Bron: Pixabay
Opinie -

Onderwijs: Laten we niet te snel juichen om de goednieuwsshow van Jambon

donderdag 22 oktober 2020 17:52
Spread the love

 

Na de Septemberverklaring van Vlaams minister-president Jan Jambon zou een onachtzame toehoorder kunnen concluderen dat we op onze twee oren mogen slapen. Onder leiding van Sterke Jan ontvouwt zijn ploeg van ministers “het meest ambitieuze investeringsplan dat een Vlaamse regering ooit in de steigers heeft gezet”, aldus Jambon¹. En dat allemaal zonder extra belastingen want hij gaat verder: “De overheid heeft geen ander geld dan dat van de belastingbetaler, maar we gaan geen extra belastingen heffen bovenop de bestaande belastingen.” Hoera!?

In navolging van de economische adviezen van John Maynard Keynes wil deze regering zich uit de ‘coronacrisis’ investeren, dus geld in de economie pompen om haar zo aan te zwengelen, desnoods door in het rood te gaan. Begrotingstekorten waren gedurende jaren anathema voor een neoliberale partij als de N-VA, maar met een schijnbare bocht van 180 graden bekent ze zich nu tot de rode begrotingen die ze de socialisten zo graag aanwrijft. De Vlaamse overheid gaat dit jaar naar een begrotingstekort van zomaar even zes miljard euro. Volgend jaar zal dit nog eens meer dan 2 miljard euro zijn.

De opvallendste uitgavenpost van het relancebeleid is – weinig verrassend – de zorgsector, 525 miljoen euro per jaar. Hoewel ons zorgsysteem in naam nog steeds een van de paradepaardjes is van de Belgische welvaartstaat, legt de coronacrisis de vinger op een aantal akelige wonden. Nochtans wijst het zorgpersoneel al langer op de vele mankementen die COVID-19 nu pijnlijk blootlegt. Indien er voldoende aandacht en middelen waren geweest, had de pandemie niet zo’n vernietigende impact gehad. Dat de ‘helden van de zorg’ daarvoor ook nog eens op straat moesten komen, maakt het extra zuur. Het toont wel dat actie voeren werkt.

Niet al goud wat blinkt

Voor het onderwijs staat de regering eveneens te zwaaien met ogenschijnlijk mooie bedragen: 250 miljoen euro extra per jaar. Dat klinkt als een smak geld, maar als we dit afmeten aan de totale Vlaamse onderwijsuitgaven voor 2020, namelijk 14,86 miljard, dan zien we de relativiteit van zulke sommen. Gezien de grote noden binnen het onderwijs, zoals de werkdruk of de gebrekkige infrastructuur (waaronder digitalisering), zijn deze extra investeringen beperkt. En dan is het nog de vraag of de cijfers niet gepimpt worden met boekhoudkundige trucjes, zoals bedragen uit lopende investeringen in infrastructuur recycleren als nieuwe ‘extra middelen’. Vorig jaar kondigde minister Weyts met veel bombarie een half miljard euro aan voor de bouw van scholen tijdens zijn legislatuur. Maar dat is gewoon nodig, bijvoorbeeld door de groei van de leerlingenpopulatie die zich nu doorzet van het basisonderwijs naar het middelbaar. Wie een rondrit zou doen langs de Vlaamse schoolgebouwen zal ook merken dat vele er aftands bijstaan en volstrekt niet voldoen aan de noodzakelijke ventilatie voor COVID-19 of aan klimaatvereisten.

Dat een rijk land als België en een rijke regio als Vlaanderen hier geen middelen voor zou kunnen genereren, is een fabeltje om de kunstmatige schaarste te maskeren. Begin dit jaar onthulde de zakenkrant De Tijd, op basis van bij de fiscus opgevraagde cijfers, dat de bedrijven in ons land tijdens het aanslagjaar 2019 voor 172,3 miljard euro aan betalingen naar de beruchtste belastingparadijzen hebben gedaan². Het gaat hier niet om fraude of zwart geld, maar om het legaal versassen van rijkdom die wij samen creëerden, zodat de bedrijven daar zo min mogelijk van moeten afdragen aan de samenleving. Grote sommen kapitaal vinden eerder hun weg naar oorden die gebouwd zijn voor individuele verrijking dan naar de sociale noden van onze gemeenschap.

