Het Witte Huis rechtvaardigde de uitsluiting van Venezuela, Nicaragua en Cuba op de Negende Topontmoeting van de America’s in Los Angeles, Californië vanwege het ‘gebrek aan democratische ruimte’ en het gebrek aan respect voor de mensenrechten in die landen.

Het werd meer dan ooit duidelijk dat de VS ‘democratie,’ ‘mensenrechten,’ ‘persvrijheid,’ en meer van deze onomstotelijke verworvenheden van de mensheid flagrant misbruiken als wapen tegen elke regering of staat die hen geen vrije toegang geeft voor hun geopolitieke en commerciële belangen. Het is al lang duidelijk dat deze menselijke verworvenheden echter van geen tel zijn, als ze niet passen in hun belangen. Woorden en daden staan haaks tegenover elkaar. Net het tegenovergestelde doen van wat je zegt en bovendien dat verhaal desnoods gewelddadig aan anderen opleggen.

Atilio A. Boron is een Argentijnse socioloog, politieke wetenschapper, professor en schrijver. Hij haalde een doctoraat in Politieke Wetenschappen aan de Harvard Universiteit (Cambridge, Massachusetts). De mantra van de VS over democratie en mensenrechten maakte ook hem heel zenuwachtig.  En hij vroeg zich af wanneer er eindelijk eens een einde zal komen aan de schandalige dubbelzinnigheid van Washington over mensenrechten. Hij vroeg zich af hoe het te verklaren valt dat de Verenigde Staten (evenals Canada) geen deel uitmaken van het Amerikaanse Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en hoe uit te leggen dat zij de jurisdictie van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens en tevens dat van het Internationale Strafhof negeren? Hoe is het mogelijk dat ‘de zelfbenoemde kampioen van de mensenrechten op wereldniveau’ in zulke flagrante tegenstrijdigheden vervalt?

‘Sterker nog, Latijns-Amerika en het Caribische gebied hebben zichzelf uitgeroepen als een ‘zone van vrede.’ Hoe valt dan de aanwezigheid te verklaren van 76 militaire bases die volgens het Southern Command in onze landen gelegerd zijn? Bases om tegen wie te vechten, waar is het vijandelijke leger tegen de Verenigde Staten dat de aanwezigheid van zoveel bases rechtvaardigt? Er zijn geen strijdkrachten van een extracontinentaal land in onze regio. Er zijn geen troepen van Rusland, China of Iran. Als er geen rivaliserende strijdkrachten zijn, worden deze bases dan niet geïnstalleerd om de exclusieve toegang tot onze strategische natuurlijke hulpbronnen te garanderen of om de volkeren van de regio te controleren voor het geval zij besluiten zich in een richting te begeven die onverenigbaar is met de belangen van de VS?’[1]

Sirenenzang uitgejouwd

Al meteen bij de plechtige opening van de topontmoeting ging het even mis. Een demonstrante die in de conferentiezaal zat, onderbrak schreeuwend de toespraak van Joe Biden. De Amerikaanse president pauzeerde even, lachte als antwoord en ging verder met het toespreken van het publiek, zonder er verder aandacht aan te besteden.

De persdienst van het Witte Huis deelde mee dat twee mensen de president probeerden te onderbreken, maar specificeerde niet wat ze zeiden. [2]

Over persvrijheid gesproken

Later kreeg ook Luis Almagro ervan langs. De Uruguayaan werd voor het eerst verkozen tot secretaris-generaal van de Organisatie van Amerikaanse Staten op 18 maart 2015. En op 20 maart 2020 werd hij, onder zware druk van de VS,  herkozen voor een tweede termijn.

De Argentijnse journalist Sebastián Moro had zich gevestigd in La Paz, de hoofdstad van Bolivië. Hij werkte er ondermeer voor de Argentijnse krant Página 12. Hij voorzag de pijnlijke gebeurtenissen waar het land op afstuurde na de verkiezingen van 20 oktober 2019. De procedure van de verkiezingen en de overwinning van zittend president Evo Morales werden niet aanvaard door de oppositie. Daarop braken rellen uit. De politieke crisis van 10 tot 20 november leidde uiteindelijk tot een staatsgreep. Op 10 november werd de journalist zelf onderschept, geslagen en gemarteld. Hij stierf aan zijn verwondingen in het ziekenhuis in La Paz.

Luis Almagro, die onregelmatigheden bij de verkiezingen signaleerde en zich daarmee medeplichtig maakte met de oppositie, huurde twee externe adviesbureaus in om de aanwijzingen van onregelmatigheden te onderzoeken en te bevestigen. Maar er werd nooit een verslag over deze evaluaties uitgebracht. Met andere woorden, er werd geen bewijs aangevoerd voor de vermeende fraude. Toen zich daarop een staatsgreep voltrok en een nieuwe regering aantrad, greep een ware heksenjacht plaats op de aanhang van Evo Morales die naar Mexico vluchtte. Mensen werden aangevallen en afgemaakt in de straten. Achteraf  werd Almagro beschuldigd van ‘inmenging’ in de interne zaken van Bolivië vanwege zijn bekrachtiging dat er fraude gepleegd werd.

Nu was Almagro tijdens een conferentie op de topontmoeting in Los Angeles volop aan de gang uitgerekend over persvrijheid, democratie en mensenrechten in de Amerika’s, toen een van de toehoorders in de zaal tegen hem schreeuwde en hem ervan beschuldigde de staatsgreep van 2019 in Bolivia tegen voormalig president Evo Morales te hebben bevorderd en dat hij ‘bloed aan zijn handen’ had omdat hij verantwoordelijk was voor het ‘bloedbad van 36 mensen’ die werden gedood bij protesten tegen het afzetten van president Evo Morales. Hij wreef hem onder de neus dat zijn deelname aan de staatsgreep te wijten was aan het feit dat hij een ‘marionet van de Verenigde Staten’ is met het oog op de plundering van de natuurlijke rijkdommen van Bolivië.

