Vliegen is slecht voor het milieu, maar hoe groot de schade per land precies is, is bijzonder moeilijk te berekenen. Tenzij je er big data bij neemt, dachten Noorse wetenschappers.

Met behulp van ‘big data’ – de verzameling en verwerking van enorme hoeveelheden data uit heel verschillende bronnen –  werd duidelijk dat 40 miljoen vluchten in 2019 in werkelijkheid 911 miljoen ton CO₂ hebben uitgestoten, de helft meer dan de 604 miljoen ton die afzonderlijke landen aan de Verenigde Naties hadden gerapporteerd.

Sinds 1992 rapporteren rijke landen jaarlijks hun emissies uit de luchtvaart. Maar 155 midden- en lage-inkomenslanden, waaronder India en China, zijn daartoe niet verplicht, al werden ze wel uitgenodigd om het op vrijwillige basis te doen.

Om de hiaten in de kennis over de uitstoot van landen op te vullen, heeft het Noorse onderzoeksteam voor het eerst big data benut om de emissie van broeikasgassen door de luchtvaart in 197 landen te berekenen.

“Ons werk vult het gat in de huidige rapportage, zodat we beleidsmakers beter kunnen informeren en hopelijk de onderhandelingen in de toekomst kunnen verbeteren”, zegt hoofdonderzoeker Jan Klenner van de Noorse technische universiteit NTNU.

Duidelijker beeld

De nieuwe data tonen onder meer aan dat een land als China, die de laatste uitstootcijfers van de luchtvaart in 2019 niet heeft gemeld, de tweede grootste uitstoter is wat de luchtvaart betreft, na de Verenigde Staten.

“We hebben nu een veel duidelijker beeld van de uitstoot door de luchtvaart per land, inclusief eerdere, niet gerapporteerde emissies”, zegt collega Helene Muri, onderzoeksprofessor aan NTNU, en medeauteur van de publicatie.

Zoals verwacht staan de VS bovenaan de lijst van grote uitstoters. Geen enkel ander land veroorzaakt zo veel CO2-uitstoot als gevolg van internationale en binnenlandse vluchten.

“Als we kijken naar de uitstoot per hoofd van de bevolking kunnen we zien dat economisch welzijn tot meer luchtvaartactiviteit leidt”, concludeert Klenner.

Noorwegen in top 3

Klenner gebruikte AviTeam, het model dat hij ontwikkelde voor deze analyse ook voor zijn eigen thuisland Noorwegen. En daar kwamen opmerkelijke resultaten uit naar voren. Noorwegen, een land met een kleine bevolking van amper 5,5 miljoen inwoners, staat namelijk op de derde plaats, na de VS en Australië, als het gaat om binnenlandse emissies door luchtvaart per hoofd van de bevolking.

Je zou dan denken dat dat komt omdat Noorwegen een lang en uitgestrekt land is met veel bergen. Wat bleek echter uit Kenners analyse? Maar liefst de helft van alle binnenlandse vluchten vond plaats tussen de grote steden Oslo, Trondheim, Stavanger, Bergen en Tromsø.

“De emissie per persoon is in Noorwegen ongelooflijk hoog”, reageert Muri. “Deze data tonen aan dat we veel werk te verrichten hebben in dit land”, zegt ze.

Twee kaarten

De kaart die met behulp van big data tot stand is gekomen, kleurt bloedrood voor heel Europa, de VS, Rusland en nog veel andere plekken op aarde. Opvallend is dat dezelfde kaart, op basis van de gerapporteerde cijfers aan de Verenigde Naties, op veel plaatsen een pak minder rood kleurt.

“Ik denk dat het heel mooi illustreert wat het potentieel is van dit soort werk, waarvoor we eerst afhankelijk waren van landelijke statistiekbureaus, die hun informatie pas vaak een jaar later aanleveren”, zegt Anders Hammer Strømman van NTNU. “Deze methode maakt het mogelijk om instant emissiemodellen te maken. We kunnen de uitstoot van de wereldwijde luchtvaart berekenen op het moment wanneer die plaatsvindt.”

AviTeam is ook het eerste model dat informatie levert over de 45 minder ontwikkelde landen die nog nooit hun uitstoot van broeikasgassen door de luchtvaart hebben berekend. Volgens Strømman kan deze nieuwe methode in informatie voorzien die anders haast onmogelijk was om bij elkaar te krijgen.

De mogelijkheid om bijna real-time data te verzamelen over de uitstoot van de luchtvaart kan ook handig zijn voor de industrie zelf die de groene transitie nastreeft, zegt hij. “In de transitie waarbij we praten over de introductie van nieuwe brandstoffen en technologieën, kunnen we met dit soort big data vluchten of landen identificeren waar het handig is om deze strategieën als eerste te testen.”