Dat de regering Jambon niet van plan is om de grote fortuinen aan te spreken, blijkt uit zijn ferme belofte over belastingen. “Er komt geen coronataks om de investeringen te betalen, daar zal u niets van terugvinden in de begroting. De schulden zullen omhoog gaan door de investeringen. Die zullen op langere termijn binnen de begroting teruggevonden worden. Er komen geen nieuwe belastingen en in 2020-2021 gaan we geen extra besparingen uitvoeren in de begroting.”

Bij een oppervlakkige lezing kan dit gewone burgers geruststellen want ook voor ons komen er geen nieuwe Vlaamse belastingen. Wat echter minder optimistisch stemt, is de abstracte formulering dat ze de schulden ‘op langere termijn binnen de begroting zullen vinden’. Tenzij de economie steil zou aantrekken, wat weinig waarschijnlijk lijkt, betekent dit dus: op termijn gaan we op verschillende posten besparen (maar niet in 2020-2021 …). Het is hetzelfde scenario als hetgeen zich na de ‘financiële crisis’ van 2008 ontvouwde. Ook toen pompte de overheid miljarden in de economie om de banken te redden. Het was pas later dat ze dit op de werkende klasse verhaalde met besparingen, waarvan ook het onderwijspersoneel haar deel heeft gekregen. Onderwijs is met meer dan 30 procent de grootste uitgavenpost in de Vlaamse begroting. Daardoor staat onderwijs automatisch in het vizier van zij die de broekriem aanhalen, voor besparingen én voor het soort drastische ingrepen³ waar Naomi Klein voor waarschuwde met haar gelauwerde boek De shockdoctrine, de opkomst van het rampenkapitalisme.

“Political and economic elites understand that moments of crisis is their chance to push through their wish list of unpopular policies that further polarize wealth in this country and around the world. (…) When we’re tested by crisis we either regress and fall apart, or we grow up, and find reserves of strengths and compassion we didn’t know we were capable of. This will be one of those tests.”

 

Wim Benda is bestuurslid ACOD Onderwijs.

 

Noten:

  • Grommen S. en Petralia N. (2020, 28 september) ‘Vlaamse regering pompt 4,3 miljard euro in economie (maar begroting gaat wel 2,35 miljard euro in het rood)’, geraadpleegd van www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/28/septemberverklaring-jan-jambon/
  • BELGA (2020, 27 februari) 172 miljard euro stroomt vanuit België naar belastingparadijzen, geraadpleegd van trends.knack.be/economie/bedrijven/172-miljard-euro-stroomt-vanuit-belgie-naar-belastingparadijzen/article-news-1569943.html
  • Wat dergelijke ingrepen kunnen zijn in het onderwijs beschrijft Nancy Libert, de algemeen secretaris van ACOD Onderwijs, in haar opiniebijdrage op Sampol https://www.sampol.be/2020/10/terug-naar-een-socialistische-onderwijsideologie. Een shock kan bijvoorbeeld gebruikt worden om het onderwijs verder te privatiseren, liberaliseren en dereguleren.
  • Solis M. (2020, 13 maart) Coronavirus Is the Perfect Disaster for ‘Disaster Capitalism’: an Interview with Naomi Klein, geraadpleegd van www.vice.com/en/article/5dmqyk/naomi-klein-interview-on-coronavirus-and-disaster-capitalism-shock-doctrine

 

Dit artikel verschijnt ook in Standpunt, het trimestrieel blad van ACOD Onderwijs provincie Antwerpen.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!