Intro
October en november 2022 zullen voor altijd in de ogen geprint zijn van onze landgenoten die, net als ik, hoog oplopen met ethiek, integriteit en duurzaamheid. Die maanden worden onze “10 11” zoals “9 11” er een was voor de Amerikanen.
SFDR donkergroene fondsen: niet altijd donkergroen!
In november 2022 valt de bom bij een heldere hemel op het donkergroene landschap van de duurzame fondsen. The Great Green Investment Investigation is een pan-Europees onderzoek naar duurzame beleggingen, onder leiding van Follow the Money; 26 journalisten uit 9 landen onderzochten 130.000 beleggingen die “donkergroen” (volgens de SFDR-regels) en dus milieuondersteunend zouden hebben moeten zijn, met een totale waarde van ruim 619 miljard euro.
Uit dat net afgerond onderzoek van het journalistencollectief Follow The Money blijkt dat de helft van de zgn. donkergroene fondsen investeert in de fossiele industrie of de luchtvaart. Donkergroene fondsen zijn beleggingsfondsen fondsen die een expliciet sociaal of milieudoel moeten nastreven en geen schade aan het klimaat mogen toebrengen . Wie investeert in de luchtvaart en de fossiele industrie doet dat duidelijk wel. Het geld stroomt dus ook naar bedrijven als Shell, Lufthansa en Glencore. Hiermee staat de volledige toekomst van duurzaam beleggen staat op het spel, nog maar eens.
De EU-reglementering haalde dus finaal niets uit?
De betrokken praktijk noemt o.i. “greenwashing”!
NewB 1
In october-november 2022 kreeg de door zichzelf als “ethische, cooperatieve volksbank uitgeroepen NewB, de eerste nieuwe Belgishe bank sinds 65 jaar”, de klap te verwerken dat ze haar banklicentie zou kwijtspelen. Ze vind immers geen nieuwe aandeelhouders voor de 40 mio die nodig waren volgens de Nationale Bank van België.
NewB 2
Op 25 november2022 kreeg ze een beslissing te verwerken van de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg te Brussel, op vordering nota bene van aandeelhouders: de raad van bestuur werd opzij geschoven, een “voorlopig bewindvoerder” werd aangesteld. De AV van zaterdag 26 november wordt in allerijl door de voorlopig bewindvoerder afgelast.
Het beroep op een voorlopig bewindvoerder kan al heel lang én ook buiten faillissementsdreiging. In de jaren negentig van de vorige eeuw al gaf o.a. art. 584 Ger.W. elke belanghebbende het recht aan de rechter in kort geding de aanstelling van een voorlopig bewindvoerder te vragen om een geschorste beheerder te vervangen tot wanneer de algemene vergadering zich over het lot van de beheerder heeft uitgesproken. De door ons gegeven voorbeelden over 25 jaar gespreid tonen aan dat de rechtspraak daar ook geen probleem in zag.
De aanstelling voor een VZW gebeurt altijd door de (voorzitter van de) ondernemingsrechtbank.
Dat kan o.m. op eigen initiatief van de rechtbank of op vraag van elke belanghebbende (bv. schuldeisers, aandeelhouders zoals bij NewB, het parket, leden, donors, de subsidieoverheid, …) bij eenzijdig verzoekschrift.
De voorlopig bewindvoerder lijkt in de bredere ondernemingspraktijk in de laatste tien jaren de facto vooral aangesteld te worden in de volgende gevallen:
– het gebrek aan een bestuursorgaan;
– patstellingen of zware onenigheid, onmacht of onbekwaamheid van het bestuursorgaan en/of de AV;
– onbekwaamheid of onregelmatigheid in beslissingen van het bestuursorgaan en/of de AV;
– misbruik van meerderheid of machtspositie;
– mist rond financiële problemen, minstens op kort termijn, waardoor iemand orde op zaken kan zetten en klaarheid kan brengen;
– bij nood tot het beperken van misbruik, deficitaire verderzetting of de facto vereffeningen van ondernemingen.
Bij sommige ondernemingsrechtbanken benoemt men weinig, bij andere een tot twee voorlopig bewindvoerders voor ondernemingen per week. Het is dus niet uitzonderlijk, maar wel eerder van toepassing bij vennootschappen, in bepaalde rechtbanken en vooral bij financiële zaken, bedreigingen of als bedreigingen aangeziene situaties.
