Rechtenvrij beeld via Unsplash.

Pak het stigma aan, niet ‘de zieken’!

'Strengere aanpak van en sancties voor langdurig zieken'. De krantenkoppen van de voorbije dagen even voor je samengevat. Hier schrijft een van die bijna half miljoen mensen met volhardende mankementen. De beeldvorming maakt me zo moe, al die negativiteit en kortzichtigheid. Stel je voor dat die kostbare energie beter kon worden besteed?

vrijdag 15 oktober 2021 15:01
Spread the love

 

Het werkwoord ‘aanpakken’ – zeker met de nodige urgentie erachter – associeer ik met een hardvochtige schimmel op de badkamermuur, niet met medemensen. Het blijft me met verstomming slaan dat er zo weinig opstand komt tegen de manier waarop politiek en media zich uitlaten over mensen die door gezondheidsproblemen op inactief (blijven) staan. Alsof er keuzevrijheid in ziekte zou zitten? Alsof de meeste ‘arbeidsongeschikten’ – zoals we zo vaak beperkend genoemd worden – voor hun plezier in de ‘zinloze’ hoek zitten?

Kantjeslopers

Toen ik een tijdje geleden aan onze minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke vroeg wat volgens hem het grootste stigma is dat op ‘langdurig zieken’ weegt, antwoordde hij:

“Dat mensen er de kantjes van aflopen, omdat ze de inspanning niet willen doen om ergens opnieuw actief te worden. Zouden die wel op invaliditeit moeten zitten? Het nadeel van zo’n vooroordeel is dat je altijd wel het geval zal vinden waar dat klopt, maar dat je natuurlijk zo talloze anderen onrecht aandoet met zo’n stereotype. Dat mag je echt niet doen.”

Het hele gesprek kan je hier beluisteren:

Veiligheid

Niet vertrekken vanuit het stereotype, dat lijkt me alvast een goed begin. In heel de discussie rond re-integratie en activatie van mensen met een grillige gezondheid lijkt iedereen iets essentieels te vergeten: het gaat velen niet om de uitkering op zich, maar om een gevoel van veiligheid. Om de zekerheid dat er een vangnet is wanneer de mankementen het (weer) van de mens overnemen. Om te kunnen vertrouwen dat je ook menswaardig mag leven als je niet mee(r) kan. Het zou daarom zo’n verademing zijn mochten de beleidsmakers die zich buigen over onze sociale zekerheden eindelijk eens loskomen van de koude centen wanneer ze nadenken over oplossingen.

Eén ding is zeker: dat veiligheidsgevoel wakker je in geen geval aan door vanuit de politiek met sancties te dreigen, hoe symbolisch ze misschien ook maar zijn. En al helemaal niet door als mediamakers precies die maatregel uit het ‘Terug naar Werk’-plan te plukken en overal breed en met het nodige drama uit te smeren. Of kan de pers niet meer zonder sensatiezucht?

Lees de eerste reactie van overlegplatform Handicap & Arbeid op het ‘Terug naar Werk’-plan

Opgejaagd

Over de zin of onzin van verplichte vragenlijsten kan ik me niet uitspreken, want er is geen transparantie over. Welke informatie wordt er verwacht? Welke inzichten dien je na tien weken uitval al te hebben over jezelf en je mogelijkheden op de arbeidsmarkt? Staan de antwoorden die je geeft dan in steen gebeiteld of is er ruimte om effectief te gaan onderzoeken wat ‘wel nog kan’, met vallen en opstaan? Mét een veilig vangnet?

En die terugnaarwerk-coaches, gaan die opgejaagd worden door prestatiedruk? Want hun middelen zullen gekoppeld worden aan hoe succesvol de uitstroom uit invaliditeit verloopt. Ook niet meteen een gemoedelijke setting om mensen in te begeleiden. Gaat de focus dan niet automatisch liggen op de ‘gemakkelijke’ gevallen? Cherry picking tussen de minst geblutsten?

Wie daarentegen helemaal niet op de hielen gezeten wordt, zijn en blijven de werkgevers. Pas verplicht worden om de preventiepot te spekken als je drie keer meer langdurige uitval hebt dan concullega’s in je sector? Voorkomen is beter dan genezen is duidelijk niet het motto. Bovendien spelen KMO’s niet mee, vallen werknemers boven de 55 erbuiten, en hoeft al wie minder dan drie jaar in dienst is ook niet meegeteld te worden. Alsof je die eerste jaren immuun zou zijn voor onwerkbaar werk?

Grijze zone

Als mankemens die deeltijds werkt, met een bijpassing uit invaliditeit, ondervind ik aan den lijve hoe complex het is om tussen twee vuren te zitten. Want de beeldvorming is keihard: Als je dat kan, zal je wel niet … Als je dat kan, kan je toch ook … Als je dat kan, heb je geen nood meer aan …

Precies dát is het ding: Wat ik soms allemaal kan, kan ik andere momenten niet. Wat ik soms allemaal kan, vraagt achteraf weer heel veel herstel. Wat ik soms allemaal kan, kan alleen maar omdat ik bergen tijd, energie en centen investeer in het zorgdragen voor mijn systeem. En zoals ik zijn er velen, hoe divers de aandoeningen ook mogen zijn.

Het spanningsveld tussen actief en inactief is een grote grijze zone. Logischerwijs kan je daar dus geen zwart-witbeleid in voeren. Een grillige gezondheid doet geen afbreuk aan talenten, maar wel aan je vermogen om ze zomaar eender waar en wanneer in te zetten. Het is dus vooral een kwestie van openheid creëren om bespreekbaar te maken wat iemand nodig heeft om mét alle mankementen erop en eraan mee te draaien.

Minder stigma’s zou al minder schaamte en schuld uitlokken, minder stress bezorgen en meer energie overlaten om bijvoorbeeld uit te dokteren op welke manier werken zou kunnen bijdragen aan iemands herstel.

 

Lees ook nog

Tot schrijfs

Lynn

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!