Intro
We vroegen ons af of er een band is tussen duurzaamheid enerzijds van een onderneming en anderzijds haar aandeelhouders? We testten dat aan de hand van twee vragen? De eerste luidt: is er een band tussen de graad van duurzaamheid in een onderneming enerzijds en het type aandeelhouders anderzijds? De tweede luidt: is er een band tussen de graad van duurzaamheid in een bank anderzijds en het type aandeelhouders anderzijds? Hiervoor haalden we de informatie uit literatuur én zelfstudie.
De resultaten zijn eerder verassend.
Band tussen de graad van duurzaamheid in een onderneming enerzijds en het type aandeelhouders anderzijds?
Uit de literatuur blijkt het volgende voor bedrijven:
-er is een duidelijke positieve invloed op duurzaamheid wanneer de overheid een overgroot deel van het aandeelhouderschap op zich nam;
-dit effect is daarentegen niet duidelijk zichtbaar bij een overwegend aandeelhoudershap van familiale aard of bij een overwegend aandeelhoudershap van institutionele aard (pensioenfondsen, hegdefondsen, verzekeraars, banken, ….);
-de effecten (en de verschillen) verschillen enigszins van land tot land.
Zwaar(der) overheidsaandeelhouderschap leidt dus tot meer CSR, duurzaamheid, ESG, maatschappelijk verantwoord ondernemen of hoe men het ook noemt ter plekke. Dat is duidelijk als conclusie.
Band tussen de graad van duurzaamheid in een bank anderzijds en het type aandeelhouders anderzijds?
Dat zijn de conclusies voor bedrijven.
Hoe zit het evenwel met banken?
We vonden hiervoor niet direct aanwezige studies dus gingen zelf op zoek. We stellen ons hiervoor een eenvoudige onderzoeksvraag: wie zijn de oprichters en/of aandeelhouders van de ethische banken in België en resp. in Europa?
Ethische banken worden aanzien als de meest duurzame banken, als de banken met de beste output inzake CSR of ESG. Uit hun aandeelhouderschap kan blijken welke soort van aandeelhouders hen drijft tot die extreme positie.
Voor België gebruiken we onze eigen lijst. Voor Europa gebruiken we onze eigen lijst voor België, aangevuld voor België én Europa met de banken uit de lijst van de Global Alliance for banking on Values (https://www.gabv.org/members/) en met de banken uit de lijst van de European Federation of Ethical and Alternative Banks and Financiers (https://febea.org/).
België?
In de literatuur in België worden de volgende banken actief in België in het algemeen als duidelijk verregaand ethisch aanvaard eind 2022 (tussen haakjes land van oorsprong): NewB (B), Argenta (B), VDK (B), Triodos (B). Wij voegen er Van Lanschot Bank (NL) en Banx aan toe.
Van Lanschot Bankiers België (NL, https://www.vanlanschot.be) is al jaren bezig met duurzaam beleggen en ondernemen en gebruikte jaren Ethibel vzw als certificator.
Banx (°2021, B, https://www.banx.be) is een samenwerkingsverband tussen Proximus (B) en Belfius (B) sinds 2021 in de markt. Het biedt rekeningen, kaarten, Apple Pay, scan & pay, sport & pay (via smartwatch compatible Garmin Pay ou Fitbit Pay), “split-the-bill«-toepassing, aankoopbescherming, een dashboard CO2 i.s.m. Doconomy, een systeem van punten (voor verantwoordelijke aankopen) die je als klant kan inruilen bij bv. Bolt, Honest Jeans, Natuurpunt, Natagora, Bio-Planet, AS-Adventure; Banx plant een boom voor elke nieuwe klant en heeft het CO2 neutraal label van CO2Logic. Het profileert zich expliciet als app, als groen en verantwoordelijk.
Tabel: ethische banken actief in België voor 31 12 2022
| Bank | Type hoofdaandeelhouders | Kleur, karakter |
| Triodos | Non-profit | Antroposofie |
| VDK | Non-profit | Christen-democratisch-links |
| NewB | Non-profit + particulieren + institutionelen | Dixit neutraal, de facto eerder links-franstalig |
| Van Lanschot Bankiers België | Familiaal tot 1999.
Sinds 1999 beursgenoteerd op de AEX. |
– |
| Banx | Overheid (via Proximus en Belfius) | Publiek |
| Argenta | Familiaal Van Rompuy | Uitgesproken Vlaams |
Tabel: ethische banken actief in België na 31 12 2022 (na verwacht verdwijnen van NewB als bank)
| Bank | Type hoofdaandeelhouders | Kleur, karakter |
| Triodos | Non-profit | Antroposofie |
| VDK | Non-profit | Christen-democratisch-links |
| Van Lanschot Bankiers België | Familiaal tot 1999.