Bij NewB werd aangehaald dat de eventuele overname door VDK-bank van de klanten van NewB én niet tijdig op de dagorde van de A.V. was gezet én niet behoorlijk was toegelicht op tijd. NewB zit in een vorm van afwikkelscenario voor haar bankactiviteiten en op de dagorde van de A.V. stond ook de mogelijkheid om de onderneming volledig stop te zetten.
Dat zijn altijd moeilijke, emotionele momenten voor elk.
Emoties geven meestal én tranen én (ook juridisch) geknars.
NewB 3
Op 28 november 2022, één werkdag of drie kalenderdagen later, wordt in derdenverzet zoals dat noemt het bestuur terug in het zadel gezet, doch naast een door de Brusselse ondernemingsrechtbank benoemde “gerechtsmandataris ad hoc”. Deze moet op de eerstkomende (nieuwe) A.V. op 17 december – de datum die de bank zaterdag naar voren schoof – een nieuwe algemene vergadering samenroepen, waarvan hij én de agenda zal bepalen én die hij zal voorzitten. Bernard Bayot mag ze blijkbaar dus niet meer voorzitten? De gerechtsmandataris moet de rechtbank inlichten over de overlevingskansen van NewB.
Waarin verschilt een gerechtsmandataris van een voorlopig bewindvoerder?
Het doel van beide is hetzelfde: het behoud van de continuïteit van de onderneming, in casu NewB.
Ze worden beiden tijdelijk aangesteld door een rechtbank.
De voorlopig bewindvoerder is er met het oog op de bewaring van de belangen van de rechtspersoon, de aandeelhouders/leden, de bestuurders en de schuldeisers van de rechtspersoon, in de plaats van een of meer organen van de rechtspersoon. De gerechtsmandataris komt er bij bedreiging van de continuïteit van een onderneming, gericht op het behoud en/of herstel ervan
De gerechtsmandataris wordt aangesteld^bij gebeurtenissen die leiden tot de onbestuurbaarheid van de onderneming of wanneer kennelijke tekortkomingen van de schuldenaar of van een van zijn organen de continuïteit van de onderneming of van haar economische activiteiten in gevaar brengen.
De opdracht van een mandataris is altijd beperkter dan die van een bewindvoerder en hij vervangt het bestuur niet. Hij is vooral het oog en het oor van een rechtbank bij een onderneming.
Meer dan scheepsrecht
NewB scoort hiermee spijtig genoeg meer dan één keer hoog nieuws én veel wind:
-de 33-maanden durende banklicentie was vermoedelijk de kortste in Europa;
-NewB is voor zover wij weten de enige ethische bank in Europa die haar activiteiten als bank moest stopzetten;
-NewB is ook de eerste ethische bank, voor zover ons bekend, die een voorlopig bewindvoerder over en bij zich kreeg.
-NewB is ook de eerste ethische bank, voor zover ons bekend, die een gerechtsmandataris over en bij zich kreeg;
-als “stop te zetten en/of gevallen” Belgische bank was niet de eerste: tientallen gingen haar vooraf in de vorige eeuw én in deze eeuw. Daarin is ze eerder een OldB dan een NewB. De familiale en Vlaamse Optima Bank (fraude/terugtrekking licentie door de NBB) was haar illustere voorganger.
Zelfs 2 x meer dan scheepsrecht
Hiermee vielen in october –november, onze eigenste 10 11, de twee uitersten in ethiek en duurzaamheid in de financiële sector in Europa en België vandaag in twee maanden tijd:
-de ethische, duurzame, cooperatieve bank NewB, daarenboven de enige Belgische bank die niet greenwasht (zo noemt ze zich op haar site: https://blog.newb.coop/nl/newb-nieuws/een-broodnodige-bank) , met name NewB; ze gaat dicht als bank;
-de donkergroenste fondsen die men zich maar kon inbeelden, volgens de EU-normen: een groot deel (niet alle!) valt van zijn groen voetstuk in financiële diepbruine modder. Zij noemen zich ook geen greenwashers, ze zouden het normaal volgens de regels ook niet mogen zijn, maar worden wel als dusdanig ontmaskerd?
Twee extreme positief gepositioneerde duurzame “groepen” vallen van hun voetstuk; de eerste valt omdat er niet genoeg interesse is (doch daar waren veel andere redenen voor), de tweede valt ondanks grote interesse, onder de druk van de vierde macht (de pers).
De eerste was vooral willen, maar niet kunnen?
De tweede was vooral kunnen, maar niet willen?
