In de VS zitten de banken weer in stormweer. Standard and Poor’s heeft de kredietwaardigheid van vijf nieuwe middelgrote banken verlaagd, en heeft voor drie anderen negatieve verwachtingen. Dit volgt op een reeks degraderingen in augustus door Moody’s, die de kredietwaardigheid van 10 banken verlaagde en vier van de 15 grootste Amerikaanse banken evalueert voor een mogelijke verlaging in kredietwaardigheid. Zoals voor de banken die begin dit jaar onder toezicht werden geplaatst, is er nu ook bezorgdheid voor rente-risico omwille van niet-gerealiseerde verliezen uit langlopende effecten.

Ondertussen, is de kredietwaardigheid van de Amerikaanse overheid zelf verlaagd door Fitch Ratings, die zich afvraagt of de overheid haar staatsschuld van bijna $33 biljoen wel kan financieren. De jaarlijkse rente op de schulden alleen al bedraagt bijna $1 biljoen – een derde van de ontvangsten uit federale inkomstenbelastingen – terwijl het militaire budget ook $1 biljoen telt, en ongeveer de helft van het federale begrotingsoverschot opvreet. Dat laat niets over voor de $6 biljoen, die volgens de American Society of Civil Engineers (de Amerikaanse Vereniging van Burgerlijke Ingenieurs) nodig zijn voor het herstellen van Amerika’s kapotte infrastructuur, of voor andere verwaarloosde publieke diensten.

Hoewel economen het niet eens zijn over de algemene economische vooruitzichten, blijken de omstandigheden te verergeren. Het Amerikaanse Congres vindt geen akkoord voor het budget, en een andere overheidssluiting, een ‘government shutdown’, dreigt op 1 oktober, wanneer het nieuwe fiscale jaar begint. De opschorting van betalingen voor studentenleningen stopt ook op 1 oktober, en 45% van leners verwachten dat de schuld voor hun studentenleningen achterstallig wordt. De schulden op kredietkaarten van meer dan $1 biljoen zijn nooit zo hoog geweest, de gemiddelde rentevoet bereikt met 20,63 percent een nieuw record, en achterstallige rekeningen stijgen dramatisch. Eén biljoen dollar bedrijfsschuld vernieuwt dit jaar aan een aanzienlijk hogere rentevoet; ontslagen en lege kantoren decimeren de commerciële immobiliënmarkt, en verhoogde rentevoeten brengen de hypothecaire markt in gevaar, naast nog andere schuldencrisissen.

Waar North Dakota straalt

Nochtans, is één staat uit dit alles ongedeerd ontsnapt. North Dakota heeft het snelst groeiende bruto binnenlands product per inwoner van het land; en banken in North Dakota floreren, beschermd door de enige staatsbank van het land.

(“Wie had dat nu gedacht?” zei Kevin O’Leary in een recente nieuwsclip van Fox News.)

Volgens het laatste jaarverslag van de Bank of North Dakota (BND), “heeft de bank een record netto inkomen van  $191,2 miljoen in 2022, $47 miljoen meer dan in 2021. Onze activa zijn ook nooit zo hoog geweest – 10,2 miljard. Het rendement op investeringen was een gezonde 19%. Standard & Poor’s (S&P) verzekerde BND’s kredietwaardigheid met een A+/Stable score.”

De BND werd de veiligste bank van het land genoemd. Aandelen kunnen niet als basistransactie (‘short-sale’) worden verkocht, omdat het niet genoteerd staat op de beurs; de bank kan niet failliet worden verklaard, omdat bij wet alle inkomsten van de staat er worden gestort; en er komt geen ‘bank run’, omdat de staat, als hoofdbelegger, geen ‘bank run’ op zichzelf zou plegen. Vergelijk dit met JP Morgan Chase (JPM), de grootste bank van het land, die wordt beschouwd als de veiligste in het land omdat het te groot is om te falen (‘too big to fail’). JPM heeft meer dan $1 biljoen deposito’s die niet verzekerd zijn, het type deposito dat meer kans maakt op een ‘run’, of om in een crisis te belanden, en het heeft een totaal bedrag van $2,38 biljoen deposito’s. Het investeringsfonds van de FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation, het federale fonds ter bescherming van deposito’s) heeft nu een saldo van slechts $116,1 miljard – enkel 5% van JPM’s deposito’s. JPM loopt ook een groot tegenpartijrisico op de financiële derivatenmarkt, een globale bubbel van biljoenen dollars dat als ‘een tikkende tijdbom’ wordt beschreven door de Bank for International Settlements. JPM heeft $61 biljoen totale derivaten, of $628 miljard in netto derivaten, vijf keer meer dan die van Credit Suisse die vorige lente failliet ging. Credit Suisse moest overgenomen worden  door de Zwitserse reus UBS om een implosie van de derivaten te vermijden, voor ‘globale systemisch- belangrijke banken’, zoals Credit Suisse er één was.

