Er zijn drie fundamentele problemen met de Central Intelligence Agency (CIA): zijn doelstellingen, methoden en het feit dat de inlichtingendienst geen verantwoording hoeft af te leggen. Zijn operationele doelstellingen zijn wat de CIA zelf of de president van de VS bepalen: dat wat op een bepaald ogenblik in het belang van de VS is, ongeacht de internationale wetgeving of de wetten van de VS. De methoden van de inlichtingendienst zijn geheim en misleidend. Aangezien er geen sprake is van aansprakelijkheid kunnen de CIA en de president het buitenlandbeleid uitwerken zonder enige publieke controle. Het Congres is een voetveeg, een bijzaak.

Voormalig CIA-directeur Mike Pompeo zei over zijn tijd bij de CIA: “Ik was de CIA-directeur. We logen, we speelden vals, we pleegden diefstal. We volgden hele trainingscursussen. Het herinnert me aan de glorie van het Amerikaanse experiment.”

De CIA werd opgericht in 1947 als opvolger van het Office of Strategic Services (OSS). Het OSS had in de Tweede Wereldoorlog twee verschillende rollen gespeeld: informatiegaring en subversie. De CIA nam beide rollen over. Aan de ene kant moest de CIA inlichtingen verstrekken aan de regering. Aan de andere kant moest de CIA de ‘vijand’, d.w.z. eender wie die door de president of de CIA als vijand wordt gebrandmerkt, ondermijnen. De dienst kon daarvoor gebruik maken van een brede waaier van mogelijke acties: moorden, staatsgrepen, in scène gezette chaos, de bewapening van opstandelingen en vele andere.

Vooral die tweede rol is nefast geweest voor de stabiliteit in de wereld en voor de VS-wetgeving. Vandaag de dag vervult de CIA nog altijd die rol. De CIA is wel degelijk het geheime leger van de VS, in staat om wereldwijd chaos te creëren zonder ooit verantwoording te moeten afleggen.

Toen president Dwight Eisenhower de rijzende politieke ster van Afrika, de democratisch verkozen Patrice Lumumba van Zaïre (nu de Democratische Republiek Congo), tot “vijand” bombardeerde, beraamde de CIA mee zijn moord (1961), en sloeg zodoende voor Afrika de hoop op democratie de bodem in. Niet dat hij de laatste Afrikaanse president zal zijn die door de CIA wordt uit de weg geruimd…

De omvang van de aanhoudende chaos als gevolg van desastreuze CIA-operaties is verbijsterend.

In zijn 77 jaar lange geschiedenis is de CIA juist geteld één keer op het matje geroepen, namelijk in 1975. In dat jaar leidde senator voor Idaho Frank Church een onderzoek van de Senaat, dat het onthutsende arsenaal aan moorden, staatsgrepen, destabilisering en controle, alsook folteringen en medische ‘experimenten’ à la Mengele, blootlegde.

Onderzoeksjournalist James Risen heeft onlangs de schokkende, door het Church Committee onthulde misdrijven van de CIA gepubliceerd in zijn excellente boek The Last Honest Man: The CIA, the FBI, the Mafia, and the Kennedys―and One Senator’s Fight to Save Democracy. Die unieke episode van controle was het gevolg van een zeldzame samenloop van omstandigheden.

In het jaar voorafgaand aan de samenstelling van het Church Committee, had het Watergateschandaal Richard Nixon de kop gekost en het Witte Huis verzwakt. Zijn opvolger Gerald Ford was niet verkozen. Hij was een voormalig Congreslid en voelde er niet veel voor om het voorrecht van het Congres om controle uit te oefenen, te betwisten.

Het Watergateschandaal werd onderzocht door het Ervin Senate Committee en dat had tegelijk de Senaat versterkt en bewezen hoe waardevol de controle van de Senaat op het machtsmisbruik van de uitvoerende macht wel was. Cruciaal hierbij was dat de nieuwe CIA-directeur William Colby de augiasstal van de CIA-operaties wou uitmesten. Daarnaast was FBI-directeur J. Edgar Hoover, die van de illegaliteit een carrière had gemaakt en ook door het Church Senate Committee aan de schandpaal werd genageld, in 1972 gestorven.

