Ook in de rechtszaal blijkt de klimaatverandering meer dan ooit aanwezig. Waar er in 2017 nog 884 klimaatzaken voorkwamen, waren dat er in 2022 al 2180. Dat blijkt uit cijfers van de het VN-Milieuprogramma (Unep) en de Universiteit van Columbia.

Steeds meer mensen nemen zelf initiatief en brengen landen en grote vervuilers voor de rechter om zo noodzakelijke verandering af te dwingen.

Op naar de rechtbank

De meeste zaken kwamen voor in de Verenigde Staten, maar ook de rest van de wereld blijft niet achter. 17 procent van de rechtszaken speelde zich af in ontwikkelingslanden, waaronder kleine eilandstaten.

“Er bestaat een zorgwekkende kloof tussen wat er nodig is om temperatuurdoelstellingen te halen en de maatregelen die regeringen daadwerkelijk nemen om de uitstoot te verminderen”, zegt Michael Gerrard van het Sabin Center for Climate Change Law aan Columbia. “Dit zal er onvermijdelijk toe leiden dat meer mensen hun toevlucht nemen tot de rechtbanken. Het nieuwe rapport zal van onschatbare waarde zijn voor iedereen die het best mogelijke resultaat wil bereiken in gerechtelijke fora en wil begrijpen wat daar wel en niet mogelijk is.”

Het rapport brengt namelijk in kaart hoe de stem van kwetsbare groepen wereldwijd wordt gehoord: 34 zaken zijn aangespannen door of namens kinderen en jongeren onder de 25 jaar, waaronder in Duitsland en Portugal maar ook in Pakistan en India.

Daarnaast zijn er zaken waar overheidsbeslissingen worden aangevochten omdat ze niet in overeenstemming zijn met de doelstellingen van het Akkoord van Parijs of de netto nul-verplichtingen van een land.

Zo zal bijvoorbeeld de Belgische Staat zich in september moeten verantwoorden vanwege klimaatnalatigheid.

Maar er is ook actie tegen bedrijven en andere grote uitstoters van broeikasgassen die verantwoordelijk worden gesteld voor klimaatschade, actie tegen greenwashing en claims over het onvermogen om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.

Ook opvallend: klimaatverandering en mensenrechten worden steeds vaker met elkaar gelinkt.

Beleid loopt achter

Dat het aantal rechtszaken nog toeneemt, hoeft niet te verwonderen. “Klimaatbeleid loopt ver achter op wat nodig is om de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden Celsius te houden”, zegt Inger Andersen, uitvoerend directeur van het VN-Milieuprogramma. “En dat terwijl extreme weersomstandigheden en verzengende hitte overal toeslaan. Mensen wenden zich daarom steeds vaker tot rechtbanken om de klimaatcrisis te bestrijden.

“Regeringen en de particuliere sector worden ter verantwoording geroepen.”