Lessen uit het heden én het verleden
Ethiek is niet om mee te lachen. Direct banking en investeringsfondsen zijn dat ook niet.
Ruim marktonderzoek wijst het volgende uit.
De individuele journalist is vandaag vervangen inzake diepgravende onderzoeksjournalistiek door mega-bondgenootschappen van journalisten die het onderste van de waarheid uit de kan halen. Al is de leugen nog zo snel, de journalistencollectieven of samenwerkingsverbanden achterhalen haar wel; gelukkig maar.
Directbanken (zoals NewB) zijn bijna nooit rendabel (slechts hooguit 5 % onder hen), ook ethische niet; ze zijn dat alleen als ze écht op vertrouwde merken, op extra-bancaire databases of intense samenwerkingen kunnen terugvallen (Simon Kucher, 2022); dat vereist volgens ons uiterst sterke managers die een lange termijn visie hebben en (h)echte banden kunnen smeden.
Ethiek en gegrap gaat niet samen (Vermeulen, 2022); wie grapt rond ethiek heeft er niets van begrepen.
Ethiek en overdrijven gaan ook al niet samen (Vermeulen, 2022; Bain & Company & WWF Italy, 2022); wie overdrijft in zijn ethische marketing gaat finaal altijd onderuit.
Wie als onderneming letterlijk waarden predikt in statuten en charters, zal er ook daadwerkelijk op worden afgerekend (Beelen & Coeckelbergh, 2021); had u anders verwacht?
Veelvuldig van strategie veranderen keldert de geloofwaardigheid van ethische doelstellingen (Coeckelbergh, 2022); mensen willen “volgen”, maar niet elk jaar met een andere wind; ze moeten voelen dat jij weet waar je naartoe gaat en vertrouwen kunnen houden.
Legitimiteit is iets wat je moet verdienen bij je kernstakeholders inzake ethiek (DesJardine & Shi, 2022) om succes te hebben.
(Herhaalde) mistappen worden dus heel duur betaald (Coeckelbergh, 2022).
Het echt werken aan een collectieve identiteit is nodig binnen een sociale ethische beweging (McAdam en a., 2016; Arjaliès, 2010, Hensmans & Bommel, 2018; Hensmans 2003); hiervoor is o.i. echt tweerichtingsverkeer nodig met kernstakeholders.
Om de aanhang te winnen van investeerders én te behouden moet het management van een ethische instelling de boodschap uniformiseren, hervertalen, herverpakken, herformuleren en her-kaderen (Hensmans & Bommel (2018), Arjaliès (2010)).
Lezen, leren of ontmoeten
En om dat te doen …. moet men studeren OF studies vanzelfsprekend lezen om het weten OF in een netwerk zitten om er over te vernemen. Integreren noemt dat.
En om dat te doen, mag men niet denken dat men het allemaal al gezien heeft. Blijven open staan noemt dat.
Open staan voor én levenslang leren… men is er nooit te oud voor?
Dus: met die wetenschap op naar een NewB.2.0. en een SFDR.2.0.?
Bronnen/literatuur
https://www.demorgen.be/snelnieuws/raad-van-bestuur-newb-bank-mag-van-rechtbank-weer-aantreden-met-bewindvoerder~bd59de5d/
Kamer van Volksvertegenwoordigers – Schriftelijke vraag en antwoord nr. 49-245: VZW. – Schorsing van beheerders – Bulletin nr.: B37; Kamer van Volksvertegenwoordigers – Schriftelijke vraag van dhr. Paul Breyne aan de Minister van Justitie en antwoord nr.: 0245 – Zittingsperiode: 49; publicatiedatum 10/06/1996, 199519960
Vermeulen, W., 2022, Speak up now. Marketing in times of climate crises, Published by LannooCampus Leuven Belgium. https://www.lannoo.be/nl/speak-now
Coeckelbergh, D., Over NewB ‘To (New)B(e) of not to (New)(B(e)”, 2022 (e-pub: https://www.bol.com/nl/nl/p/to-new-b-e-or-not-to-newb-e/9300000132110605/)
Coeckelbergh, Washing (2): spijtig genoeg …. keuze te over !, in
in https://www.dewereldmorgen.be/artikel//washing-2-spijti…eg-keuze-te-over/
Bain & Company and WWF Italy, D’Arpizio, C., Levato, F., Capellini, M., Flammini, B., Luthra, P. and Improta, G., How Brands Can Embrace the Sustainable Fashion Opportunity’, 21 October 2022, https://www.bain.com/insights/how-brands-can-embrace-the-sustainable-fashion-opportunity/
Beelen, I. and Coeckelbergh, D., 2021 Praktijkboek aansprakelijkheid & ondernemingen na het WVV, Published by Story Publishers Gent.
