Hasselt, 6 februari 2018

Beste Raad voor de Journalistiek,

Betreft:
Klacht tegen journalist Lieven Verstraete
wegens het ongefundeerd en foutief voorstellen van ‘straatmeubilair’ uit gerecycleerd plastiek
als zijnde ‘duurzaam’ en ‘circulair’.

Naar aanleiding van de uitzending van ‘De Vrije Markt’ op VRT-televisie, dd. zaterdag 9 december 2017,
voelt vzw PlastiekBestrijding Vlaanderen zich verplicht klacht in te dienen
tegen de desinformatie  die journalist Lieve Verstraete in dat programma ongenuanceerd verspreidde
over het ‘duurzaam’ recycleren van huishoudplastiek.

Onze gelijkluidende klacht  werd deze week door de VRT-ombudsman Tim Pauwels afgewezen:
“Lieven Verstraete en de maker van de reportage hebben in mijn ogen geen journalistieke fout gemaakt (…)”

Diens redenering (als we het goed samenvatten):

De journalist heeft deze produkten inderdaad ‘duurzaam’ genoemd,
maar duurzaam ‘heeft verschillende betekenissen’ …
De journalist heeft inderdaad iets gezegd, maar wat hij heeft gezegd heeft kan niet weerlegd worden,
want iedereen kan er zijn eigen betekenis in leggen. Zoiets…
Een woordspelletje dus, waarbij de echte klacht en boodschap door de VRT-ombudsman
worden weggemoffeld.
De ombudsman had zich nochtans kunnen baseren op de definitie van ‘duurzaamheid’
die de Vlaamse regering hanteert.

Daarom onze klacht en motivatie aan u, de Raad voor de Journalistiek:

In de betreffende reportage in de Vrije markt hield dhr. Verstraete, met de CEO van het bedrijf ECO!-oh, en daarna met dhr. Bonnier,
een lofzang op de duurzaamheid  van het ‘straatmeubilair’ dat de firma ECO!-oh vervaardigt uit gerecycleerd huishoudplastiek,
en verkoopt aan gemeenten en burgers als duurzame oplossing voor ons huishoudplastiek.

Op geen enkel moment stelde dhr. Verstraete ook maar één kritische vraag over de vermeende duurzaamheid van de toepassingen gemaakt uit dat gerecycleerde plastiek.
Dit terwijl  niemand enige garantie kan geven over de levensduur van deze objecten,
en het door hun aard en toepassing volstrekt onvermijdelijk is dat ze ooit zullen verslijten/beschadigd raken door gebruik, misbruik,
ongelukken  of vandalisme, verweren door klimatologische omstandigheden, en -en daar ligt het probleem- onherroepelijk maar onopvallend zullen verdwijnen in het milieu.

Het kan natuurlijk zijn dat dhr Verstraete deze informatie niet had, en zijn gesprekspartners zullen die niet aan zijn neus hebben gehangen.
Maar een kritisch journalist moet zich altijd vragen stellen, en zich bewust zijn van wie de informatie komt.
In dit geval dus van vertegenwoordigers van de plastiekindustrie, die er alle belang bij hebben zoveel mogelijk van deze bermpaaltjes en andere spullen te verkopen,
niet alleen uit winstbejag, maar ook om de constante stroom huishoudplastiek -die China niet meer wil- weg te werken.
Vreemd dat de journalist niet even zijn licht heeft opgestoken bij een andere, onafhankelijke, bron.

Dat deze vorm van recyclage pure downcycling is (en niet ‘upcycling’ zoals dhr. Delorenzi ongestoord mocht beweren) zal iedereen duidelijk zijn:
Er kunnen niet opnieuw gelijkwaardige verpakkingen van worden geproduceerd,
en de kwalitieit van het materiaal wordt minder door het mengen van verschillende plastics.
Er is geen andere toepassing voor dit minderwaardige plastiek dan dergelijk ‘straatmeubilair’.
In Duitsland en Nederland wordt het zelfs gewoon verbrand om er vanaf te raken.