De activist, die midden in de conferentie met geboeide handen afgevoerd werd, beschuldigde hem ook nog van de ‘moord’ op de Argentijnse journalist Sebastián Moro, die in La Paz stierf terwijl hij verslag deed van de politieke crisis. Tijdens zijn verwijdering uit de zaal herinnerde  hij hem bovendien aan zijn steun aan die andere staatsgreep in de regio, die in Venezuela, omdat hij oppositieleider Juan Guaidó erkende als president van het land in plaats van de verkozen president Nicolás Maduro.

Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken op de rooster gelegd

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, die het woord voerde tijdens de top, werd ook ondervraagd over de uitdagingen waarmee de vrije pers op het continent wordt geconfronteerd en hoe cruciaal de persvrijheid en de strijd tegen desinformatie zijn voor het goed functioneren van democratieën.

Aan het eind stelde een lid van het publiek hem een vraag over de steun van de VS aan de absolute monarchie van Saudi-Arabië. We herinneren ons nog goed dat de Saudische kroonprins door de Amerikaanse inlichtingendiensten werd geïdentificeerd als mogelijke verantwoordelijke voor de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi in het consulaat van het koninkrijk in Istanbul, Turkije, in 2018. De minister gaf geen commentaar.[3]

Ook Cubaanse burgers geschuwd

Niet alleen regeringsfunctionarissen uit Cuba werd de toegang tot de top geweigerd, ook leden van de civiele maatschappij konden niet deelnemen aan de alternatieve top van de volkeren.

De Cubaanse journaliste Cristina Escobar Domínguez deed het bij middel van een vooraf opgenomen getuigenis. Ze richtte zich tot de aanwezigen met deze inleiding:

‘Hallo, bedankt dat jullie me hebben uitgenodigd. Zelfs als de regering van het land waar het evenement plaatsvindt haar deuren voor ons heeft gesloten, het is niet erg,  we zijn eraan gewend. Zij zeggen dat het hun bedoeling is een democratie van ons land te maken, maar in deze context betekent dat ondergeschiktheid aan de belangen van Washington. Ik geloof in vrijheid, in democratie, de echte en in de verbetering van veel dingen in mijn land. Het te zien bloeien is een droom die mij inspireert en die mij vele offers doet brengen. Ze zeggen dat we terroristen zijn en ze zetten ons op de lijst. Ze zeggen dat we ondemocratisch zijn, maar ze laten ons niet naar de Verenigde Staten gaan om te spreken. Zij zeggen dat wij slechts één manier van denken accepteren, maar vervolgens beschermen en sponsoren zij de oppositie in Cuba, waardoor dit een zeer goed betaalde baan wordt.’[4]

Een mislukking

President Nicolás Maduro van Venezuela stelde voor om een top van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten (CELAC) te houden. De CELAC is een internationale organisatie die bestaat uit de 33 onafhankelijke staten op het Amerikaanse continent. De overige landen (Verenigde Staten en Canada) zijn echter geen lid. De president stelde een CELAC-top voor nadat hij nogmaals de uitsluiting en discriminatie van Washington aan de kaak gesteld had en het besluit van de VS om Cuba, Nicaragua en zijn land niet uit te nodigen voor de top van de Amerika’s.

Maduro stelde voor dat de Argentijnse president Alberto Fernández, die tijdelijk voorzitter van CELAC is, ‘eerder vroeger dan later een topontmoeting’ zou beleggen waar ‘de 33 landen van Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied aanwezig zullen zijn en president Joe Biden uitgenodigd wordt om te luisteren naar de waardigheid van onze volkeren en onze geschiedenis.’

‘Het zal een manier zijn om een nieuwe weg in te slaan, zoals de Mexicaanse president López Obrador voorstelde in de beschouwingen die hij hield. Een nieuw organisme waaraan alle landen van ons Amerika deelnemen,’  aldus nog de president tijdens een vergadering van de Raad van Vicepresidenten.

Tenslotte bevestigde hij dat de VS ‘de zogenaamde topconferentie van de Amerika’s,’ een dolksteek in de rug gaf en de topontmoeting een ‘totale mislukking’ is.[5]

Als besluit kunnen we ons inderdaad de vraag stellen of in de toekomst een aantal Latijns-Amerikaanse landen het nog de moeite zullen vinden om deel te nemen aan een volgende topontmoeting. En of de Amerikanen bij deze niet de begrafenis van dit continentaal initiatief op hun conto kunnen schrijven. Het is duidelijk dat Latijns-Amerikaanse landen die niet meteen akkoord gaan met de politieke aanpak van de drie door de VS gewraakte en uitgesloten staten, in de toekomst minder snel geneigd zullen zijn om het juk van de Amerikaanse hegemonie in het algemeen nog langer te verdragen.

[1] Pensamiento crítico. La sinrazón de una nueva Cumbre de las Américas – Resumen Latinoamericano

[2] Estados Unidos. Manifestante interrumpe a Biden en su discurso inaugural en la IX Cumbre de las Américas (+ Video) – Resumen Latinoamericano

[3] Nuestramérica. Escracharon a Luis Almagro y a Blinken en la Cumbre devaluada de Biden (Video) – Resumen Latinoamericano

[4] Nuestramérica. Cumbre de los Pueblos: La voz de la periodista cubana Cristina Escobar: “Déjennos vivir” – Resumen Latinoamericano

[5] https://www.nodal.am/2022/06/cumbre-de-las-americas-que-presidentes-asistiran-y-quienes-estaran-ausentes/