De onmisbare militaire expert Jacques Baud, met een rijke ervaring bij de Zwitserse geheime dienst, bij de NAVO en bij de VN, belicht in een lijvig boek het conflict tussen Israël en Palestina. Titel: “De nederlaag van de overwinnaar”. Als introductie tot dit werk bekijk ik zijn uitstekende analyse van het stigma “terrorisme” dat Hamas opgeplakt krijgt. Is Hamas een terreurgroep? Wat wil die term eigenlijk zeggen?
Een eerste vaststelling die Baud maakt, is dat er geen officiële of internationaal erkende definitie van terrorisme bestaat. Staten definiëren terrorisme volgens hun eigen politieke belang. “Als we Westerse definities zouden toepassen op Israël, zouden we er niet langer tegen spreken en zouden we iedereen kunnen veroordelen die dat land ondersteunt. Want Joods terrorisme veroorzaakte niet alleen de terugtrekking van de Britten uit Palestina en uit de Statenbond, maar het zat ook achter de creatie van de staat Israël. Bovendien waren een aantal van zijn leiders bloeddorstige terroristen, en gaat het door met het toepassen van een terroristisch beleid tegenover de Palestijnse bevolking, wat valt onder de definitie van staatsterrorisme.” (p. 161)
De Westerse visie tegenover die van het Globale Zuiden
Wat betekent het gebrek aan een algemeen erkende definitie van terrorisme? In 1994 waren er al 212 definities waarvan er 90 officieel gebruikt werden. Na 9/11 explodeerde dat aantal nog. In die veelheid ziet Baud twee grote kampen.Het Westen kijkt vooral naar activiteiten en hun effect en beklemtoont het criminele karakter ervan. Het globale zuiden, en in het bijzonder de landen van de Organisatie voor Islamitische Samenwerking, letten vooral op de oorzaak van de handelingen, zonder die meteen te criminaliseren. Er is bij hen begrip voor de strijd voor onafhankelijkheid tegen een veel sterkere tegenstander, zoals in het Israëlisch-Palestijns conflict.
“We zouden dit kunnen samenvatten door te zeggen dat de Westerse visie ons in staat stelt terrorisme te veroordelen, maar niet het te bestrijden; terwijl de visie van de rest van de wereld ons in staat stelt het te bestrijden, maar niet het te veroordelen. Deze discussie is bijzonder duidelijk in Frankrijk, waar onze journalisten proberen veroordelingen van Hamas te bekomen zonder ooit een oplossing voor het onderliggende probleem voor te stellen.”
Toch zijn er zaken die duidelijk te veroordelen zijn. Een bomauto laten exploderen op een drukke markt is niet acceptabel, zelfs niet voor een rechtvaardige zaak. Maar hier kijkt Baud ook naar de achtergrond. “De reden waarom Westerse landen zo hevig het terrorisme bestrijden is dat zij stellen dat zij democratieën zijn. Met andere woorden: een eis (een politieke of een andere) kan uitgedrukt worden via de mechanismen die vastgelegd zijn en door iedereen aanvaard zijn. Terrorisme is dan een manier om die mechanismen te omzeilen en te proberen beslissingen met geweld op te leggen, wat ingaat tegen het democratisch proces zelf, en wat – bovenop het criminele karakter van die manier – het bestrijden ervan rechtvaardigt.”
Maar er ontstaat natuurlijk een probleem als zogenaamd democratische staten geen ruimte laten voor bepaalde eisen of standpunten. “De staat zelf vervalt dan in een ontkenning van de democratie. Dat is wat gebeurt met Israël, dat weigert internationaal humanitair recht toe te passen en geen ruimte laat om rekening te houden met Palestijnse eisen. Dat is de reden waarom de politieke benadering van Yasser Arafat er niet in slaagde de situatie te verbeteren en de weg vrij maakte voor radicalere islamistische bewegingen.”
