Betogers blokkeren de Autopista Rumiñahui zaterdagnamiddag 13 oktober in de hoofdstad Quito. Foto: Herwig Bellemans
Reportage - Herwig Bellemans

“Repressie in Ecuador erger dan onder militaire dictatuur”

Herwig Bellemans is 47, woont en werkt sinds 1997 in Ecuador (met een onderbreking tussen 2006 en 2009) waar hij een agro-ecologische boerderij uitbaat in de buurt van de stad Santo Domingo de las Colorados, in vogelvlucht op ongeveer 80 kilometer ten westen van de hoofdstad Quito. Hij was getuige van de rellen in Quito vanaf de eerste dag. Dit is zijn verhaal.

vrijdag 18 oktober 2019 11:35
Spread the love

Ik woon sinds 1997 in Ecuador en was daar toen president Jamil Mahuad de nationale munt sucre aan de Amerikaanse dollar vastklonk. Er brak toen een proteststaking uit die 2 weken duurde1.

Ook toen president Lucio Gutierrez viel in 2005 was ik in het land. De toenmalige volksopstanden hebben iets duidelijk gemaakt in Ecuador: het IMF is hier niet gewenst.

Het was dan ook verwonderlijk dat huidig president Moreno het IMF toch terug binnenhaalde. Velen fronsten de wenkbrauwen. Wat de voorbije weken aan het gebeuren is, doet echter nog veel meer wenkbrauwen fronsen.

“Oorlog”

Ik wil met mijn persoonlijk verhaal vooral duidelijk maken hoe erg de schending van de mensenrechten hier is en hoe de repressie meer doet denken aan een oorlog dan aan een volksopstand tegen een duidelijk nefast neoliberaal beleid.

 

Toen vanaf maandag 7 oktober de eerste grote groep indígenas 2toekwamen zonder erg veel repressie, vermoedden velen dat een historisch bekend scenario zou volgen: de indígenas palmen het Parque El Arbolito 3 in, dat ondertussen symbolisch tot autochtoon grondgebied werd verklaard. Daarna volgen een aantal optochten tot aan het nationaal parlement en naar het presidentieel paleis.

Vervolgens zijn er twee mogelijke stappen: er volgt een akkoord dat de betwiste economische maatregelen van de regering en de president intrekt of de indígenas druipen af zonder succes. Niemand verwachtte daarom deze agressieve repressie vanaf de eerste dag van de protesten.

Op dinsdag 8 oktober was ik zelf in de hoofdstad Quito en reed even langs het park. Althans, dat was mijn voornemen. Op 500 meter was de concentratie traangas in de lucht al moeilijk te harden. Vele nieuwsgierigen vertelden aan anderen op hun gsm hoe erg het traangas was. Ik kon alleen enorme bewondering voelen voor de mensen die dit dagen na elkaar volhouden.

Vreedzaam protest, harde repressie

De vorige protesten in 1999 en 2005 leidden telkens tot afzetting van de president. De politierepressie was toen veel minder hard. Een van de gezegden in Ecuador is: als er bij protesten één dode valt, dan valt ook de president. Nu zijn er officieel reeds 6 doden erkend.

 

Op donderdag 10 oktober ben ik gaan helpen bij de voedselbedeling in het park en hoorde met stijgend afgrijzen de verhalen over tientallen aanvallen met traangasgranaten. De verantwoordelijke voor de veldkeuken vertelde me daarover dit: “We kennen ondertussen hun ritme wel (van politie én leger). Rond 4 uur ‘s middags komen ze het park binnen, zoeken eerst onze tent en de tent van de medische vrijwilligers en vernielen die, om vervolgens verwarring en paniek te zaaien in het park. Daarna eindigen ze hun actie met de omsingeling van de casa de cultura 4 die ze eveneens met traangas bestoken.” De casa is een van de plaatsen waar de mensen overnachten. Daar coördineren de leiders van de indigenas hun levantamiento.5

De voorbije dagen zijn verschillende keren traangasgranaten terechtgekomen op plaatsen waar niet wordt betoogd en enkel humanitaire hulp wordt geboden. Op de campus van twee universiteiten vlakbij het park waar gewonden worden verzorgd en aan het openbare ziekenhuis werden regelmatig traangasgranaten geworpen.

Leger en elitetroepen van de politie zijn duidelijk bezig met psychologische oorlogsvoering. Elementaire verzorging van gewonde indígenas wordt zwaar bemoeilijkt. Ze tonen geen enkel respect voor gewonden en plaatsen waar bijstand wordt verleend.

Vreedzame betogingen worden zonder waarschuwing en volgens ons zonder enige aanleiding zwaar bestookt met traangas. Sinds dinsdag 15 oktober is er ook sprake van gas dat braken veroorzaakt, anders dan traangas.

Het traangas dat gebruikt wordt, is overigens al 5 jaar over zijn wettige houdbaarheidsdatum, wat zijn chemische inwerking agressiever maakt, zo vertelden omstanders mij. Er circuleren op sociale media tientallen filmpjes die tonen hoe 10 tot 20 politieagenten mensen omsingelen en hard slaan die nochtans op geen enkele manier enige vorm van agressie vertonen.

Waardig protest

Ondanks alle harde repressie tegen de indígenas blijven zij enorm waardig protesteren. Op dinsdag 15 oktober waren hun twee slogans: “Wij zijn vrouwen, geen delinquenten”. Honderden vrouwen scandeerden deze slogan minutenlang ongewapend voor de ingang van het nationaal parlement. Een ander belangrijk moment deed zich voor toen de betogers met de armen in de lucht richting parlement trokken terwijl ze riepen: “Geen enkele steen meer en geen enkele kogel meer, wij willen vrede”.