Sinds 1999 beursgenoteerd op de AEX. |
– |
| Banx | Overheid (via Proximus en Belfius) | Publiek |
| Argenta | Familiaal Van Rompuy | Uitgesproken Vlaams |
De conclusie voor België is duidelijk:
-én non-profit, én overheid, én familiale aandeelhouders, én overheid en de beursinvesteerders zijn aanwezig bij de ethische banken;
-non-profit is evenwel uitgesproken systematisch meer aanwezig;
-drie van de vijf banken hebben daarenboven een uitgesproken karakter verbonden met een volk, een taal, een cultuur, een godsdienst, een filosofie, een levensvisie. Ze hebben een kleurtje.
Europa?
En hoe zit het in Europa met de ethische banken?
Tabel: ethische banken actief in België na 31 12 2022 (na verwacht verdwijnen van de Belgische ethische bank NewB als bank)
| Bank | Type
hoofd-aandeelhouders (A) en/of hoofd-oprichters (O) |
Kleur, karakter |
| Banca (Populare) Etica* (Italië en Spanje) | Non-profit (A/O) en particulieren (A) | Erg divers |
| Charity Bank*(UK) | Non-profit (A/O) | Ngo’s, stichtingen, social-profit |
| Cooperative Bank of Karditsa*° (Griekenland) | Non-profit (O) | Kamer van Koophandel en Industrie |
| Crédit Coopératif° (Frankrijk)
|
Non profit / Associations ouvrières de production | Werkersbonden |
| Triodos Bank* (NL) | Non-profit (A/O) | Antroposofie |
| GLS Bank* (Duitsland) | – | Antroposofie |
| Freie Gemeinschaftsbank Genossenschaft* (Zwitserland) | – | Antroposofie |
| Unity Trust Bank* (UK) | Non-profit (O) | Vakbonden |
| VDK* (B) | Non-profit (A/O) | Christen-democratische-vakbond |
| Merkur Cooperative Bank°* (Denemarken) | Andere ethische spelers en ngo’s (A) | – |
| Van Lanschot Bankiers België (NL) | Familiaal tot 1999 (A/O)
Sinds 1999 beursgenoteerd op de AEX. |
– |
| Banx (B) | Overheid (via Proximus en Belfius)(O) | Publiek |
| Argenta (B) | Familiaal – familie Van Rompuy (O/A) | Uitgesproken Vlaams karakter |
| Cultura Bank*° (Noorwegen) | Particulieren (O) | Antroposofie |
| Ecology Building Society* (UK) | Particulieren (O) | Groen/ecologie |
| Fiare Banca Etica*(Italië en Spanje) | Particulieren (A) | – |
| Caixa Colonya Pollença° (Spanje) | Particulieren (O) | – |
| Center-invest Bank*(Zuid-Rusland)
|
Particulieren en ondernemingen (O)
Ondernemingen, ethische spelers, banken (A) |
– |
| La Nef° (Frankrijk) | Professionals en particulieren (O / A) | – |
| Credo Bank* | Andere ethische banken en spelers (A) | – |
| 3Bank*(Servië)(voorheen Opportunity Bank) | Andere ethische banken en netwerken (A) | – |
| Cassa Centrale Banca° (Italië) | Andere ethische banken (A) | – |
Legenda/
-= niet voldoende data of niet langs minstens twee verschillende bronnen gevonden data om dit in te vullen
*= per 12 12 2022 lid van de Global Alliance for banking on Values (https://www.gabv.org/members/)
°= per 12 12 2022 lid van de European Federation of Ethical and Alternative Banks and Financiers (https://febea.org/)
O=historisch oprichter
A=actueel aandeelhouder.
We vonden geen voldoende data op de websites en op internet om de volgende banken op te nemen: MagNet Bank* (Hongarije), APS BANK° (Malta), Cassa Rurale Bolzano° (Italië) UmweltBank* (Duitsland), Ekobanken* (Zweden), Cooperative Bank of Chania° (Griekenland), Alternative Bank Schweiz*° (Zwitserland),
De conclusie voor Europa is prima facie duidelijk:
-vooral de non-profit speelde (ook hier) een grote rol; in de non-profit blinkt vooral de antroposofie uit;
-de tweede belangrijkste bron lijken particulieren;
-vervolgens zijn het andere ethische spelers, ethische banken, ethische netwerken;
-de overheid speelde slechts heel zelden een belangrijke rol.
NewB?
De Belgische ethische bank NewB zocht wanhopig in 2022 nieuwe grote aandeelhouders.