Stigmatisering en criminalisering blokkeren oplossing
Het stigma “terroristisch” speelt hier een kwalijke rol. “Het eenvoudige effect van het etiket “terrorist” is dat elke dialoog met de betreffende entiteit (een individu of een organisatie) wordt uitgesloten. Dat is de reden waarom de VN, in 2021, Israël veroordeelde wegens het op die manier etiketteren van de Palestijnse organisaties voor de verdediging van de mensenrechten. Het was omdat de Israëlische strategie erin bestond systematisch alle communicatiekanalen met de Palestijnen af te snijden, alsof het de toevlucht tot geweld wilde aanmoedigen.”
En hoe zit het met het standpunt van het Globale Zuiden? “Het standpunt van ‘de rest van de wereld’ is gebaseerd op het feit dat terrorisme soms het laatste middel is in een oorlog tegen een technologisch of numeriek sterkere tegenstander. Terrorisme wordt dan gezien als een methode om te strijden, die de meest diverse maar ook de meest legitieme doelen en kwesties kan dienen en die een onderdeel is van een ‘zwak tegen sterk’-strategie (…)” Toegepast op de Palestijnse kwestie: “Het probleem is dat in Palestina de mogelijkheden om ongenoegen te uiten zo beperkt zijn dat de keuze van mogelijke strategieën lijkt te worden beperkt tot terrorisme, dat zo legitimiteit verwerft.”
Dat de VS en de EU Hamas etiketteren als “terreurorganisatie” is duidelijk geen goede zaak. Het is een criminalisering van een bevrijdingsbeweging die ertoe bijdraagt de Israëlische weigering van dialoog te ondersteunen en die niets bijdraagt tot een oplossing van het conflict. Ook het staatsterrorisme van Israël wordt daarbij verdoezeld. Bovendien is Hamas geen bedreiging voor andere landen dan Israël, want zijn oogmerk is de bevrijding van de Palestijnen van de Israëlische onderdrukking. (Al probeert Israël dat te ontkennen door Hamas te koppelen aan internationale jihadbewegingen.) Hamas criminaliseren en uitsluiten als gesprekspartner maakt het voor de EU onmogelijk om te bemiddelen in de Palestijnse kwestie.
“Terrorisme” als valstrik voor politici
Het is een bekend slinks truukje van journalisten en politici om geviseerde personen een uitspraak te ontlokken die lijkt in te gaan tegen de EU-veroordeling van Hamas en die zou kunnen vallen onder wat in Frankrijk genoemd wordt: apologie du terrorisme. Baud geeft een voorbeeld uit de Franse media, waar een journalist aan een politica vroeg of Hamas een verzets- of een terreurorganisatie is? Het antwoord leidde tot een interventie van minister Darmanin wegens apologie du terrorisme. Maar de vraag is natuurlijk op zich al fout: verzet wijst op een doelstelling, terreur op een methode. Die twee kunnen samengaan, of ook niet. En de Franse staat heeft ook een beschamend palmares inzake staatsterrorisme waarbij doden vielen, van de sabotage op het schip van Greenpeace tot de bombardementen en beschietingen vanuit de lucht in Mali, waarbij onder meer een bruiloftsgezelschap deels werd uitgemoord. (Door onafhankelijk onderzoek bevestigd, door Frankrijk ontkend.)
België is natuurlijk niet beter dan Frankrijk. Je moet maar denken aan het kabaal dat gemaakt werd over een uitspraak van minister Zakia Khattabi omdat ze over Hamas sprak als over een beweging en niet als een terroristische organisatie. Ik laat in het midden of het hier ging om stompzinnigheid of kwaadaardigheid – of allebei – van de liberale prominenten die vol agressie reageerden op de uitspraak van de minister. Het incident toonde hoe vergiftigd en idioot het klimaat rond de Palestijnse kwestie is, in de Belgische politiek evenzeer als in de EU. Het boek van Baud is hier een hoogst welkom tegengif.
Jacques Baud, Operation AL-AQSA FLOOD, The defeat of the vanquisher, Max Milo, maart 2024, 440 blz., p. 160-166. (Ook in Franse versie.)
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