Dat het nieuwe product niet circulair is, is ook niet moeilijk te begrijpen:
Een ‘circulair’ product kan blijvend opnieuw en opnieuw worden herbruikt.

Eens deze plastieken producten in gebruik zijn, kijkt er niemand nog naar om,
en bij beschadiging is er geen manier om het weer op te ruimen.
Er is geen terugname mogelijk, dus ook geen hergebruik van de grondstof.
Gedaan is gedaan, en daar ligt het dan…
Vaak in stukken en brokjes. En vaak zelfs niet meer herkenbaar als plastiek…
Après ça… wordt het onopvallend deel van het milieu, en grondstof voor meer plastic soep.
Dit is de endlösung voor minderwaardig plastiek, een verdwijntruuk.
Onze foto’s tonen dat onweerlegbaar aan.

Duurzaam?
De levensduur van dit hergebruikte plastiek is puur afhankelijk van omgevingsomstandigheden en toeval:
Behandeling van het object door gebruikers, de impact van aanrijdingen of machines, vandalisme,
verlies, slijtage door gebruik of door weersinvloeden bepalen de levensduur en zijn oncontroleerbaar.
Een kind zal begrijpen dat zelfs deze ‘duurzame grondstof’ niet het eeuwige leven is gegeven, en dat er een grens is aan de gebruiksduur ervan.
Dat kan na 10 jaar zijn, maar evengoed op dag 1.
Duurzaam is voor lang, én vooral: Onschadelijk voor het milieu.
De Vlaamse regering zegt het zo:
“Duurzame ontwikkeling voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden tot behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen (…)”
En dat geldt voor dit product duidelijk niet:
Dit gerecycleerd plastiek komt in onmeetbare, oncontroleerbare en onopvallende hoeveelheden in het milieu terecht,
en draagt onherroepelijk en onvermijdelijk bij aan de plastificering van onze bodem, onze rivieren en oceanen in de volgende eeuwen,
mogelijk duizenden jaren.
Vergeten we niet dat we het hebben over 30 tot 60 miljoen kilo huishoudplastiek per jaar, die ‘weg’ moeten.
Elk jaar opnieuw dus…

De uitspraak van Lieven Verstraete ‘dan komt het al niet in zee terecht’ is op dit materiaal dus niet van toepassing.
Dit product is onmiskenbaar een plastic tijdbom, en de bron van tónnen extra plastic soep.
Het is een manier voor de afvalindustrie om onbruikbaar plastiek toch nog handelswaarde te geven,
ook nog eens gesubsidieerd door de overheid.
Maar het eindeffect is niet ecologischer dan het gewoon uitkieperen van ons huishoudplastiek in de gracht.
Het wordt alsnog plastic soep.
Met vertraging, maar onvermijdelijk.

Lieven Verstraete verwart de term ‘hergebruik’ met ‘circulair’ en ‘duurzaam’.
Als ik morgen mijn oude dieselcamionette in België niet meer verkocht krijg wegens te vervuilend,
kan ik ze uitvoeren naar bijv. Kameroen.
Daar wordt ze hergebruikt, misschien wel als taxi.
Is dat duurzaam of circulair?
Nee, dat is een manier om er van af te raken, en er toch nog iets aan te verdienen.
Precies dat is wat er met ons huishoudplastiek gebeurt: Het wordt onopvallend elders gedumpt en het brengt nog een stuiver op ook.

Een  foto zegt meer dan duizend woorden:
Bekijkt u graag onze foto’s die bewijzen dat dit soort ‘tuinmeubilair’ een oncontroleerbare en slechts tijdelijke
manier is om dit plastiek op te slaan:

Een uitgebreidere reeks beelden vindt u op
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.1130580596965315.1073741897.100000401561444&type=3

Zoals de foto’s tonen is de plastiekrecyclage uit ‘de Vrije Markt’ niet te controleren, niét duurzaam, en niét circulair.
Het is uitgesteld plastic dumpen, en daarom consumentenbedrog.