In december 1974 publiceerde Seymour Hersh, toen zowel als nu een buitengewone journalist met bronnen binnen de CIA, een verslag over de illegale inlichtingenoperaties van de CIA tegen de antioorlogsbeweging in de VS. De toenmalige leider van de meerderheid in de Senaat Mike Mansfield, een man met karakter, stelde Church aan om een onderzoek te doen naar de CIA. Church zelf was een moedige, eerlijke, intelligente, onafhankelijk ingestelde en onverschrokken senator, kenmerken die je in de VS-politiek zelden tegenkomt.

Wie denkt dat er met de onthulling van de misdaden door het Church Senate Committee een einde was gekomen aan de schurkenstreken van de CIA, of dat de CIA op zijn minst verplicht werd zich aan de wet te houden en publiek verantwoording af te leggen, is eraan voor de moeite. Want daar kwam niets van in huis. De CIA lachte het laatst en het best — of beter gezegd, bracht de wereld aan het huilen: de inlichtingendienst behield zijn vooraanstaande rol in het buitenlandbeleid van de VS, inclusief zijn overzeese subversieve activiteiten.

Sinds 1975 heeft de CIA geheime operaties op het getouw gezet ter ondersteuning van de islamitische jihadisten in Afghanistan die het land totaal in de vernieling hebben gereden en aan de basis lagen van het ontstaan van Al-Qaïda. Naar alle waarschijnlijkheid heeft de CIA geheime operaties opgezet in de Balkan tegen Servië, in de Kaukasus tegen Rusland en in Centraal-Azië tegen China, waarbij telkens door de CIA gesteunde jihadisten werden ingezet. In de jaren 2010 leidde de CIA meerdere dodelijke operaties om Bashir al-Assad, de president van Syrië, met de hulp van islamitische jihadisten uit het zadel te lichten.

Minstens 20 jaar lang was de CIA betrokken bij de escalatie van de almaar grotere catastrofe in Oekraïne, waaronder de gewelddadige omverwerping van president Viktor Janoekovitsj in februari 2014, die uiteindelijk uitmondde in de huidige vernietigingsoorlog in Oekraïne.

Wat weten we over die operaties? Enkel wat klokkenluiders, een paar onverschrokken onderzoeksjournalisten, een handvol moedige academici en enkele buitenlandse regeringen bereid of in staat waren ons te vertellen, in de wetenschap dat zij als potentiële getuigen het slachtoffer zouden worden van strenge vergeldingsmaatregelen van de VS-regering.

Ook de VS-regering zelf blijft buiten schot: er is weinig of geen sprake van aansprakelijkheid of controle van enige betekenis of van door het Congres opgelegde terughoudendheid. Integendeel, de regering gaat almaar heimelijker te werk, op het obsessieve af, blijft agressief elke onthulling van geheime inlichtingen juridisch vervolgen, zelfs als en vooral als die inlichtingen gaan over haar illegale activiteiten .

Af en toe licht een voormalige VS-functionaris een tipje van de sluier, zoals toen Zbigniew Brzezinski onthulde dat hij Jimmy Carter de arm had omgewrongen om islamitische jihadisten door de CIA te laten trainen. Die moesten vervolgens de regering van Afghanistan destabiliseren en zo de Sovjet-Unie aanzetten tot een invasie in dat land.

In het geval van Syrië kregen we in 2016 en 2017 een en ander te horen over de subversieve operaties van de CIA in opdracht van president Barack Obama, operaties die bedoeld waren om Syrië te destabiliseren en Assad omver te werpen .

Dit is een voorbeeld van zo’n vreselijk desastreus afgelopen CIA-operatie, een flagrante schending van de internationale wetgeving, die geleid heeft tot tien jaar van chaos, een escalerende regionale oorlog, honderdduizenden doden en miljoenen ontheemden. En toch heeft noch het Witte Huis noch het Congres op een of ander moment eerlijk toegegeven dat die catastrofe het werk van de CIA was.