Uit onze vergelijking hierboven en de studie van de betrokken banken blijken vooral in dit kader twee erg relevante feiten:
-ethische banken hebben wel vaker zowel andere gewone banken als andere ethische banken en ethische netwerken als aandeelhouders (Triodos speelt hierin vaak een rol). Deze laatste drie categorieën kwamen NewB niet te hulp, noch in de beginfase (2011), noch bij het “’(kapitaals)succes” in 2019, noch bij de wanhopige zoektocht in 2022;
-ethische banken werken soms uitdrukkelijk samen met andere ethische banken; Triodos speelt duidelijk een grote rol; we vinden ook dat niet bij NewB.
Het bevestigt de analyse en conclusie die we trokken in onze eerdere studies: NewB was “home ‘(and totally) alone” en nergens bevriend of geassocieerd met.
Algemene conclusie
Bij ondernemingen is het vooral de overheid als aandeelhouder die een belangrijke doorslaggevende rol kan spelen inzake duurzaamheid. Bij ethische banken is het vooral de non profit zelf en de burger zelf.
Literatuur
Alda, M. (2019). Corporate sustainability and institutional shareholders: The pressure of social responsible pension funds on environmental firm practices. Business Strategy and the Environment, 28(6), 1060-1071. https://doi.org/10.1002/bse.2301
Boubakri, N., Guedhami, O., Kwok, C. C. & Wang, H. H. (2019). Is privatization a socially responsible reform? Journal of Corporate Finance, 56, 129-151. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2018.12.005 Cai, Y., Pan, C. H. & Statman, M. (2016). Why do countries matter so much in corporate social performance? Journal of Corporate Finance, 41, 591-609. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2016.09.004
Calza, F., Profumo, G. & Tutore, I. (2014). Corporate Ownership and Environmental Proactivity. Business Strategy and the Environment, 25(6), 369-389. https://doi.org/10.1002/bse.1873
Coeckelbergh, D., NewB, te weinig profit, te weinig investeringen van de non-profit, te weinig praktische ethiek. Nu censuur? https://www.dewereldmorgen.be/artikel//newb-te-weinig-p…thiek-nu-censuur/ , 08 12 2022
Coeckelbergh, D., NewB, Ils étaient dix!, Chronique d’un échec annoncé, The Cheops Integrity Papers 2022/3, Editions Edipro, 130 p. 2022 (in het Frans). https://www.edipro.eu/nl
Coeckelbergh, D., Over NewB, To (New)B(e) or not to (New)B(e), The Cheops Integrity Papers 2022/1, 2022 (in het Nederlands), 700 p., e-pub versie. www.bol.com
Coeckelbergh, D., Over NewB, To (New)B(e) or not to (New)B(e), The Cheops Integrity Papers 2022/1, 2022 (in het Nederlands), 700 p. paperback. https://dirkcoeckelbergh.eu
Coeckelbergh, D., NEWB & crypto, in DeWereldMorgen, maandag 21 november 2022, 16:04, https://www.dewereldmorgen.be/?post_type=post&p=239235&preview=true
Coeckelbergh, D., Over NewB (2): “NewB en de wolf”, in https://www.dewereldmorgen.be/community/over-newb-2-newb-en-de-wolf/
Coeckelbergh, D., Over NewB (3):”No Balls, no glory”, in
https://www.dewereldmorgen.be/artikel//newb-3-no-balls-no-glory/
Coeckelbergh, D., NewB (4): “NRC”, “Cv”, “erkende CV”, in https://www.dewereldmorgen.be/artikel//newb-4-nrc-cv-erkende-cv/
Coeckelbergh, D., NewB (FR), Uiteenzetting met PP bij Edipro, Liège, dd. 18 11 2022
Coeckelbergh, D., NewB (NL), Uiteenzetting met PP, Herent, dd. 19 11 2022
Coeckelbergh, D. (NewB, banker, ethical specialist) & Coppola, F. (economist, commentator and former banker), Nick Crofts (President of the Co-operative Group), Frankental, P. (Amnesty International UK), Kathy Brooks (Saddleworth Palestine Women’s Scholarship Fund), Ryan Brightwell (BankTrack), Rob Harrison (Ethical Consumer), Shaun Fensom from Save our Bank
The Co-operative Bank – saving a great idea: a one-day mini-conference in November, 19 2016 in Manchester hosted by the Customer Union for Ethical Banking, Machester, UK, in https://saveourbank.coop/speakers-19-November-2016
Coeckelbergh, D., SFDR & NewB: van “bijna sexy perfectie” naar “dubbele zware breuklijnen en lessen in ethische fundamenten?”, in https://www.dewereldmorgen.be/artikel//sfdr-newb-van-bi…sche-fundamenten/
Dam, L. & Scholtens, B. (2012). Does Ownership Type Matter for Corporate Social Responsibility ? Corporate Governance: An International Review, 20(3), 233-252. https://doi.org/10.1111/j.1467-8683.2011.00907.x