Het betoog van Lieven Verstraete is  een ernstige vorm van desinformatie:
Het misleidt de kijker over de begrippen recyclage, duurzaamheid en circulair ;
(en holt dus die begrippen zélf uit)
De argumenten zijn onjuist en perfect weerlegbaar,
en zijn lofrede op deze producten geeft de plastiekindustrie uitgebreid de kans om hun product te ‘greenwashen’
en als controleerbaar voor te stellen, ja, zelfs expliciet als oplossing voor ons huishoudplastiek.
Wat het duidelijk niet is, zoals de foto’s bewijzen…

Dhr. Verstraete geeft de plastiekindustrie een vrij podium om de volgende -foutieve- redenering uit te dragen:
“We hebben met plastiek een waardevol materiaal, dat we goed kunnen recycleren,
en waarmee we waardevolle duurzame objecten kunnen maken.’
In realiteit is het een vergif waar de industrie geen blijf mee weet, maar waar ze toch vanaf moet…

De journalist houdt een pleidooi voor dit soort hergebruik -terwijl dat helemaal zijn werk niet is- en verzwijgt de ecologische gevolgen ervan.
Op die manier legitimeert hij deze vorm van ‘recyclage’ met verzwegen feiten (de nadelen).
En die recyclage (de oplossing) moet dan weer onze waanzinnige en oncontroleerbare verpakkingsstroom rechtpraten.
De afsluiters van de reportage “Blijven sorteren” en “We hebben de mond vol van circulaire economie: In dat dossier zou toch België en Vlaanderen aan de kop willen blijven”
suggereren onomwonden dat we de plastiekstroom onder controle hebben, goed bezig zijn met ‘circulaire economie’
en ons vooral geen vragen moeten stellen over de eindbestemming van al dat plastiek.

Dhr. Verstraete heeft zich blijkbaar laten inpakken door het ‘positieve’ verhaal van de plastiekproducenten en de afvalindustrie,
en onthoudt -hopelijk ongewild- de kijker de volledige en correcte informatie waar hij recht op heeft.
De bewering dat dit soort recyclage duurzaam is, is aantoonbaar vals.
Het is de oorzaak van méér plastic afval in het milieu, géén oplossing zoals het programma letterljk voorhoudt.

Het voorstellen van deze vervuilende recyclagevorm als ‘duurzaam’, als ‘oplossing voor ons huishoudplastiek’, als ‘circulair’ zijn ons inziens
ernstige journalistieke fouten, die de publieke opinie foutief voorlichten en het publieke milieubewustzijn een ernstige slag toebrengen.
Daarom vraagt PlastiekBestrijding Vlaanderen vzw een officiële rechtzetting in ‘De Markt’(zoals het programma nu heet),
die de waarheid over dit soort recyclage verduidelijkt, en de beweringen van de industrie aan de waarheid toetst.
Niet partijdig, of onpartijdig.
Gewoon de waarheid over dit soort recyclage.

De fout van de journalist is -mogelijk onbedoeld- een onaanvaardbare aanval op de integriteit en geloofwaardigheid van onze vereniging,
en andere milieu-groeperingen met ons.
Hij verklaart onomwonden, ongecontroleerd en compleet ongefundeerd het tegendeel van alles waarvoor wij  de publieke
opinie willen waarschuwen.

Dit is een knieval voor de industrie, en een slag voor verenigingen als de onze
die zich inzetten om de wegwerpwaanzin en het plastiek-probleem voor het grote publiek duidelijk te maken,
en via sensibilisering de plastic-catastrofe af te wenden.
Daarom eisen wij die rechtzetting.
De waarheid over deze plastiek-recyclage graag.
Meer niet.

Met propere groeten,
Toon Eerdekens
voor Plastiekbestrijding Vlaanderen vzw