Wat Oekraïne betreft weten we dat de VS een belangrijke geheime rol heeft gespeeld in de gewelddadige staatsgreep die Janoekovitsj omverwierp en het land meesleurde in een decennium van bloedvergieten, maar tot nog toe zijn daar geen details van bekend.

Rusland bood de wereld een inkijkje in de coup door een telefoongesprek tussen Victoria Nuland, toenmalig VS-Assistant Secretary of State (nu Under-Secretary of State) en de VS-ambassadeur in Oekraïne Geoffrey Pyatt (nu Assistant Secretary of State) te onderscheppen en vrij te geven, waarin ze stiekem planden hoe de nieuwe regering er moest uitzien.

Na de staatsgreep trainde de CIA in het geheim de special forces van het post-coup-regime dat de VS aan de macht had geholpen. Over de geheime CIA-operaties in Oekraïne zwijgt de VS als het graf.

We hebben goede redenen om aan te nemen dat CIA-agenten verantwoordelijk zijn voor de vernietiging van de Nord Stream-pijpleiding, en dit dankzij Seymour Hersh die nu werkt als onafhankelijk journalist. In tegenstelling tot in 1975, toen Hersh werkte bij The New York Times in de tijd dat de krant de regering nog ter verantwoording riep, verwaardigt ze zich nu niet eens het verhaal van hun voormalige medewerker te onderzoeken.

De CIA ter verantwoording roepen is natuurlijk een heikele zaak. Presidenten en het Congres wagen er zich zelfs niet aan. Ook doen de mainstream media geen onderzoek naar de CIA, ze houden het liever bij “hooggeplaatste, niet bij naam genoemde functionarissen” en de officiële doofpotversie.

Zijn die mediakanalen lui, omgekocht, bang om reclame-inkomsten van het militair-industriële complex te verliezen, bedreigd, onwetend, of alles tegelijk? Wie weet.

Maar er is een sprankeltje hoop. In 1975 stond aan het hoofd van de CIA een hervormer. Vandaag wordt de CIA geleid door William Burns, een van de oudste vooraanstaande diplomaten. Burns kent de waarheid over Oekraïne aangezien hij in 2008 in zijn hoedanigheid van ambassadeur in Rusland een telegram stuurde naar Washington waarin hij de uitbreiding van de NAVO met Oekraïne een grote fout noemde. Gezien zijn status en diplomatieke prestaties zou hij misschien zijn steun kunnen geven aan de zo hoognodige aansprakelijkstelling.

De omvang van de aanhoudende chaos als gevolg van desastreuze CIA-operaties is verbijsterend. In Afghanistan, Haïti, Syrië, Venezuela, Kosovo, Oekraïne, en in nog veel meer landen, blijft de CIA tot vandaag met zijn subversieve activiteiten de aantallen nodeloze doden opstapelen en instabiliteit en vernietiging reproduceren.

De mainstream media, academische instellingen en het Congres zouden die operaties zo goed mogelijk moeten onderzoeken en de vrijgave eisen van de documenten die democratische aansprakelijkstelling mogelijk maken.

Volgend jaar is het de vijftigste verjaardag van de hoorzittingen van het Church Senate Committee. Vijftig jaar later is het hoog tijd dat we op basis van dat precedent en de inspiratie van de commissie en met haar als gids de rolluiken optrekken, de waarheid over de door de VS geleide chaos onthullen en een nieuw tijdperk aanvatten waarin het buitenlandbeleid van de VS transparant is, aansprakelijk kan gesteld worden en onderworpen is aan de nationale en internationale wetten. Dat het buitenlandbeleid van de VS zich richt op wereldvrede in plaats van op de omverwerping van zogenaamde vijanden.

Dit artikel verscheen op Common Dreams. vertaling: Marina Mommerency

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier