Met ‘Wereldverbeteraars, een geschiedenis van de Fair Trade’ brengt Peter van Dam een eerlijke en snoeiharde kritiek aan de wereld van de ‘Fair Trade’. Natuurlijk is elk begin moeilijk, deze professor van de Universiteit van Amsterdam brengt dit boek bij Amsterdam University Press (2018).

Historicus Peter van Dam is docent Globalisering, Religie en Transnational Civil Society bij de Universiteit van Amsterdam. Hij schreef eerder : ‘Een calvinistisch land? Religie en Nederland’ en dus hij is zeker niet aan zijn proefstuk toe.

Er zijn vijf hoofdstukken in dit boek, die elk een verschillende fase weergeven waarin de ‘Fair Trade’ zich bevond op het moment van de verkoop van deze producten.

De kunstnijverheid begon onder andere in Hong Kong. Er rezen stemmen op om iets te doen aan de Globale Wereldorde. Een groep Nederlanders zag dat de internationale handelsrelaties aan het scheefgroeien waren, omdat niet iedereen toegang had tot ‘De Wereld Handelsorganisatie’. De Westerse wereld handelde met zichzelf en de andere landen uit het Zuiden moesten maar hun plan trekken, dus het eerste dat door het ontbreken van handelsbelemmeringen kon verkocht worden was kunstnijverheid.

Ondertussen was ‘Fair Trade’ al uitgebreid naar andere landen en toen wilden ze met een steeds groter wordende groep mensen bietsuiker vervangen door rietsuiker, omdat ze hiermee het Zuiden konden steunen. Wat een kleine ingreep leek, bleek niet zo evident. Het rietsuiker werd eigenlijk alleen maar in grote hoeveelheden in het Zuid-Afrika onder ‘apartheid’ of in ‘Communistisch’ Cuba gemaakt. Dit zorgde voor een politisering van de beweging in verschillende zuilen; socialistisch, katholiek en ecologisch.

Papier, omdat er fora ontstonden om de dialoog aan te gaan met de samenleving, ze zagen dat producten steeds meer in de gewone winkel terechtkwamen en dat het nut van een wereldwinkel begon af te nemen.

Producten zoals koffie werden niet altijd geproduceerd onder dezelfde voorwaarden van de wereldwinkel, dus de ‘Fair Trade-sector’ begon met het maken van labels voor de supermarkten. Het eerste ontstond dan ook weer in Nederland, en heet Max Havelaar, zoals veel mensen weten.

Toen de nefaste productie van kleren aan het licht kwam ontstond ‘de schone kleren campagne‘ die de mondiale productieketens onder de loep nam en aanklaagde. Op die manier ontstond er een mondialisering van de ‘Fair Trade’

Het boek is zéér helder geschreven, er wordt gebruikgemaakt van de historische pamfletten en de informatie wordt duidelijk gebracht. Het is zuiver academisch boek, dat goed leest en zeer toegankelijk is.

Eigenlijk zou iedereen die bezig is met de ‘Fair Trade’-sector dit boek moeten lezen, het is duidelijk dat er in die sector veel is misgelopen. Toch is het uitbouwen van zo’n sector een belangrijk tegengewicht voor de moderne handelsrelaties en dit gebeurt natuurlijk niet in één adem.

Dit is dus een boek waaruit geleerd kan worden en als basis zou moeten dienen voor elke dialoog over een wereldwinkel. Je zou zelf kunnen zeggen dat je niet over Fair Trade zou mogen spreken als je dit boek niet hebt gelezen.

Wereldverbeteraars, Een geschiedenis van fair trade. Auteur: Peter van Dam, € 22,90, ISBN 9789463727419, pagina’s 320, University of Amsterdam Press.