Het rapport, een samenwerking van het Europese Milieubureau, Zero Waste Europe, Fern, Environmental Paper Network, and the Rethink Plastic alliance, werpt een licht op de milieu- en gezondheidsrisico’s van de ongebreidelde groei van papieren voedselverpakkingen in Europa. Papieren voedselverpakkingen worden steeds meer op de markt gebracht als een milieuvriendelijk alternatief voor plastic, een gevolg van dure en verstrekkende lobbycampagnes van verpakkingsproducenten en fastfood-merken zoals McDonald’s. De ngo’s schakelden onderzoeksbureau Profundo in om na te gaan of papier voor eenmalig gebruik daadwerkelijk een oplossing kan zijn voor de groeiende afvalcrisis in Europa.

Waterverbruik en ontbossing

De voornaamste bevinding is dat papieren verpakkingen nu veruit de grootste bron van verpakkingsafval zijn in de EU, met 32,7 miljoen ton afval in 2020. Dat overtreft het gecombineerde afval van plastic en glazen verpakkingen

Daarnaast stellen de onderzoekers vast dat papieren voedselverpakkingen vaak worden gecombineerd met plastic of chemische coatings. Dat weegt meer op de afvalverwerking en het milieu, maar houdt ook gezondheidsrisico’s in. Daardoor worden namelijk ook gevaarlijke chemische stoffen, waaronder PFAS, aangetroffen in papieren en kartonnen voedselverpakkingen.

Bovendien bevatten papieren emballages zelden gerecycled materiaal en dragen ze bij aan de wereldwijde ontbossing en het grote industrieel waterverbruik. Het rapport stelt dat papieren verpakkingen een belangrijke aanjager zijn van ontbossing, zowel in Europa als wereldwijd. Ongeveer 90 procent van de papierpulp is afkomstig van hout en de papierproductie is verantwoordelijk voor ongeveer 35 procent van de gekapte bomen wereldwijd.

“Misleid”

Ook blijkt Brazilië Europa’s grootste leverancier van pulp en papier, veel meer nog dan de grote Europese producenten zoals Zweden en Finland. De voorbije jaren is de Braziliaanse pulpproductie dan ook razendsnel gegroeid, en die snelle expansie heeft lokaal geleid tot waterschaarste, bosbranden en verlies van biodiversiteit.

Het rapport roept op om af te stappen van papieren verpakkingen voor eenmalig gebruik. Afval moet volgens de onderzoekers zoveel mogelijk voorkomen worden door goed ontworpen systemen voor hergebruik te ontwikkelen.

“De consument en beleidsmakers worden misleid over de duurzaamheid en circulariteit van papieren voedselverpakkingen”, zegt Marco Musso, die als expert circulaire economie meewerkte aan het rapport. “Om verspilling op een geloofwaardige manier te voorkomen, moeten beleidsmakers zich richten op het beperken van vermijdbare verpakkingen en tegelijkertijd efficiënte en handige systemen voor hergebruik bevorderen. Dit is vooral cruciaal in de voedsel- en drankensector, die twee derde van de totale verpakkingsmarkt in Europa voor zijn rekening neemt”, aldus Musso.

De bevindingen van het rapport komen op een cruciaal moment, aangezien de EU momenteel de regelgeving omtrent het groeiende probleem van verpakkingsafval aan het herbekijken is.