Niet alleen de BND maar ook de lokale banken zijn heel veilig. De BND handelt als een ‘mini-Fed’ voor hen, helpt hen met liquiditeit, kapitalisatie, en regulering. Het biedt diensten met correspondentbanken aan, heeft een actief federaal fondsen-programma, garandeert het dekken van cheques, geldbeheer, biedt leninggaranties aan, en andere bankiersdiensten voor banken. Geen enkele lokale bank kwam in moeilijkheden dit jaar (of deze eeuw, in feite), maar als ze een ‘bank run’ zouden meemaken, staat de BND klaar om te helpen. Volgens de vorige CEO, Eric Hardmeyer, heeft de BND een overeengekomen federaal fondsenkanaal voorzien voor elke bank in de staat; en als dat onvoldoende is voor de liquiditeit, kan de BND eenvoudigweg leningen kopen van de lokale bank in nood, indien nodig.

Het model kopiëren

Voorstanders in andere staten werken aan kopieën van het BND model, of variaties daarop, met zeer belovende ondernemingsplannen op komst. Eén analyse, recent gepubliceerd door het Center for New York City Public Affairs at the New School, berekent de verwachtingen voor de economische impact van een lokale publieke bank in New York City, gebaseerd op een ondernemingsplan, voorgesteld door lokale activisten. De analyse concentreert zich op jobcreatie, nieuwbouw en behoud van betaalbare woningen, en leningen voor maatschappelijke ontwikkeling, tijdens het eerste vijf-jaren opstartplan van de bank, de voorziene periode om een volledige kredietportefeuille te bereiken. De auteurs besloten:

“Alleen al tijdens de vijf-jarige opstartfase, heeft een publieke bank in New York City de mogelijkheid om duizenden jobs te creëren, bijna 20.000 betaalbare woningen te bouwen en renoveren, meer dan een miljard dollars te beheren voor investeringen in klimaatinfrastructuur, en de capaciteit te vergroten voor CDFI (Community Development Financial Institutions) gemeenschapsbanken en kredietcoöperatieven van de stad, die tegemoet willen komen aan de behoeften van New Yorkers met een laag en gemiddeld inkomen. (…)

Door de samenwerking met CDFI banken, kredietinstellingen en andere verantwoordelijke geldschieters, zou de publieke bank deze instituten in staat stellen om hun leningen te vergroten met meer dan $5,8 miljard. Naast de financiering van betaalbare huisvesting, maatschappelijke ontwikkeling en klimaatinfrastructuur, zouden leningen van de publieke bank mogelijk maken dat CDFI’s hun capaciteit vergroten voor hypothecaire leningen en consumentenkrediet. … Leningen voor hypotheken en kleine ondernemingen zullen meer vermogen opbouwen, en verzekeren dat een groter aandeel van het geld van de City blijft circuleren in de gemeenschappen van de werkende klasse van New York. Publieke bankleningen van $4,55 miljard zouden ongeveer 70.600 jobs creëren tijdens de opstartfase.”

Andere staten die een wetsontwerp voorbereiden voor de oprichting van publieke banken in 2023 zijn California, Oregon, Washington State, New Mexico, Massachusetts, Pennsylvania en New Hampshire. Op federaal niveau, is een nationale infrastructuurbank – voorgesteld in HR (House Resolution) 4052 – een hoognodige oplossing voor de infrastructuurcrisis. We zijn al met zulke crisissen geconfronteerd en zijn er sterker uitgekomen. Alexander Hamilton pakte een schijnbaar onoverkomelijke staatsschuld aan door de First Bank of the United States op te richten in 1791, als een infrastructuur en ontwikkelingsbank. Dat voorbeeld werd gevolgd door de regering van Roosevelt, om het land uit de Grote Depressie van de jaren dertig te trekken, en het kan een solide basis vormen voor onze economie vandaag.

Dit artikel verscheen eerder op Scheerpost. De vertaling is van Katrien Vandegaer.

Afbeelding van S K via Pixabay