Recordaantal langdurig zieken: tijd om de arbeidsmarkt grondig te hervormen

Vorig jaar zaten 392.000 mensen langer dan een jaar ziek thuis. De huidige arbeidsmarkt maakt ziek.

vrijdag 14 april 2017 15:40
Spread the love

Eind vorig jaar telde ons land bijna 392.000 mensen die meer dan een jaar ziek thuis zaten. Dat was opnieuw een stijging met 20.000 in vergelijking met een jaar eerder. In tien jaar tijd is het aantal zieken met 70 procent gestegen. Sinds het begin van deze regering in 2014 kwamen er 70.000 langdurig zieken bij.

Voor het eerst zijn er in België meer mensen ziek dan er werkzoekende werklozen zijn met een uitkering (363.054 in december). Als je alle ziekteuitkeringen en werkloosheidsvergoedingen optelt, kom je aan 1.043.000. Om dat cijfer wat in perspectief te plaatsen: eind vorig jaar waren er 3.493.000 werknemers in loondienst. Slechts 2,17 miljoen van hen werken voltijds.

Bij de langdurig zieken vormen de 55-59-jarigen de grootste groep. Bijna een derde van de langdurig zieken lijdt aan een psychische stoornis. Het aantal dertigers dat kampt met een burnout is in 5 jaar tijd verdubbeld.

Het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) wijst zelf twee belangrijke oorzaken aan van de stijging. Ten eerste groeit het aantal oudere werknemers. Doordat de uitweg richting onder meer het brugpensioen werd afgebouwd, duiken zij steeds vaker op in de ziektestatistieken. Ten tweede nemen de psychosociale ziektes de vorm aan van een epidemie.

Het is moeilijk om uit de cijfers algemene conclusies te trekken, maar het lijkt er wel op dat er sprake is van communicerende vaten. Deze (en vorige) regeringen zette het mes in vervroegde uitstapstelsels en in het tijdskrediet wat zich meteen vertaalt in een stijging van het aantal langdurig zieken.

Dergelijke verschuiving zien we ook bij de strengere regels voor jonge werkzoekenden. Tienduizenden jongeren verloren hun wachtuitkering en dat is één van de redenen dat het aantal leefloners vorig jaar steeg met bijna 10 procent. In totaal zijn er nu 125.000 mensen die een leefloon krijgen in België.

De federale regering besliste vorige maand om voortaan sancties op te leggen aan langdurig zieken. Wie niet helemaal in orde is met alle administratieve verplichtingen verliest 5 procent van de uitkering. Wie een re-integratiegesprek mist, ziet 10 procent van de uitkering afgaan.

Het is een vorm van verscherpte controle en bestraffing die ook al bestond bij de leefloners en werkzoekenden. Alles samen gaat het om bijna 1,2 miljoen Belgen die onder dergelijk controlesysteem leven met verregaande inbreuken op de privacy, een sfeer van verdachtmaking, stigmatisering en bestraffing zonder recht op verdediging.

Uit al die cijfers blijkt dat er iets grondig fout zit aan de arbeidsmarkt die steeds meer mensen ziek maakt of naar de marges van de maatschappij duwt. Mochten we er in slagen om alle werk te verdelen over de mensen die nu een uitkering krijgen dan zou de werkweek kunnen zakken tot 26u. Dat is nog een overschatting want een aanzienlijk aantal jobs wordt nu besteed aan dat controlesysteem en aan de ondersteuning van mensen die het te druk hebben (denk aan de dienstencheques, naschoolse kinderopvang, etc).

De automatiseringsgolf, de precarisering, de explosie van het aantal langdurig zieken en de hardnekkige werkloosheid leiden tot één conclusie. De manier waarop we werken (en niet-werken) moet grondig herdacht worden.

De arbeidstijd kan makkelijk naar beneden (gedeeltelijk gefinancierd door dalende ziekte- en werkloosheidsvergoedingen). Het Zweedse experiment met de 30-urenweek bewijst dat dat een impact heeft op de gezondheid van de werknemers. Het tijdskrediet moet stevig versterkt worden in plaats van afgebouwd. Het vernederende en dure controlesysteem mag naar de prullenmand. Die hervormingen zouden mensen de kans geven om regelmatig rustpauzes in te lassen in hun sowieso al veel meer ontspannen loopbaan.

Het is belangrijk om te beseffen dat het hier niet eens gaat om revolutionaire ingrepen, maar gewoon om een rationele herverdeling van de bestaande middelen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!