Coeckelbergh, D., 2022a Over NewB, To (New)B€ or not to (Ne€(e), forthcoming in The Cheops Integrity Papers 2022/2, 2022, +-700 p. – see https://dirkcoeckelbergh.eu – in Dutch
Cceckelbergh, D, 2022b NewB, Ils étaient dix!, Chronique d’un échec annoncé, forthcoming in The Cheops Integrity Papers 2022/3, 2022, Edipro – https://www.edipro.eu/nl – in French
Coeckelbergh, D., 2011 Ethisch en duurzaam beleggen in België, Historiek, stand van zaken en kritische visie, Published by Garant Antwerp-Apeldoorn – in Dutch
https://blog.newb.coop/nl/newb-nieuws/een-broodnodige-bank
Hammond D. and Luiz J., 2016 “The co-operative model as a means of stakeholder management: an exploratory qualitative analysis”. South African Journal of Economic and Management Sciences, 19 (4). pp. 630-646. url: http://sro.sussex.ac.uk/id/eprint/68357/2/Co-ops%20Art%20accepted%20pdf.pdf
DesJardine M. and Shi W., 2022 “Managing Shareholders in the Age of Stakeholder Capitalism”, Harvard Business Review. url: https://hbr.org/2022/08/managing-shareholders-in-the-age-ofstakeholder-capitalism?ab=hero-subleft-2
Midttun A., 2022 “Governance and Business Models for Sustainable Capitalism”, Routledge Studies in Management, Organizations, and Society. url: https://www.researchgate.net/publication/356359398_Governance_and_Business_Models_for_Sustainable_Capitalism/fulltext/619687dad7d1af224b0456f0/Governance-and-Business-Models-for-Sustainable-Capitalism.pdf
Freeman R. E. and McVea J., 2001 “A Stakeholder Approach to Strategic Management” in Handbook of Strategic Management, ed. By Michael A. Hitt, R. Edward Freeman, Jeffrey S. Harrison, Oxford: Blackwell Publishing. url: https://doi.org/10.1111/b.9780631218616.2006.00004.x
Corbin and Strauss, A. C., 2007 Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, 3rd edition. Sage publication Inc.
Tarrow, S. G., 2016, Power in movement: Social movements, collective action and politics. New York, NY: Cambridge University Press. First published in 1994. Revised and updated Third edition url: https://voidnetwork.gr/wp-content/uploads/2016/09/Power-in-Movement.-Social-movements-and-contentious-politics-by-Sidney-Tarrow.pdf
Hensmans M. and Van Bommel K., 2018 “Social Movements”, The International Encyclopedia of Strategic Communication. Robert L. Heath and Winni Johansen (Editors-in-Chief), Jesper Falkheimer, Kirk Hallahan, Juliana J. C. Raupp, and Benita Steyn (Associate Editor). Published by John Wiley & Sons. DOI: 10.1002/9781119010722.iesc0163
Hensmans M., 2003 “Social Movement Organizations: A Metaphor for Strategic Actors in Institutional Fields”, Organization Studies 24(3): 355–381.
Arjaliès D-L., 2010, “A Social Movement Perspective on Finance: How Socially Responsible Investment Mattered, Journal of Business Ethics 92:57-78.
Mitchell J., Van Roy P., and Vespro C., 2017 “Ten Years after the Financial Crisis: Regulatory Reforms and the Belgium Banking Sector”, De Boeck Supérieur/ Reflets et perspectives de la vie économique, 2017/1 Tome LVI, pp. 9-28. url: https://www.cairn.info/revue-reflets-et-perspectives-de-la-vieeconomique- 2017-1-page-9.htm
Sakuma-Keck, K., Conformance and Non-Conformance of Asset Managers to the Environment, Social and Governance Pressures, a PhD thesis presented on June 18, 2012. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2645182 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2645182
Https://fintechnews.sg/62222/virtual-banking/less-than-5-of-the-worlds-400-neobanks-are-profitable/
Simon Kucher (2022), Research Paper,The Future of Neobanking: How can Neobanks Unlock Profitable Growth?, in en downloadbaar via
