracht en oplossingen aangereikt. De deelnemers konden deze geslaagde netwerkdag verlaten met het gevoel er niet alleen voor te staan. Ongetwijfeld deden ze er voldoende energie op om door te gaan.