Deze politieagressie is zonder voorgaande in de Ecuadoraanse geschiedenis. Sommigen menen zelfs dat deze repressie te vergelijken valt met die van militaire dictaturen.

Bewuste desinformatie door de media

Een van de aspecten die belangrijk zijn om deze situatie te vatten, is de desinformatie door de grote massamedia. Op de tv-zenders worden de protesten totaal eenzijdig weergegeven.

Dat een verslaggever ter plaatse door een infiltrant een steen op zijn hoofd kreeg, kwam extreem lang aan bod op het nieuws. Daarna circuleerden op sociale media reacties als: “Een steen op het hoofd van een verslaggever doet veel meer pijn dan een dode indígena.”

Er circuleren ook duidelijk gemanipuleerde video’s die moeten tonen dat het de indígenas zijn die zich agressief gedragen, video’s die in mekaar geknutseld zijn. Zo worden taferelen afgebeeld waarvan wordt beweerd dat ze zich in Quito voordoen, terwijl uit de achtergrond van de beelden blijkt dat ze van ergens anders komen. Er circuleren ook veel haatberichten, die de mensen er toe aanzet de indígenas te haten.

Meer en meer mensen vinden dat dit scenario niet meer uit te leggen valt op een simpele manier. Volgens de traditionele normen van Ecuador zou de president al lang afgetreden of afgezet zijn.

Waarom blijft Moreno president?

Waarom gebeurt dat dan niet? De belangrijkste redenen zijn vermoedens dat er nu veel meer achter zit, zo vertellen velen me.

Ten eerste is er de bredere internationale tendens. Latijns-Amerika was de laatste 15 jaar erg naar links geëvolueerd. De verkiezing van Bolsonaro in Brazilië is een eerste vermomde staatsgreep om een fascistisch regime aan de macht te brengen. Peru heeft nooit goed gewerkt, maar president Martín Vizcara is een nogal moeilijke vogel in het geheel. Venezuela is afgegleden naar een total onregeerbare situatie. Blijft Bolivia over en tot voor kort ook Ecuador zelf.

Door de enorme ommezwaai die president Lenín Moreno hier voert kan Ecuador nu ook gezien worden als een land met een extreem neoliberaal beleid. Geopolitieke belangen laten ditmaal niet toe dat deze president ook zou worden afgezet, net als zijn illustere voorgangers.

Ten tweede zou achter deze harde repressie een strategie kunnen zitten om een opvolger voor Moreno te forceren. De twee grootste kanshebbers om hem te vervangen zijn beiden uiterst rechts.

Grootste kanshebber is Jaime Nebot, voormalig burgemeester van de havenstad Guayaquil 6Hij was ook gouverneur van de provincie Guayas onder president Leon Febres Cordero, die van 1984 tot 1988 een nog repressiever beleid voerde dan de militaire dictatuur van 1976 tot 1979.

De grote baas uit het Noorden

Nebot komt de laatste dagen erg openlijk in beeld, soms aan de zijde van president Moreno. Velen geloven dat hij eigenlijk nu al de touwtjes in handen heeft.

Wanneer hij aan de macht komt, is het voor hem beter om tegen dan de beweging van de indígenas gebroken te hebben. De repressie van de voorbije week zou daarin een eerste stap kunnen zijn.

Als derde verklaring voor deze repressie zien velen dat vooral de VS op vele manieren meer greep willen krijgen op Latijns-Amerika en Ecuador. President Moreno kan eigenlijk niet meer aanblijven, alleen al door zijn slechte beleid en de grote protesten zou hij al lang moeten afgetreden zijn. Toch gebeurt dat niet, zelfs de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie, de rechtstreekse verantwoordelijken voor de repressie, blijven rustig op post.

Talrijke organisaties en personen hebben reeds duidelijk opgeroepen tot het ontslag van Moreno: academici, juridische instellingen, Amnesty International. Zij eisen de stopzetting van de flagrante schendingen van de mensenrechten. De regering blijft echter onbewogen.

 

Voetnoten van de redactie met bijkomende informatie:

1   President Mahuad (1998-2000) werd na een militaire coup tot ontslag gedwongen en opgevolgd door zijn vice-president Gustavo Noboa (2000-2003). Die gaf amnestie aan de coupplegers, waaronder opperbevelhebber Lucio Gutiérrez, die in 2003 zelf werd verkozen tot president. Ook hij moest reeds twee jaar later aftreden wegens hevig sociaal protest en werd eveneens vervangen door zijn vice-president Alfredo Palacio. Hij werd in 2007 opgevolgd door Rafael Correa (met Lenín Moreno als vice-president), die voor het eerst in lange tijd wel zijn volledig mandaat kon vervullen en in 2013 werd herverkozen. In 2017 volgde Moreno hem op. In plaats van het sociaal-economische beleid van zijn voorganger verder te zetten legde hij zware neoliberale besparingen op en bracht het IMF terug binnen, voor leningen met strenge anti-sociale voorwaarden.

2   Inheemse volkeren, afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners van Latijns-Amerika voor de Spaanse en Portugese kolonisatie. Meer dan 50 procent van de Ecuadoranen heeft inheemse roots, alleen Bolivia heeft een hoger percentage.

3   ‘Park het Boompje’.

4   Het ‘cultuurhuis’.

5   Letterlijk betekent dit het opstaan ‘s morgens. Zo noemen ze hun protest, hun opstand, hun verzet, hun rebellie.

6   President Moreno is met zijn voltallige regering uit de hoofdstad Quito weggevlucht naar Guayaquil.

 

Video’s: Herwig Bellemans

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!