Op woensdag 2 april viel de
politie binnen in verschillende woningen en gebouwen van de vrijwilligerswerking
Vluchtelingen Ondersteuning Sint-Niklaas (VL.O.S.), in het kader van een
wooninspectie. VL.O.S. helpt sinds jaar en
dag mensen die op de vlucht sloegen in hun land van herkomst. De vrijwilligers
stellen zich daarbij niet de vraag of dat al dan niet ‘volgens de conventie van
Genève’ gebeurde. In de eerste plaats zien ze een mens in nood en ze gaan dan
na wat ze daarvoor kunnen doen: eten, kleren, een dak, een bad, medische zorgen,
hulp met verblijfsdocumenten,… En daar zorgen ze voor. Al vele jaren, met een
breed aanbod voor een grote groep mensen. En dat allemaal met onbezoldigde
vrijwilligers.
Nee, we kunnen hier in het meest
welvarende stuk van de wereld niet alle armoede van de wereld verhelpen. Ja, er
zijn grenzen aan de draagkracht van onze sociale zorg. En het is de opdracht
van beleidsmakers om daar rekening mee te houden. Over de vraag of we de
grenzen van onze solidaire kracht hebben bereikt, daar zullen de politici de
komende jaren nog felle discussies over voeren. Eén vaststelling kunnen we
alvast maken: in vergelijking met vele andere landen die er minder goed
voorstaan dan België, zijn we niet zo overdreven genereus in ons onthaal. Er schuilt
nog een wereld van mogelijkheden tussen enerzijds ‘open grenzen’ en anderzijds
de huidige asiel- en migratiepolitiek.
Dat de actie louter als doel had
om de staat van de woningen te controleren, dat gelooft ondertussen niemand
meer. Daarvoor pak je niet ‘en passant’ mensen zonder wettig verblijf op die je ook gemakkelijk van de straat kon
plukken als dat nu echt zo dringend was – hun uitwijzing zal blijkbaar toch
niet voor direct zijn. Om de staat van bewoning te controleren hoef je immers
geen computers mee te nemen, mappen in beslag te nemen of een huiszoeking uit
te voeren in de privéwoning van een vrijwilliger die in de praktijk meer dan
voltijds bereikbaar is voor maatschappelijke noden. Deze actie lijkt wel gestuurd,
met de bedoeling een vrijwilligerswerking in haar hart te raken. Ze is er
schijnbaar op gericht om vrijwilligers af te schrikken en om de trekkers
verdacht te maken. En is het niet zo bedoeld, ze heeft in elk geval dat effect.
Als provinciaal
integratiecentrum ondersteunen we deze vorm van vrijwilligerswerk en we zullen
dit blijven doen, ook als we straks opgaan in een extern verzelfstandigd
agentschap van de overheid. We doen dat omdat deze werkingen – er zijn er zo
nog een paar in onze regio – van groot belang zijn voor het Vlaams integratiebeleid
dat gericht is op het versterken van een waardige, warme samenleving.
De Vlaamse overheid had haar
redenen om de integratiesector weg te halen uit de handen van het middenveld en
op te nemen in haar eigen schoot. Ze maakt daardoor van onze sector een
staatsorkest. Onder meer daardoor hebben we meer dan ooit nood aan nieuwe
fanfares van honger en dorst, en dat is in het geval van vrijwilligerswerkingen
voor mensen met onzeker verblijf letterlijk te nemen. De overheid zal verder
grenzen bewaken, maar we hopen dat er in de samenleving mensen en groepen
actief mogen blijven die in de eerste plaats de mensen in nood zien. Of die al
dan niet papieren hebben, doet er niet toe. Meer dan ooit hebben we nood aan vrijwilligers
die door hun activiteiten de lastige vraag blijven stellen waarom wij, louter
op basis van onze geboorteplaats, grondrechten hebben die we aan anderen in de
rest van de wereld ontzeggen. Als die ethische vraag niet meer gesteld wordt –
in woorden én in daden – bloedt de solidaire samenleving dood.
Een overheid mag deze
vrijwilligers niet intimideren of bedreigen. Integendeel, ze moet hen
ondersteunen. Ze moet met deze lastigaards – die organisaties stellen immers
lastige vragen – dialogeren, zich door hen laten uitdagen opdat ook zij het
ethisch perspectief van een waardige samenleving niet uit het oog verliest. Mensen
helpen mag nooit onwettig worden, kritisch vragen en daden stellen evenmin.
Als het van ons afhangt mogen
deze vrijwilligerswerkingen verder op onze steun rekenen. Dat deuntje leren we
niet af, ook niet in muziekkapel van de Vlaamse overheid.
Jos Jacobs, Oost-Vlaams
Diversiteitscentrum, provinciaal integratiecentrum