Delgado-García, J. B., de Quevedo-Puente, E. & de la Fuente-Sabaté, J. M. (2010). The Impact of Ownership Structure on Corporate Reputation : Evidence From Spain. Corporate Governance : An International Review, 18(6), 540-556. https://doi.org/10.1111/j.1467-8683.2010.00818.x
Dyer, W. G. & Whetten, D. A. (2006). Family Firms and Social Responsibility : Preliminary Evidence from the S&P 500. Entrepreneurship Theory and Practice, 30(6), 785-802. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2006.00151.x
Earnhart, D. & Lizal, L. (2006). Effects of ownership and financial performance on corporate environmental performance. Journal of Comparative Economics, 34(1), 111-129. https://doi.org/10.1016/j.jce.2005.11.007
Erhemjamts, O. & Huang, K. (2019). Institutional ownership horizon, corporate social responsibility and shareholder value. Journal of Business Research, 105, 61-79. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.05.037
Esposito De Falco, S., Scandurra, G. & Thomas, A. (2021). How stakeholders affect the pursuit of the Environmental, Social, and Governance. Evidence from innovative small and medium enterprises. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 28(5), 1528-1539. https://doi.org/10.1002/csr.2183
Graves, S. B. & Waddock, S. A. (1994). Institutional Owners and Corporate Social Performance. Academy of Management Journal, 37(4), 1034-1046. https://doi.org/10.5465/256611
https://www.argenta.be/nl/over-argenta/historiek.html
https://www.banx.be
https://derijkstebelgen.be/vermogende/familie-van-rompuy
https://www.vanlanschot.be/nl-be/over-van-lanschot/historiek
https://www.proximus.be/pickx/nl/1504149/de-rijkste-belgische-families
Kappes, I. & Schmid, T. (2013). The Effect of Family Governance on Corporate Time Horizons. Corporate Governance: An International Review, 21(6), 547-566. https://doi.org/10.1111/corg.12040
Kim, H. D., Kim, T., Kim, Y. & Park, K. (2019). Do long-term institutional investors promote corporate social responsibility activities? Journal of Banking & Finance, 101, 256-269. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2018.11.015
Labiouse, C.(2022). Le lien entre l’actionnariat et le score ESG des entreprises, Mémoire présenté en vue de l’obtention du diplôme de Master en sciences de gestion à finalité, Banking and Asset Management, Année académique 21/22
Li, W. & Zhang, R. (2010). Corporate Social Responsibility, Ownership Structure, and Political Interference : Evidence from China. Journal of Business Ethics, 96(4), 631-645. https://doi.org/10.1007/s10551-010-0488-z
Madden, L., McMillan, A. & Harris, O. (2020). Drivers of selectivity in family firms : Understanding the impact of age and ownership on CSR. Journal of Family Business Strategy, 11(2). https://doi.org/10.1016/j.jfbs.2019.100335 McLachlan, J., & Gardner, J. (2004). A Comparison of Socially Responsible and Conventional Investors. Journal of Business Ethics, 52(1), 11-25. https://doi.org/10.1023/b:busi.0000033104.28219.92
Oh, W. Y., Cha, J. & Chang, Y. K. (2015). Does Ownership Structure Matter ? The Effects of Insider and Institutional Ownership on Corporate Social Responsibility. Journal of Business Ethics, 146(1), 111-124. https://doi.org/10.1007/s10551-015-2914-8
Rees, W. & Rodionova, T. (2013). What type of controlling investors impact on which elements of corporate social responsibility? Journal of Sustainable Finance & Investment, 3(3), 238-263. https://doi.org/10.1080/20430795.2013.791143 Rees, W., & Rodionova, T. (2014). The Influence of Family Ownership on Corporate Social Responsibility : An International Analysis of Publicly Listed Companies. Corporate Governance: An International Review, 23(3), 184-202. https://doi.org/10.1111/corg.12086
Tejedo-Romero, F. & de Araujo, J. F. F. E. (2015). Determinants of Local Governments’ Transparency in Times of Crisis : Evidence From Municipality-Level Panel Data. Administration & Society, 50(4), 527-554. https://doi.org/10.1177/0095399715607288
Villalonga, B. (2018). The impact of ownership on building sustainable and responsible businesses. Journal of the British Academy, 6(s1), 375-403. https://doi.org/10.5871/jba/006s1.375
Younas, Z. I., Klein, C. & Zwergel, B. (2017). The effects of ownership concentration on sustainability : A case of listed firms from USA, UK and German. Corporate Ownership and Control, 14(3), 113-121. https://doi.org/10.22495/cocv14i3art11
